https://www.facebook.com/ammm.meena/videos/1478099235566676/UzpfSTIwMzg4NTQzNDk3MDIwMTg6MjA4NTY2MzM3NTAyMTExNQ/
https://www.youtube.com/watch?v=S4qs1d1dB08&list=PL-24xlGlee46QSbvy83LO-IP5to05zF87&index=3
https://www.youtube.com/watch?v=nu_D62H7rfs
https://www.youtube.com/watch?v=Ll_AnWPBFV4

วิญญาณตั้งอยู่ที่ไหน? เจริญงอกงามได้ในที่ไหน?

ภิกษุ ท. ! วิญญาณ ซึ่งเข้าถือเอารูปตั้งอยู่ ก็ตั้งอยู่ได้,
เป็นวิญญาณที่... มีรูปเป็นอารมณ์ มีรูปเป็นที่ตั้งอาศัย
มีนันทิเป็นที่เข้าไปส้องเสพ // ก็ถึงความเจริญ งอกงาม ไพบูลย์ได้;

ภิกษุ ท. ! วิญญาณ ซึ่งเข้าถือเอาเวทนาตั้งอยู่ ก็ตั้งอยู่ได้
เป็นวิญญานที่... มีเวทนาเป็นอารมณ์ มีเวทนาเป็นที่ตั้งอาศัย
มีนันทิเป็นที่เข้าไปส้องเสพ // ก็ถึงความเจริญ งอกงาม ไพบูลย์ได้;

ภิกษุ ท. ! วิญญาณ ซึ่งเข้าถือเอาสัญญาตั้งอยู่ ก็ตั้งอยู่ได้
เป็นวิญญานที่... มีสัญญาเป็นอารมณ์ มีสัญญาเป็นที่ตั้งอาศัย
มีนันทิเป็นที่เข้าไปส้องเสพ // ก็ถึงความเจริญ งอกงาม ไพบูลย์ได้;

ภิกษุ ท. ! วิญญาณ ซึ่งเข้าถือเอาสังขารตั้งอยู่ ก็ตั้งอยู่ได้
เป็นวิญญาณที่... มีสังขารเป็นอารมณ์ มีสังขารเป็นที่ตั้งอาศัย
มีนันทิเป็นที่เข้าไปส้องเสพ // ก็ถึงความเจริญ งอกงาม ไพบูลย์ได้.

ภิกษุ ท. ! ผู้ใดจะพึงกล่าวอย่างนี้ว่า

"เราจักบัญญัติซึ่ง... การมา การไป การจุติ การอุบัติ ความเจริญ ความงอกงาม และความไพบูลย์.. ของวิญญาณ ...
โดยเว้นจากรูป เว้นจากเวทนา เว้นจากสัญญา และเว้นจากสังขาร" ดังนี้นั้น, นี่ไม่ใช่ฐานะที่จักมีได้เลย.

ภิกษุ ท. ! ถ้าราคะ... ในรูปธาตุ ในเวทนาธาตุ ในสัญญาธาตุ ในสังขารธาตุ ในวิญญาณธาตุ
เป็นสิ่งที่ภิกษุละได้แล้ว;

เพราะละราคะได้ อารมณ์สำหรับวิญญาณก็ขาดลง ที่ตั้งของวิญญานก็ไม่มี.
วิญญาณอันไม่มีที่ตั้งนั้นก็ไม่งอกงาม หลุดพ้นไปเพราะไม่ถูกปรุงแต่ง;
เพราะหลุดพ้นไปก็ตั้งมั่น เพราะตั้งมั่นก็ยินดีในตนเอง;
เพราะยินดีในตนเองก็ไม่หวั่นไหว; เมื่อไม่หวั่นไหวก็ปรินิพพานเฉพาะตน;

ย่อมรู้ชัดว่า... "ชาติสิ้นแล้ว พรหมจรรย์อยู่จบแล้ว
กิจที่ควรทำได้ทำสำเร็จแล้ว กิจอื่นที่จะต้องทำเพื่อความเป็นอย่างนี้ มิได้มีอีก" ดังนี้.

ตัณหา คือ เครื่องนำไปสู่ภพใหม่

ภิกษุ ท. !

ถ้าบุคคลย่อมคิด ถึงสิ่งใดอยู่ ( เจเตติ )
ย่อมดำริ ถึงสิ่งใดอยู่ ( ปกปฺเปติ )
และ ย่อมมีใจฝังลงไป ในสิ่งใดอยู่ ( อนุเสติ )

( อารมฺมณเมตํ โหติ วิญฺญาณสฺส ฐิติยา )
สิ่งนั้นย่อมเป็นอารมณ์เพื่อการตั้งอยู่แห่งวิญญาณ

( อารมฺมเณ สติ ปติฏฺฐา วิญฺญาณสฺส โหติ )
เมื่ออารมณ์ มีอยู่ ความตั้งขึ้นเฉพาะแห่งวิญญาณย่อมมี

( ตสฺมึ ปติฏฺฐิเต วิญฺญาเณ วิรูเฬฺห นติ โหติ )
เมื่อวิญญาณนั้น ตั้งขึ้นเฉพาะ เจริญงอกงามแล้ว ย่อมมีการน้อมไป

( นติยา สติ อาคติคติ โหติ )
เมื่อมีการน้อมไป ย่อมมีการไปการมา

( อาคติคติยา สติ จุตูปปาโต โหติ )
เมื่อมีการไปการมา ย่อมมีการเคลื่อนการบังเกิด

เมื่อมีการเคลื่อนการบังเกิด ชาติชรามรณะ โสกะปริเทวะ ฯ จึงเกิดขึ้นครบถ้วน
ความเกิดขึ้นพร้อมแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้ ย่อมมี ด้วยอาการอย่างนี้

ภิกษุ ท. !

ถ้าบุคคลย่อมไม่คิดถึงสิ่งใด
ย่อมไม่ดำริถึงสิ่งใด
แต่เขายังมีใจปักลงไปในสิ่งใดอยู่
สิ่งนั้นย่อมเป็นอารมณ์เพื่อการตั้งอยู่แห่งวิญญาณ

เมื่ออารมณ์ มีอยู่ ความตั้งขึ้นเฉพาะแห่งวิญญาณย่อมมี
เมื่อวิญญาณนั้น ตั้งขึ้นเฉพาะ เจริญงอกงามแล้ว ย่อมมีการน้อมไป
เมื่อมีการน้อมไป ย่อมมีการไปการมา
เมื่อมีการไปการมา ย่อมมีการเคลื่อนการบังเกิด
เมื่อมีการเคลื่อนการบังเกิด ชาติชรามรณะ โสกะปริเทวะ ฯ จึงเกิดขึ้นครบถ้วน
ความเกิดขึ้นพร้อมแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้ ย่อมมี ด้วยอาการอย่างนี้

- นิทาน. สํ. 16/680/149.

แหล่งที่มา :
พุทธวจน มรรควิธีที่ง่าย
หน้า 9 - 11