1

สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (ติสโส อ้วน) 

 

2

 

 

ศิวะนาฏราช

 

อยู่ในศาสนาพราหมณ์ - ฮินดู จะเชื่อในพระเจ้าหรือเทพหลายองค์

เล่าว่า พระศิวะชวนพระวิษณุปลอมตัวพราหมณ์และพราหมณี ลงมาเมืองมนุษย์ เพื่อปราบเหล่าฤาษีที่บำเพ็ญตะบะแก่กล้าจนเหิมเกริม
เหล่าฤๅษีเมื่อเห็นพราหมณีก็อยากได้มาเป็นภรรยา แต่ไม่ได้ จึงช่วยกันสาปแช่งทั้งพราหมณ์และพราหมณี แต่ก็ไม่เป็นผล
จึงร่ายมนต์ให้เสือจะเข้าขย้ำพราหมณ์ พราหมณ์ฆ่าเสือตายแล้วถลกหนังเสือมาห่ม ... พระศิวะจะนุ่งหนังเสือ
จึงเสกพญานาคตัวใหญ่มาทำร้าย พราหมณ์ก็จับมาเป็นสร้อยพระศอ ... พระศิวะสวมสร้องพระศอเป็นงู
จึงส่งยักษ์มุยลกะมาปราบ พราหมณ์ก็จับทุ่มลงกับพื้นและใช้เท้าเหยียบ

3

4

 

 

ทวารบาลนี้งามนัก น่าจะเป็นเทพ

5

 

 

เพื่อนบอกว่าเป็น stupa(สถูป) หรือ pagoda (เจดีย์)จำลอง ในช่องจะบรรจุพระพุทธรูปสำริด

6

 

 

พระแผง

7

8

9

 

 

พระแผงมีจำนวนพระทั้งหมด 55 องค์

 

ข้อสงสัยคือมีองค์กลางที่ใหญืกว่าองค์อื่น ๆ เกี่ยวข้องกับการมีพระพุทธเจ้าอยู่เหนือพระโพธิสัตว์หรือไม่

หรือถือคติว่าเมื่อสร้างพระพุทธรูปมากก็ได้บุญมาก

10

 

วัฒนธรรมทวารวดี

 

นับถือศาสนาพุทธ เชื่อว่า
พระพุทธเจ้าทรงมีพุทธสภาวะเป็นโลกุตระ คือ อยู่เหนือโลก สังสารวัฏ มีพระชนม์เป็นอนันตกาล ไม่มีวันเสื่อมสูญ แต่ไม่มีใครเห็น ได้ยิน
จึงต้องใช้อิทธิปาฏิหาริย์สร้างพระตถาคตขึ้นมา ... คล้ายศาสนาคริสต์และศาสนาอิสลาม

เชื่อว่าจิต เป็นสิ่งบริสุทธิ์ แต่ต้องขุ่นมัวเพราะว่าอวิชชาครอบงำ
เชื่อว่าโลก เป็นศูนยตา หรือความว่างเปล่า แนวคิดเป็นต้นกำเนิดของลัทธิมหายาน

การสั่งสอนเป็นพระพุทธรูปปางแสดงธรรม ... ทำนิ้วประดุจธรรมจักร
พระเกตุมาลาเป็นรูปกรวยคว่ำ อุษณีษะนูน
พระพักตร์ค่อนข้างสี่เหลี่ยม พระนลาฏกว้าง พระขนงเป็นเส้นนูนต่อกันเป็นรูปปีกกา พระเนตรเหลือบลงต่ำ พระนาสิกใหญ่ พระโอษฐ์หนา
จีวรห่มคลุมไหล่ทั้งสองข้าง บางแนบกายประดุจผ้าเปียกน้ำ ตกลงมาเป็นวงโค้งเหนือพระชงฆ์ ด้านนอกเป็นกรอบสี่เหลี่ยม
ยืนตรง ... สมภังค์

11

12

 

ข้อสงสัย ศิลปะนิกายอะไร สมัยใด

13

ยืนตริภังค์

มีประภามณฑล มาลัยประดับซุ้ม สองข้างเป็นสถูป และเทพพนม
14

 

ยืนตริภังค์คือยืนเอียงไม่สมดุลย์

15

 

คล้ายปางลีลา และพระหัตถ์แสดงธรรม
16
?

17

 

ปางปฐมเทศนาประทับสมาธิเพชร ด้านล่างมีปัญจวัคคีย์

18

 

ปางปฐมเทศนาประทับสมาธิราบ
19

20

องค์กลาง ปางปฐมเทศนา ประทับขัดสมาธิเพชร จีบนิ้วเป็นเครื่องหมายพระธรรมจักร มีประภามณฑล
21

มหายาน คือยานที่ยิ่งใหญ่ ที่พามนุษย์ไปสู่ความหลุดพ้นได้ทีละเยอะ ๆ
เชื่อว่าพระพุทธเจ้าทรงมีพุทธสภาวะเป็นโลกุตระ
มีพระตถาคต เป็น เป็นตัวแทนของหลักธรรม ในพุทธสภาวะ มีได้หลายพระองค์

พระโพธิสัตว์คือ สัตว์ผู้แสวงหาโพธิญาณ เพื่อบรรลุนิพพาน แต่ยับยั้งไว้เพราะมีความเมตตาที่มีต่อโลก ให้เป็นที่พึ่งไปสู่ความหลุดพ้น
จึงมีพระเนตรเหลือบต่ำแสดงถึงความเมตตา

องค์กลางคือตถาคต หรือ พระอมิตาภะ
สองพระหัตถ์ยกขึ้นตั้งฉาก นิ้วหัวแม่มือแตะนิ้วชี้ เป็นวงกลมเหมือนกงล้อพระธรรม คือปางแสดงธรรม
หลังพระเศียรมีประภามณฑล ด้านขวาคือพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร พระหัตถ์ซ้ายถือหม้อน้ำอมฤต ด้านซ้ายคือพระโพธิสัตว์มหาสถามปราปตะ
ประทับเหนือสุริยเทพ ... สุริยเทพถือดอกบัว ...

22

 

แสดงว่าเป็นพระโพธิสัตว์ดูได้จากรูปพระพุทธรูปอยู่บนชฎามุกุฏ 

23

มหายานศิลปะเขมร

เป็นลัทธิที่ดัดแปลงมาจากลัธิตันตระของศาสนาฮินดู ผสมผสานกับหลักความเชื่อ และหลักปรัชญาของมหายาน
องค์พระนาคปรกทรงเครื่องกษัตริย์  ไม่เกี่ยวกับนาคมุจลินท์แผ่พังพานถวายพระพุทธเจ้าสมณะโคดม
แต่หมายถึงพระอาทิตย์พุทธะ อันเป็นพระพุทธเจ้าสูงสุดในลัทธิตันตรยาน ของเขมร
แสดงโดยการทรงเครื่อง มีกรอบหน้าและอุณหิต ฐานจะมีนาคขนดสามชั้นครึ่ง แผ่พังพานเป็น 7 เศียร

24

พระพุทธรูปทรงเครื่อง ศิลปะขอม ... เพราะเป็นลัธืมหายาน จึงสงสัยน่าจะปางประธานอภัยหรือไม่
25

 

เทพพนม

26

เศียร

ควรจะเป็นใครบ้าง

27

พระเศรษฐีนวโกฏิ
มีเก้าหน้าเป็นรูปเคารพแทนใบหน้ามหาเศรษฐีทั้ง 9 ในสมัยพุทธกาล ที่มีความมั่งคั่งในโภคทรัพย์ในระดับเดียวกับกษัตริย์ อยู่ในทำนองคลองธรรม
เป็นพุทธอุปฐากองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่เป็นยอดของมหาเศรษฐีทั้งปวงเชื่อว่าบูชาแล้วไม่มีวันจน

28

เชียงแสนสิงห์ 1

29

พระพุทธรูปปางมารวิชัย 

ใช่ศิลปะล้านช้างหรือไม่

30

 

เคยเห็นพระพุทธรูปที่มีลวดลายจีวรที่สุพรรณบุรี

31

 

พระวิษณุ มีจักรที่พระหัตถ์ซ้าย มีลิงแบก เรื่องราวเป็นอย่างไรคะ

32

พระพุทธรูปองค์เล็กถือกระดิ่ง ... ตันตระยาน

33

รูปวิษณุอนันตศายินปัทมนาภา

34

ทับหลังถาลาบริวัตินี้พบที่วัดสระแก้ว อ.พิบูลมังสาหาร อุบลราชธานี
1. ปลายทั้งสองข้างของภาพ เป็นรูปมกร หลังมกรมีคนขี่ ... หน้าตาคล้ายมกรรูป 34 ค่ะ
2. มกรคายสายรุ้งออกมาเป็นวงโค้ง 2 สาย
3. สายรุ้งมาบรรจบกันตรงกลาง ที่ภาพประธานในรูปไข่
ใต้ภาพประธานมีอุบะห้อยลง
4. เหนือสายรุ้งมีกนกใบไม้วงโด้ง ... กนกผักกูด
5. ใต้สายรุ้งมีเฟื่องโค้ง ๆ และอุบะ
6. ใต้ภาพมกร มีแท่นหัวเสาหลอก เพื่อรับเสา

35

 

ศิลาจารึก 4 หลัก
หลักที่ 1 เดิมอยู่ในถ้ำหมาใน อ.โขงเจียม จ.อุบลราชธานี จารึกด้วยอักษรปัลลวะ อายุราวพุทธศตวรรษที่ 11-12
หลักที่ 2 จารึกด้วยอักษรอินเดียใต้ อายุราวพุทธศตวรรษที่ 14-15
หลักที่ 3 จารึกด้วยอักษรอินเดียใต้ อายุราวพุทธศตวรรษที่ 14-15
หลักที่ 4 นำมาจากปราสาทหินพิมาย 

36

พระคเณศ ศิลปะขอม ดูจากเหนือศรีษะมีกรวย ... ไม่แน่ใจนะคะ

37

พระพุทธรูป ศิลปะเขมรน่าจะเป็นหัวเสานางเรียง เหนือศรีษะเป็นกรวย ปางสมาธิ

38

เสมาวัฒนธรรมทวารวดี
เป็นรูปหม้อดอก ด้านบนเป็นสถูป ชิ้นซ้ายสุดด้านบนเป็นธรรมจักรเหนือธรรมจักรเป็นพระพุทธรูป

39

 

40