เป็นคลิปอรรถาธิบายเกี่ยวกับ สติ สมาธิ ปัญญา อย่างไรคือสติ อย่างไรคือสมาธิ อย่างไรคือปัญญา
แล้วสิ่งเหล่านี้เกี่ยวข้องกันยังไง เกื้อหนุนกันยังไง
ใครสะดวกฟังก็ฟังได้นะจ๊ะ
ระหว่างที่ฉันฟัง ฉันโน้ตเอาไว้ย่อๆด้วย ใครสะดวกอ่านก็เชิญนะจ๊ะ
ผิดถูกก็... ดุด่าว่ากล่าวกันได้ ฉันไม่ถือ
***************************************************
สติ คือ ระลึก นึกถึง
สิ่งที่ผ่านเข้ามา เราดึงไว้ ไม่ปล่อยผ่าน ในปัจจุบัน ก็เป็น สติ
หรือจะเป็นสิ่งที่ผ่านมาแล้ว อยู่ในสัญญา
การดึงความทรงจำนี้ขึ้นมา ระลึกถึงมัน เป็นปัจจุบันขณะ เรียกว่า สติ
ซึ่งถ้าสติไม่ดี หรือไม่มีสติ ก็เป็นการ ลืม
(อย่างพระอานนท์พระพุทธเจ้าตรัสว่าเป็นเลิศในเรื่องมีสติ-เสริม)
ส่วนสมาธิ ก็ต่อมาจากสติ คือดึงไว้แล้วก็ตรึงไว้...
สมาธิเริ่มต้นจึงต้องใช้สติเป็นจุดเริ่มต้นก่อน
เปรียบเหมือนเชือกผูกวัวไว้กับหลัก วัวจะไปไหนเชือกก็ดึงเอาไว้ การดึงนี่คือสติ
เมื่อวัวคุ้นเคยกับหลักเสียแล้ว ไม่ไปไหน หมอบนิ่งอยู่กับหลัก นี่คือ สมาธิ
หลักหรือเสาในการปฏิบัติ นั่นก็คือ อารมณ์ สิ่งที่จิตกำหนดไว้
เมื่อเริ่มเจริญกรรมฐาน จิตมันก็คอยจะล่องลอยฟุ้งซ่าน ก็ใช้สติดึงให้มาอยู่กับอารมณ์นั้น
เมื่อดึงๆเข้า จิตคุ้นเคยกับอารมณ์นั้น จิตไม่ไปไหนแล้ว ก็กลายมาเป็นสมาธิ
อย่างอานาปานสติ ชื่อวิธีฝึกสมาธิ แต่ใช้คำว่า สติ ก็เพราะใช้สติเป็นตัวเริ่มในการรู้ลมหายใจ
ดึงจิตมาอยู่ที่ลมหายใจ เมื่อจิตอยู่ที่ลมหายใจแล้วก็กลายเป็นสมาธิ
ปัญญา ก็ต้องใช้สติเป็นตัวเริ่ม เมื่อจะพิจารณาอะไร ก็ต้องใช้สติดึงสิ่งนั้นมา
หรือ จะดูหรือพิจารณาอะไรให้ชัดเจน ก็ต้องดึงสิ่งที่ผ่านเข้ามาไว้ เป็นสติ
เมื่อสติมันดึงไว้ แต่การพิจารณาให้ละเอียดชัดเจน
เหมือนการดูผืนผ้า ก็ใช้สติดึงผ้ามาไว้ตรงหน้า ต้องการดูลวดลายบนผ้าให้ชัดเจน
ใช้เชือกตรึงไว้ เพราะผ้าจะพริ้วไหวไปเรื่อย ถ้าเป็นภาพหยาบก็พอจะดูได้บ้าง
แต่ถ้าเป็นภาพมีรายละเอียดมาก ก็ต้องตรึงผ้าให้นิ่งมากที่สุด นี่คือสมาธิ
สติดึงมา สมาธิตรึงไว้ ปัญญาจึงจะทำงานได้เต็มที่
คำว่าสติ-ปัญญา คือ ต้องใช้สติดึงเรื่องนั้นๆเข้ามาเพื่อใช้ปัญญา
สติที่ไม่มีปัญญา สุดท้ายก็เป็นเรื่องของสมาธิธรรมดา ทั่วไป สงบ ดีแต่ประโยชน์น้อยไป
ก็ควรจะใช้ปัญญาเข้ามาควบคู่กันไป เป็น สมาธิกับปัญญา
สคิและสมาธิเป็นสิ่งที่เอื้อต่อปัญญา
สติมีความหมายคล้ายๆรู้ แต่สติไม่ใช่"รู้"
สติเมื่อดึงความทรงจำ หรือนึกถึงอะไร เราจะรู้ไปด้วย เช่น รู้ว่ากำลังเดินอยู่
เป็นการทำงานร่วมกันระหว่าง สติกับสัมปชัญญะ สติดึง สัมปชัญญะรู้
อย่างการขับรถ สิ่งที่ดึงจิตไว้กับการขับรถคือ สติ ความรู้ทั่วพร้อมในการขับรถคือ สัมปชัญญะ
สัมปชัญญะก็คือ ปัญญาอย่างหนึ่งนั่นเอง เป็นความรู้ที่ยังไม่ลึกซึ้งรายละเอียดมาก
มีความรู้อีกอย่างหนึ่ง ที่เกิดจากการที่สติดึงความทรงจำมา แล้วมาพิจารณาจนสรุปได้ก็เป็นปัญญา
เช่น การระลึกถึง(สติ)คำสอนต่างๆ เป็นปัญญาที่เก็บไว้
ปล. ลืมไปเลยว่าเป็นอรรถาธิบาย เทศนาโดย สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ป.อ.ปยุตโต
ฝึกสติ.. ทำสมาธิ
แล้วสิ่งเหล่านี้เกี่ยวข้องกันยังไง เกื้อหนุนกันยังไง
ใครสะดวกฟังก็ฟังได้นะจ๊ะ
ระหว่างที่ฉันฟัง ฉันโน้ตเอาไว้ย่อๆด้วย ใครสะดวกอ่านก็เชิญนะจ๊ะ
ผิดถูกก็... ดุด่าว่ากล่าวกันได้ ฉันไม่ถือ
***************************************************
สติ คือ ระลึก นึกถึง
สิ่งที่ผ่านเข้ามา เราดึงไว้ ไม่ปล่อยผ่าน ในปัจจุบัน ก็เป็น สติ
หรือจะเป็นสิ่งที่ผ่านมาแล้ว อยู่ในสัญญา
การดึงความทรงจำนี้ขึ้นมา ระลึกถึงมัน เป็นปัจจุบันขณะ เรียกว่า สติ
ซึ่งถ้าสติไม่ดี หรือไม่มีสติ ก็เป็นการ ลืม
(อย่างพระอานนท์พระพุทธเจ้าตรัสว่าเป็นเลิศในเรื่องมีสติ-เสริม)
ส่วนสมาธิ ก็ต่อมาจากสติ คือดึงไว้แล้วก็ตรึงไว้...
สมาธิเริ่มต้นจึงต้องใช้สติเป็นจุดเริ่มต้นก่อน
เปรียบเหมือนเชือกผูกวัวไว้กับหลัก วัวจะไปไหนเชือกก็ดึงเอาไว้ การดึงนี่คือสติ
เมื่อวัวคุ้นเคยกับหลักเสียแล้ว ไม่ไปไหน หมอบนิ่งอยู่กับหลัก นี่คือ สมาธิ
หลักหรือเสาในการปฏิบัติ นั่นก็คือ อารมณ์ สิ่งที่จิตกำหนดไว้
เมื่อเริ่มเจริญกรรมฐาน จิตมันก็คอยจะล่องลอยฟุ้งซ่าน ก็ใช้สติดึงให้มาอยู่กับอารมณ์นั้น
เมื่อดึงๆเข้า จิตคุ้นเคยกับอารมณ์นั้น จิตไม่ไปไหนแล้ว ก็กลายมาเป็นสมาธิ
อย่างอานาปานสติ ชื่อวิธีฝึกสมาธิ แต่ใช้คำว่า สติ ก็เพราะใช้สติเป็นตัวเริ่มในการรู้ลมหายใจ
ดึงจิตมาอยู่ที่ลมหายใจ เมื่อจิตอยู่ที่ลมหายใจแล้วก็กลายเป็นสมาธิ
ปัญญา ก็ต้องใช้สติเป็นตัวเริ่ม เมื่อจะพิจารณาอะไร ก็ต้องใช้สติดึงสิ่งนั้นมา
หรือ จะดูหรือพิจารณาอะไรให้ชัดเจน ก็ต้องดึงสิ่งที่ผ่านเข้ามาไว้ เป็นสติ
เมื่อสติมันดึงไว้ แต่การพิจารณาให้ละเอียดชัดเจน
เหมือนการดูผืนผ้า ก็ใช้สติดึงผ้ามาไว้ตรงหน้า ต้องการดูลวดลายบนผ้าให้ชัดเจน
ใช้เชือกตรึงไว้ เพราะผ้าจะพริ้วไหวไปเรื่อย ถ้าเป็นภาพหยาบก็พอจะดูได้บ้าง
แต่ถ้าเป็นภาพมีรายละเอียดมาก ก็ต้องตรึงผ้าให้นิ่งมากที่สุด นี่คือสมาธิ
สติดึงมา สมาธิตรึงไว้ ปัญญาจึงจะทำงานได้เต็มที่
คำว่าสติ-ปัญญา คือ ต้องใช้สติดึงเรื่องนั้นๆเข้ามาเพื่อใช้ปัญญา
สติที่ไม่มีปัญญา สุดท้ายก็เป็นเรื่องของสมาธิธรรมดา ทั่วไป สงบ ดีแต่ประโยชน์น้อยไป
ก็ควรจะใช้ปัญญาเข้ามาควบคู่กันไป เป็น สมาธิกับปัญญา
สคิและสมาธิเป็นสิ่งที่เอื้อต่อปัญญา
สติมีความหมายคล้ายๆรู้ แต่สติไม่ใช่"รู้"
สติเมื่อดึงความทรงจำ หรือนึกถึงอะไร เราจะรู้ไปด้วย เช่น รู้ว่ากำลังเดินอยู่
เป็นการทำงานร่วมกันระหว่าง สติกับสัมปชัญญะ สติดึง สัมปชัญญะรู้
อย่างการขับรถ สิ่งที่ดึงจิตไว้กับการขับรถคือ สติ ความรู้ทั่วพร้อมในการขับรถคือ สัมปชัญญะ
สัมปชัญญะก็คือ ปัญญาอย่างหนึ่งนั่นเอง เป็นความรู้ที่ยังไม่ลึกซึ้งรายละเอียดมาก
มีความรู้อีกอย่างหนึ่ง ที่เกิดจากการที่สติดึงความทรงจำมา แล้วมาพิจารณาจนสรุปได้ก็เป็นปัญญา
เช่น การระลึกถึง(สติ)คำสอนต่างๆ เป็นปัญญาที่เก็บไว้
ปล. ลืมไปเลยว่าเป็นอรรถาธิบาย เทศนาโดย สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ป.อ.ปยุตโต