โดย ดร.ณัฐพงศ์ พื้นแสน วฟก.
เทคโนโลยีที่มาแรงในปี 2015-2016 คือ IOT, Energy Storage, Virtual Power Plant
1) IOT คือการที่อุปกรณ์ต่างๆ สามารถสื่อสารให้ข้อมูล และนำข้อมูลมาใช้งานได้ครอบคลุม
และ BIG Data คือ การวิเคราะห์ข้อมูล และนำมาใช้งาน
2) เทคโนโลยี Energy Storage จะเก็บไฟฟ้าในช่วงที่มีราคาต่ำ ไปเพื่อขายในช่วงราคาสูงกว่า
3) เทคโนโลยี Virtual Power Plant คือ การใช้ Smart Meter และ Smart Control เพื่อควบคุม Gird ให้เลือกใช้ Power Source ที่หลากหลาย มาเพื่อทำระบบจ่ายไฟฟ้าที่มีเสถียรภาพมาขึ้น
สำหรับบริษัทผลิตและจำหน่ายไฟฟ้าที่มีรากฐานจากเทคโนโลยียุคเก่า การจะปรับตัวให้เข้าไปสู่ Business Model ใหม่ เป็นสิ่งที่ต้องค้นหาคำตอบต่อไป โดยความเห็นของผู้เชี่ยวชาญระดับนานาชาติสามารถใช้เป็นตัวเลือกหนึ่งในทำให้องค์การไปยังเป้าหมายใหม่
IOT และ BIG Data
ในยุคที่อุปกรณ์ต่างๆ สามารถสื่อสารส่งข้อมูลได้ บริษัท Utility จะเปลี่ยนบทบาทจากเดิมที่เป็นผู้ส่งจ่ายไฟ เป็นผู้ที่ขาย Life Style ข้อมูลความต้องการของผู้ใช้ไฟฟ้าที่มีหลากหลาย เมื่อนำมาใช้กับการวิเคราะห์ข้อมูลขนาดใหญ่ (Big Data) บริษัท Utility จะสามารถเข้าใจถึงลูกค้า และหา Solution ที่เหมาะสมกับลูกค้าแต่ละรายได้
Energy Storage
อุตสาหกรรม Utility ได้ทุ่มทุนวิจัยในเทคโนโลยีใหม่มากมาย แต่จริงๆแล้ว บริษัทส่วนใหญ่ยังไม่สามารถยืนยันได้ว่า การลงทุนจะสำเร็จหรือไม่ สิ่งที่เป็นอุปสรรค คือ ต้นทุน เพราะ Energy Storage สำหรับบ้านหนึ่งหลังอาจมีราคสูงถึง 30,000 USD และอาจจะไม่คืนทุน จากปัญหาเรื่อง Reliability ของอุปกรณ์และสภาวะอากาศที่กระทบต่อการผลิตและใช้ไฟฟ้า
ดัวยเหตุดังกล่างบริษัทที่พัฒนา Energy Storage จะเน้นการสร้างระบบที่สามารถคำนวณและยืนยัน ว่า Energy Storage ให้ผลตอบแทนคืนทุนจริง ผนวกกับความสามารถในการ Optimize การใช้ไฟฟ้าของทั้งระบบ ด้วยหลักการใช้ Battery เก็บไฟไว้ขายในช่วงที่ราคาสูงกว่า ยกตัวอย่างเช่น บริษัท Evergen ที่มี Technology ใช้ Energy Management Software ทำให้สามารถลดค่าไฟฟ้าได้ 20% โดยมีกลยุทธ์การสร้าง Solar Energy Storage โดยติดตั้งให้ลูกค้าโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย และได้รับผลตอบแทนคืนจากการขายไฟฟ้าราคาที่ถูกกว่า
Virtual Power Plant
การเกิดขึ้นของระบบ Distribution Generation ทำให้สถานะของผู้ซื้อไฟฟ้าอย่างเดียวเริ่มจะเรียกร้องเพื่อเข้ามาเป็นส่วนร่วมในร่วมในการขายไฟฟ้าเอง แบบ Peer 2 Peer ซึ่งเรียกว่า Block Chain โครงสร้าง Enhance single buyer ซึ่งเป็น Business Model เก่าควรจะมีการปรับตัวอย่างไร เพื่อต่อสู้กับการเปลี่ยนแปลงของ Technology ที่เกิดขึ้น
จากการศึกษาธุรกิจ พบว่า Business Model แบบใหม่ คือ การสร้าง Virtual Power Plant ซึ่งใช้ Software ในการ Control Small Generator ให้ผลิตไฟฟ้าให้กับ Demand ที่เปลี่ยนแปลงไป หลักการของVirtual Power Plant คือ Asset Interface , Forecasting& Optimization, Marketing Interface ซึ่งบริษัท Endeco Technology ได้พัฒนาเทคโนโลยีนี้ โดยอ้างว่าสามารถ ลดค่าไฟฟ้าได้ 15% และสามารถ Switch Load ได้รวดเร็ว โดยมีแผนการตลาดคือ สร้าง Virtual Power Plant ขนาด 80 MW จาก Generator 200 ตัว
บทสรุป
อนาคตของ Utility 4.0 ยังสามารถสร้างได้จาก IOT, Energy Storage และ Virtual Power Plant โดยเน้น การเชื่อมต่อ ความฉลาดของระบบ และ การสร้างอุปกรณ์
โดยสรุปแต่ละบริษัทชั้นนำได้ทำอะไรบ้าง เกี่ยวกับเรื่องการผลิตไฟฟ้า จากกราฟจะเห็นได้ว่า ในปี 2010-2014 จะเป็นเรื่อง Solar Wind Fuel Cell แต่ในปี 2015-2016 เทคโนโลยีได้เปลี่ยนเป็น Energy Storage, Home Energy Management, IOT บ้างก็ประสบความสำเร็จ บ้างก็ไม่ประสบความสำเร็จ เพราะ Power Value Chain ได้เปลี่ยนไปแล้ว Utility ได้มีผู้เล่นใหม่เพิ่มขึ้น
บริษัท Utility ที่ก่อตั้งนานต้องปรับตัวอย่างไร เพราะบริษัทคงไม่มี Core Experience ที่จะพัฒนาเทคโนโลยีทางด้าน IT ให้สามารถสามารถแข่งขันได้ การจะหวังพึ่งพาพนักงานใหม่ๆ ธุรกิจใหม่ ไม่สามารถทำได้ เพราะบริษัท ไม่มีทั้งประสบการณ์และความรู้
ซึ่งเมื่อได้สังเคราะห์แนวคิดของ Utility Business ในปี 2017 สามารถเสนอ แนวทางได้ 2 แนวทางคือ
1. SP Group มีกลยุทธ์ในการสร้าง Business Model ใหม่ โดยพึ่งพา Startup ทางด้าน IT เพื่อเข้ามาศึกษาปัญหา และเสนอ Solution ที่เหมาะสม และนำมาต่อยอด เพื่อให้เกิดธุรกิจใหม่
2. Lux Research Group ได้ศึกษาและสรุป Best Practice ของผู้นำทางด้าน Energy Storage และ Data ซึ่ง Plot ให้เห็นบริษัทที่เป็น Top ของอุตสาหกรรม
บทสรุปสำหรับผู้ผลิตและจำหน่ายไฟฟ้า จึงควรศึกษาผู้ที่เป็น Power Play ในแต่ละ Business แล้วเริ่มเข้าไป Partner
สำหรับ Business Model เกี่ยวกับ Installer ควรศึกษา Business Model ของ Sun Power and Steam
Large Industrial conglomerate ควรศึกษางานของ Panasonic, ABB, Samsung, LG,. Landis+Gyr
IT Automation Google & Nest ส่วน DG Start up ควรศึกษาของ Sonnen and Sugevity และ Enphase โดยเปิดโอกาสให้ผู้เชี่ยวชาญภายนอกในนำเสนอ Business Model และส่งเสริมให้ Partner กับ Startup เพื่อเป้าหมายเป็นผู้นำในเรื่อง Utility 4.0
อ้างอิง 1) Yaun-Sheng YU,Lux Research Group, Briding the Gap to 100%: Renewables integration and the changing power landscape, present in Asian Utility Week 2017, Bangkok
2) May Liew, SP Group, Driving Innovation in Todays Energy Revolution, , present in Asian Utility Week 2017, Bangkok
New Big Trend ใน Utility 4.0 และแนวทางการปรับตัว ของผู้ผลิตและจำหน่ายไฟฟ้า
เทคโนโลยีที่มาแรงในปี 2015-2016 คือ IOT, Energy Storage, Virtual Power Plant
1) IOT คือการที่อุปกรณ์ต่างๆ สามารถสื่อสารให้ข้อมูล และนำข้อมูลมาใช้งานได้ครอบคลุม
และ BIG Data คือ การวิเคราะห์ข้อมูล และนำมาใช้งาน
2) เทคโนโลยี Energy Storage จะเก็บไฟฟ้าในช่วงที่มีราคาต่ำ ไปเพื่อขายในช่วงราคาสูงกว่า
3) เทคโนโลยี Virtual Power Plant คือ การใช้ Smart Meter และ Smart Control เพื่อควบคุม Gird ให้เลือกใช้ Power Source ที่หลากหลาย มาเพื่อทำระบบจ่ายไฟฟ้าที่มีเสถียรภาพมาขึ้น
สำหรับบริษัทผลิตและจำหน่ายไฟฟ้าที่มีรากฐานจากเทคโนโลยียุคเก่า การจะปรับตัวให้เข้าไปสู่ Business Model ใหม่ เป็นสิ่งที่ต้องค้นหาคำตอบต่อไป โดยความเห็นของผู้เชี่ยวชาญระดับนานาชาติสามารถใช้เป็นตัวเลือกหนึ่งในทำให้องค์การไปยังเป้าหมายใหม่
IOT และ BIG Data
ในยุคที่อุปกรณ์ต่างๆ สามารถสื่อสารส่งข้อมูลได้ บริษัท Utility จะเปลี่ยนบทบาทจากเดิมที่เป็นผู้ส่งจ่ายไฟ เป็นผู้ที่ขาย Life Style ข้อมูลความต้องการของผู้ใช้ไฟฟ้าที่มีหลากหลาย เมื่อนำมาใช้กับการวิเคราะห์ข้อมูลขนาดใหญ่ (Big Data) บริษัท Utility จะสามารถเข้าใจถึงลูกค้า และหา Solution ที่เหมาะสมกับลูกค้าแต่ละรายได้
Energy Storage
อุตสาหกรรม Utility ได้ทุ่มทุนวิจัยในเทคโนโลยีใหม่มากมาย แต่จริงๆแล้ว บริษัทส่วนใหญ่ยังไม่สามารถยืนยันได้ว่า การลงทุนจะสำเร็จหรือไม่ สิ่งที่เป็นอุปสรรค คือ ต้นทุน เพราะ Energy Storage สำหรับบ้านหนึ่งหลังอาจมีราคสูงถึง 30,000 USD และอาจจะไม่คืนทุน จากปัญหาเรื่อง Reliability ของอุปกรณ์และสภาวะอากาศที่กระทบต่อการผลิตและใช้ไฟฟ้า
ดัวยเหตุดังกล่างบริษัทที่พัฒนา Energy Storage จะเน้นการสร้างระบบที่สามารถคำนวณและยืนยัน ว่า Energy Storage ให้ผลตอบแทนคืนทุนจริง ผนวกกับความสามารถในการ Optimize การใช้ไฟฟ้าของทั้งระบบ ด้วยหลักการใช้ Battery เก็บไฟไว้ขายในช่วงที่ราคาสูงกว่า ยกตัวอย่างเช่น บริษัท Evergen ที่มี Technology ใช้ Energy Management Software ทำให้สามารถลดค่าไฟฟ้าได้ 20% โดยมีกลยุทธ์การสร้าง Solar Energy Storage โดยติดตั้งให้ลูกค้าโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย และได้รับผลตอบแทนคืนจากการขายไฟฟ้าราคาที่ถูกกว่า
Virtual Power Plant
การเกิดขึ้นของระบบ Distribution Generation ทำให้สถานะของผู้ซื้อไฟฟ้าอย่างเดียวเริ่มจะเรียกร้องเพื่อเข้ามาเป็นส่วนร่วมในร่วมในการขายไฟฟ้าเอง แบบ Peer 2 Peer ซึ่งเรียกว่า Block Chain โครงสร้าง Enhance single buyer ซึ่งเป็น Business Model เก่าควรจะมีการปรับตัวอย่างไร เพื่อต่อสู้กับการเปลี่ยนแปลงของ Technology ที่เกิดขึ้น
จากการศึกษาธุรกิจ พบว่า Business Model แบบใหม่ คือ การสร้าง Virtual Power Plant ซึ่งใช้ Software ในการ Control Small Generator ให้ผลิตไฟฟ้าให้กับ Demand ที่เปลี่ยนแปลงไป หลักการของVirtual Power Plant คือ Asset Interface , Forecasting& Optimization, Marketing Interface ซึ่งบริษัท Endeco Technology ได้พัฒนาเทคโนโลยีนี้ โดยอ้างว่าสามารถ ลดค่าไฟฟ้าได้ 15% และสามารถ Switch Load ได้รวดเร็ว โดยมีแผนการตลาดคือ สร้าง Virtual Power Plant ขนาด 80 MW จาก Generator 200 ตัว
บทสรุป
อนาคตของ Utility 4.0 ยังสามารถสร้างได้จาก IOT, Energy Storage และ Virtual Power Plant โดยเน้น การเชื่อมต่อ ความฉลาดของระบบ และ การสร้างอุปกรณ์
โดยสรุปแต่ละบริษัทชั้นนำได้ทำอะไรบ้าง เกี่ยวกับเรื่องการผลิตไฟฟ้า จากกราฟจะเห็นได้ว่า ในปี 2010-2014 จะเป็นเรื่อง Solar Wind Fuel Cell แต่ในปี 2015-2016 เทคโนโลยีได้เปลี่ยนเป็น Energy Storage, Home Energy Management, IOT บ้างก็ประสบความสำเร็จ บ้างก็ไม่ประสบความสำเร็จ เพราะ Power Value Chain ได้เปลี่ยนไปแล้ว Utility ได้มีผู้เล่นใหม่เพิ่มขึ้น
บริษัท Utility ที่ก่อตั้งนานต้องปรับตัวอย่างไร เพราะบริษัทคงไม่มี Core Experience ที่จะพัฒนาเทคโนโลยีทางด้าน IT ให้สามารถสามารถแข่งขันได้ การจะหวังพึ่งพาพนักงานใหม่ๆ ธุรกิจใหม่ ไม่สามารถทำได้ เพราะบริษัท ไม่มีทั้งประสบการณ์และความรู้
ซึ่งเมื่อได้สังเคราะห์แนวคิดของ Utility Business ในปี 2017 สามารถเสนอ แนวทางได้ 2 แนวทางคือ
1. SP Group มีกลยุทธ์ในการสร้าง Business Model ใหม่ โดยพึ่งพา Startup ทางด้าน IT เพื่อเข้ามาศึกษาปัญหา และเสนอ Solution ที่เหมาะสม และนำมาต่อยอด เพื่อให้เกิดธุรกิจใหม่
2. Lux Research Group ได้ศึกษาและสรุป Best Practice ของผู้นำทางด้าน Energy Storage และ Data ซึ่ง Plot ให้เห็นบริษัทที่เป็น Top ของอุตสาหกรรม
บทสรุปสำหรับผู้ผลิตและจำหน่ายไฟฟ้า จึงควรศึกษาผู้ที่เป็น Power Play ในแต่ละ Business แล้วเริ่มเข้าไป Partner
สำหรับ Business Model เกี่ยวกับ Installer ควรศึกษา Business Model ของ Sun Power and Steam
Large Industrial conglomerate ควรศึกษางานของ Panasonic, ABB, Samsung, LG,. Landis+Gyr
IT Automation Google & Nest ส่วน DG Start up ควรศึกษาของ Sonnen and Sugevity และ Enphase โดยเปิดโอกาสให้ผู้เชี่ยวชาญภายนอกในนำเสนอ Business Model และส่งเสริมให้ Partner กับ Startup เพื่อเป้าหมายเป็นผู้นำในเรื่อง Utility 4.0
อ้างอิง 1) Yaun-Sheng YU,Lux Research Group, Briding the Gap to 100%: Renewables integration and the changing power landscape, present in Asian Utility Week 2017, Bangkok
2) May Liew, SP Group, Driving Innovation in Todays Energy Revolution, , present in Asian Utility Week 2017, Bangkok