สิม มาจากคำว่าสีมาแปลว่า แดนหรือเขต
ในวัฒนธรรมไทย-ลาว หมายถึง โบสถ์หรือพระอุโบสถ

แบ่งเป็น
สิมบก ... อยู่บนบก
สิมน่ำ ... อบู่ในน้ำ
สิมป่า ... อยู่ในป่า ... ใช้แค่เป็นที่ประชุมสงฆ์เพื่อทำสังฆกรรมเท่านั้น ไม่มีสิทธิ์เป็นเจ้าของ

หลาย ๆ วัดได้รับอิทธิพลสมัยใหม่ ประกอบกับชุมชนมีขนาดใหญ่ขึ้น
ได้เปลี่ยนสิมดั้งเดิม เป็น สิมที่สวยงามอลังการณ์ดั่งที่พบเห็นได้ทั่วไป

การได้ไปเห็นสิมโบราณที่ได้ถูกบูรณะ เก็บไว้ให้คนรุ่นหลัง
จึงเป็นหน้าที่ของเราที่ได้ไปพบ และจะนำมาถ่ายทอดต่อไป

สิมบกมี 3 ประเภทคือ
สิมไม้ เป็นที่นิยมในอีสานเพราะมีไม้เป็นทรัพยากรหลักที่มีอยู่มาก สอดแทรกวิธีการเข้าไม้ การแกะสลักไม้ ที่ทำเพื่อเป็นพุทธบูชา
สิมก่อ มีการก่อผนังทั้งสี่ด้าน
สิมโถง ... ไม่มีฝาผนัง คล้ายศาลา หรืออาจมีแค่ตรงพระประธาน

สิมมีขนาดเล็ก เพราะจะใช้ในพิธีการที่เกี่ยวกับพระสงฆ์เท่านั้น เช่นการบวช การกฐิน
ส่วนที่เกี่ยวกับฆราวาสมักทำพิธีกันที่ศาลาการเปรียญ ... จึงมีขนาดใหญ่

สิมเก่าโคราชที่เคยพาไป
วัดยองแยง https://ppantip.com/topic/37852322

วันนี้พาไปชมสิมฮูปแต้มที่

* วัดหน้าพระธาตุ หรือวัดตะคุ *

ตั้งอยู่ที่ ตำบลตะคุ อำเภอปักธงชัย ทางด้านทิศใต้ของตัวเมืองโคราช ... จึงมีชื่อว่าวัดตะคุ





จากคำบอกเล่าของคนเก่าคนแก่ และจากประวัติศาสตร์
สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก ยกทัพไปตีเวียงจันทร์ พ.ศ.2321-2322
เมื่อได้ชัยชนะก็ได้กวาดต้อนชาวเมืองเวียงจันทร์มาไทย
เจ้าพระยานครราชสีมาได้ขอให้ครอบครัวที่ถูกต้อนมา
ไปตั้งถิ่นฐานอยู่ที่ด่านจะโปะ เมืองหน้าด่านทางทิศใต้ของนครราชสีมา
และขอพระราชทานพระบรมราชานุญาต ตั้งด่านจะโปะเป็นเมือง ... เมืองปัก

บางครอบครัวได้ไปตั้งรกรากที่ ลำสำลาย บ้านเดื่อ บ้านตูม บ้านห้วย ตะคุ
บ้านตะคุ ปัจจุบันเป็นตำบลหนึ่งของอำเภอปักธงชัย

หน้าสิมมีธาตุทรงบัวเหลี่ยมสององค์ ... ศิลปะลาว ... จึงมีอีกชื่อหนึ่งว่า ... วัดหน้าพระธาตุ
เจดีย์ หรือ ธาตุในภาษาลาว
ฐานรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส
บัลลังก์สี่เหลี่ยม ส่วนมุมตวัดงอนขึ้น
รับองค์ระฆังสี่เหลี่ยม ย่อมุม เรียวสอบขึ้นไปเข้าหากัน คล้ายกลีบดอกบัว เรียกว่าทรงบัวเหลี่ยม
เป็นลักษณะเฉพาะของพระธาตุแบบพื้นบ้านลาว
มีกำแพงแก้ว

ธาตุทางทิศเหนือของสิม





ฐานมีประตูหลอก
มุมเป็นช่อลายกนกก้านขด





เหนือประตู ... ใครดูออกโปรดช่วยบอกด้วยค่ะ
ตรงกลางน่าจะเป็นพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ
ที่ยุดในมือน่าจะเป็นนาค ... พระวิษณุทรงครุฑ
เทพดูมีสี่หน้า ... พระพรหมทรงหงส์





ใต้องค์ระฆัง ... เกียรติมุข





ธาตุทางทิศใต้ของสิม





ด้านบนรูปเกียรติมุข
ด้านล่าง มีร่องรอยประดับกระจกสี ลายเราดูว่าเป็นหม้อดอก
มุมเป็นรูปลายกนก ? ต่อขึ้นไปเหมือนใบระกา





ขวามือของสิมคือศาลาการเปรียญเดิม





สิม...สิมในทางอีสาน มีความหมายลึกซึ้งมาก
การสร้างสิมสมัยก่อน
ใครอยากบริจาคอะไรก็ใส่ไปในสะดือสิม ก่อนกลบและสร้างต่อ
บางคนยากจน ต้องกรีดเลือดลงไปแทน..
โดย: wicsir วันที่: 27 มิถุนายน 2554 เวลา:8:55:19 น.

สิมวัดตะคุ ไม่มีช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ คล้ายศิลปะพระราชนิยมในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว

ขนาด 3 ช่องหน้าต่าง
ฐานโบสถ์มีลักษณะแอ่นโค้ง ... ตกท้องสำเภา หรือท้องช้าง หรือท้องเชือก
ซึ่งเป็นรูปแบบสถาปัตยกรรมที่ช่างนิยมทำกันในช่วงปลายกรุงศรีอยุธยา และต้นกรุงรัตนโกสินทร์





เสมา หินทรายแดง





ด้านหน้า ... ทิศตะวันออก
ประตูสอบเข้าหากัน





หน้าบันเทพพนม และพรรณพฤกษา





เหนือประตูทางเข้า
ภาพบน
พระพุทธเจ้าทรงเสด็จโปรดพระพุทธมารดา
บนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ที่มีเจดีย์จุฬามณี

ภาพล่าง
เนมิราชชาดก
พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพระเจ้าเนมิราช ครองนครมิถิลา
เมื่อทรงพระเยาว์ก็สนพระทัยในการให้ทาน ถือศีลอุโบสถและปฏิบัติธรรม
และอธิษฐานที่จะปฏิบัติเช่นนั้นเรื่อยมา
พระอินทร์ส่งเวชยันตราชรถมารับพระเนมิราช ไปยังเทวโลก
ซ้ายขวาของวิมานเป็นภาพเทวดามาชมบารมีของพระเนมิราช





ด้านหลังกู่หนึ่งองค์





หน้าบันไม้แกะสลักนูปช้างเอราวัณ





หอไตรกลางน้ำ





อดีตกุฏิเจ้าอาวาส ภาพเมื่อปี พ.ศ.2554





ฮูปแต้มภายในสิม

ในสิม
พระประธาน พระหมู่บูชา ... หลวงพ่อท่านว่าอย่างนั้น
แต่ดูจากภาพด้านหลัง พระประธานน่าจะองค์กลางองค์เดียว
ฐานชุกชี ... ฐานบัว





ฮูปแต้มด้านหลังพระประธาน เป็นรอยพระพุทธบาท 5 แห่ง
1 เขาสุวรรณมาลิก
2 เขาสุวรรณะบรรพต วัดพระพุทธบาท สระบุรี
3 เขาสุมะนะกูฏ
4 โยนะกะบุรี พระพุทธบาทสี่รอย แม่ริม เชียงใหม่
5 นัมมะทา ภาพที่มีนาค




ตรงข้ามพระประธาน
พรหมนารถชาดก ...
พระองค์แปลงกายเป็นนักบวชหาบสาแหรกประดับมุกดา
ข้างหนึ่งบรรจุภาชนะทองคำ อีกข้างหนึ่งบรรจุคนโทแก้วประพาฬ
เหาะลงมายังที่ประทับของพระเจ้าอังคติราช
แล้วทูลว่า พระองค์มาจากเทวโลก
เพราะได้บำเพ็ญธรรม 4 ประการ





จันทกุมารชาดก
พระราชบิดาเชื่อคำทำนายของปุโรหิตจะนำไปบูชายัญพร้อมพี่น้อง
พระอินทร์ลงมาหักฉัตรเพื่อทำลายพิธี

วิธุรชาดก
ถูกปุณณกยักษ์เอาตัวไปเพราะชนะสกาพระเจ้าธนัญชัยโกรัพยะ
เพื่อนำหัวใจวิธุรบัณฑิต ไปให้ภรรยาพญานาคเพื่อแลกกับธิดา





ภาพนี้ไม่แน่ใจว่าเรื่องอะไร





ผนังทางซ้ายมือพระประธาน ยังเป็นทศชาติชาดก
ด้านล่างพระเตมีย์ใบ้  พระเตมีย์ยกราชรถ ทหารกำลังขุดหลุมฝังพระองค์
ด้านบนพระมหาชนก





เนมิราชชาดก
พระอินทร์ทรงให้พระมาตุลีนำทิพยรถมารับไปเที่ยวเมืองสวรรค์ และเมืองนรก





เดาว่ามโหสถ





เดาว่าเวสสันดรชาดก
เห็นชูชก เด็กสองคนทิ้งว่าวไว้ 2 ต้วแล้วไปซ่อนในบ่อบัว





ขวามือของพระประธาน
เป็นกำแพงเมืองเมืองหนึ่ง





ช้างเผือกสองเชือก ... สมัยรัชการที่ 1 เคยจับช้างเผือกได้สองเชือก จำนำไปถวายในหลวง





?







หอไตร





ภายในมีทางเดินรอบหอไตร
ผนังด้านนอกตัวหอไตรมีฮูปแต้มรูปหม้อดอก