พระอรหันต์มี 4 ประเภท สุกขวิปัสสโก เตวิชโช ฉฬภิญโญ ปฏิสัมภิทัปปัตโต เป็นคำที่แต่งขึ้นมาใหม่ ในคัมภีร์ชั้นอรรถกถา เพื่อเป็นแรงจูงใจบางอย่าง ในยุคพุทธกาล อรหันต์ มีเพียง 1 เจโตวิมุตติ สมาธินำ 2 ป

คำว่า “สติ”  ย่อม ถือเป็นธรรมสำคัญของความเพียร ทุกๆ ประโยค  และคำว่า “ปัญญา”  ก็ย่อม ถือเป็นสำคัญในเวลาที่ควรใช้ตามกาลของตน เพราะปั

พระพุทธศาสนาแสดง วิมุตติ คือความหลุดพ้นจากกิเลสไว้ ๕ อย่างคือ ๑. วิกขัมภนวิมุตติ ความหลุดพ้นจากกิเลสด้วยการข่มไว้ด้วยอำนาจของฌาน เพียงปฐมฌานก็สามารถข่มธรรมอันเป็นข้าศึก คือนิวรณ์ ๕ มีกามฉันทะนิวรณ์ไ

การเจริญสมถะพร้อมกับเจริญวิปัสสนา ให้ถึงเจโตวิมุตติและปัญญาวิมุตติ เริ่มด้วย การทำใจให้เป็นกุศล ศึกษาลมหายใจเข้าออก จนกระทั่งจิตเป็นสมาธิ ทำสมาธิจนกระทั่งสมาธิแนบแน่น อยู่กับกายกับจิต คือจิตตั้งมั่น

สืบเนื่องจากปัจจุบันนี้ มีความพยายามที่จะแยกข้อธรรมที่ไม่อาจแยกเป็นสองได้ ให้แยกจากกันในทางปฏิบัติธรรม ข้อธรรมที่ว่านั้นคือ "สัมมาสมาธิ" โดยองค์ประกอบแห่ง "สมาธิ" ตามพระพุทธวจนะคื