แผลกดทับเป็นแล้วหายยาก... ป้องกันก่อนเกิด
แผลกดทับเป็นแผลที่เกิดขึ้นเนื่องจากผิวหนังบริเวณนั้นๆ ถูกกดทับอยู่นานๆ ทำให้เลือดไปเลี้ยงได้น้อยกว่าปกติ ผิวหนังขาดอาหารและออกซิเจน ทำให้เนื้อเยื่อตายเกิดเป็นแผลเริ่มตั้งแต่มีลักษณะเป็นแค่รอยแดง ไปจนถึงมีแผลเปิดลึกถึงชั้นใต้ผิวหนังและกล้ามเนื้อ
แผลกดทับ เป็นแผลที่เกิดได้กับผู้ป่วยที่ไม่สามารถเคลื่อนไหวได้หรือต้องนอนในท่าเดียวนานๆ เช่น ผู้ป่วยอัมพฤกษ์ อัมพาต ผู้ป่วยที่ไม่รู้สึกตัวผู้ที่ประสบอุบัติเหตุกระดูกหักหรือเจ็บป่วยอื่นๆ แล้วทำให้ต้องนอนพักเพียงอย่างเดียวเป็นเวลานาน ผู้สูงอายุที่นอนติดเตียงนอกจากนี้ยังพบได้ในผู้ที่ขาดอาหาร และผู้ป่วยที่การไหลเวียนของโลหิตไม่ดี
แผลกดทับมักจะเกิดบริเวณปุ่มกระดูกบนร่างกาย เช่น ก้นกบ บริเวณด้านข้างสะโพก ด้านข้างของข้อศอกและข้อเข่า ส้นเท้า ตาตุ่ม แม้แต่ใบหูหรือศีรษะด้านหลัง การเกิดแผลกดทับนี้จะส่งผลให้ผู้ป่วยเจ็บปวดและอาจมีการติดเชื้อ ซึ่งถ้าปล่อยทิ้งไว้ก็จะทำให้แผลกดทับเพิ่มระดับความรุนแรงมากขึ้นได้
ดังนั้นการป้องกันไม่ให้เกิดแผลกดทับเป็นสิ่งสำคัญที่สุดเพราะแผลกดทับเมื่อเกิดขึ้นแล้วจะหายยากด้วยการปฏิบัติดังนี้
1. เปลี่ยนท่านอนให้ผู้ป่วยบ่อยๆ ในรายที่ไม่รู้สึกตัวหรือช่วยตัวเองไม่ได้
2. ในรายที่ช่วยตัวเองได้บ้างอธิบายให้เข้าใจถึงผลเสียของการอยู่ในท่าเดียวนานๆ และช่วยเหลือให้เปลี่ยนท่าบ่อยๆ
3. ใช้วัสดุนุ่มๆ รองบริเวณหนังหุ้มกระดูกหรือปุ่มกระดูกเพื่อลดการกดทับ
4. ทำความสะอาดผิวหนัง เช็ดให้แห้งไม่ปล่อยให้ผู้ป่วยนอนแช่ปัสสาวะ อุจจาระ ถ้าเปื้อนต้องเช็ดด้วยน้ำสะอาด
5. พยายามให้ผู้ป่วยได้รับสารอาหารอย่างครบถ้วนทั้ง 5 หมู่และเพียงพอ เพื่อมิให้เนื้อเยื่อและผิวหนังอ่อนแอ อาหารที่สำคัญคือ โปรตีนและวิตามิน
6. สังเกตลักษณะเริ่มแรกของแผลกดทับคือ ผิวหนังแดงม่วงหรือดำ ต้องคอยเปลี่ยนท่ามิให้บริเวณนั้นถูกกดทับซ้ำไปอีก
นอกจากนี้การออกกำลังกายให้ผู้ป่วยเป็นสิ่งที่ควรทำ หากผู้ป่วยสามารถออกกำลังกายได้เอง เช่น กำมือได้ก็ให้กำมือ หรือถ้ายกแขนได้ก็ให้หมั่นยกแขนสม่ำเสมอการขยับแขนขาและข้อต่อต่างๆจะช่วยเรื่องการไหลเวียนของเลือด ป้องกันข้อติดในท่าเดิม และลดการถูกดทับต่อเนื่องของผิวหนังได้
ทั้งนี้หากผู้ป่วยมีผิวหนังแดงช้ำมากหรือเปิดเป็นแผลลึก มีหนองไหล มีกลิ่นหรือมีอาการปวด ควรรีบไปพบแพทย์
หยุดแผลกดทับ ง่ายกว่ารักษา
แผลกดทับเป็นแผลที่เกิดขึ้นเนื่องจากผิวหนังบริเวณนั้นๆ ถูกกดทับอยู่นานๆ ทำให้เลือดไปเลี้ยงได้น้อยกว่าปกติ ผิวหนังขาดอาหารและออกซิเจน ทำให้เนื้อเยื่อตายเกิดเป็นแผลเริ่มตั้งแต่มีลักษณะเป็นแค่รอยแดง ไปจนถึงมีแผลเปิดลึกถึงชั้นใต้ผิวหนังและกล้ามเนื้อ
แผลกดทับ เป็นแผลที่เกิดได้กับผู้ป่วยที่ไม่สามารถเคลื่อนไหวได้หรือต้องนอนในท่าเดียวนานๆ เช่น ผู้ป่วยอัมพฤกษ์ อัมพาต ผู้ป่วยที่ไม่รู้สึกตัวผู้ที่ประสบอุบัติเหตุกระดูกหักหรือเจ็บป่วยอื่นๆ แล้วทำให้ต้องนอนพักเพียงอย่างเดียวเป็นเวลานาน ผู้สูงอายุที่นอนติดเตียงนอกจากนี้ยังพบได้ในผู้ที่ขาดอาหาร และผู้ป่วยที่การไหลเวียนของโลหิตไม่ดี
แผลกดทับมักจะเกิดบริเวณปุ่มกระดูกบนร่างกาย เช่น ก้นกบ บริเวณด้านข้างสะโพก ด้านข้างของข้อศอกและข้อเข่า ส้นเท้า ตาตุ่ม แม้แต่ใบหูหรือศีรษะด้านหลัง การเกิดแผลกดทับนี้จะส่งผลให้ผู้ป่วยเจ็บปวดและอาจมีการติดเชื้อ ซึ่งถ้าปล่อยทิ้งไว้ก็จะทำให้แผลกดทับเพิ่มระดับความรุนแรงมากขึ้นได้
ดังนั้นการป้องกันไม่ให้เกิดแผลกดทับเป็นสิ่งสำคัญที่สุดเพราะแผลกดทับเมื่อเกิดขึ้นแล้วจะหายยากด้วยการปฏิบัติดังนี้
1. เปลี่ยนท่านอนให้ผู้ป่วยบ่อยๆ ในรายที่ไม่รู้สึกตัวหรือช่วยตัวเองไม่ได้
2. ในรายที่ช่วยตัวเองได้บ้างอธิบายให้เข้าใจถึงผลเสียของการอยู่ในท่าเดียวนานๆ และช่วยเหลือให้เปลี่ยนท่าบ่อยๆ
3. ใช้วัสดุนุ่มๆ รองบริเวณหนังหุ้มกระดูกหรือปุ่มกระดูกเพื่อลดการกดทับ
4. ทำความสะอาดผิวหนัง เช็ดให้แห้งไม่ปล่อยให้ผู้ป่วยนอนแช่ปัสสาวะ อุจจาระ ถ้าเปื้อนต้องเช็ดด้วยน้ำสะอาด
5. พยายามให้ผู้ป่วยได้รับสารอาหารอย่างครบถ้วนทั้ง 5 หมู่และเพียงพอ เพื่อมิให้เนื้อเยื่อและผิวหนังอ่อนแอ อาหารที่สำคัญคือ โปรตีนและวิตามิน
6. สังเกตลักษณะเริ่มแรกของแผลกดทับคือ ผิวหนังแดงม่วงหรือดำ ต้องคอยเปลี่ยนท่ามิให้บริเวณนั้นถูกกดทับซ้ำไปอีก
นอกจากนี้การออกกำลังกายให้ผู้ป่วยเป็นสิ่งที่ควรทำ หากผู้ป่วยสามารถออกกำลังกายได้เอง เช่น กำมือได้ก็ให้กำมือ หรือถ้ายกแขนได้ก็ให้หมั่นยกแขนสม่ำเสมอการขยับแขนขาและข้อต่อต่างๆจะช่วยเรื่องการไหลเวียนของเลือด ป้องกันข้อติดในท่าเดิม และลดการถูกดทับต่อเนื่องของผิวหนังได้
ทั้งนี้หากผู้ป่วยมีผิวหนังแดงช้ำมากหรือเปิดเป็นแผลลึก มีหนองไหล มีกลิ่นหรือมีอาการปวด ควรรีบไปพบแพทย์