ในโลกดุนยานี้ ทุกคนต่างขวนขวายใฝ่หาความสุข ไม่ว่าเขาผู้นั้นจะเป็นผู้ศรัทธา ผู้ปฏิเสธศรัทธา คนดี หรือคนเลว ทุกคนล้วนถวิลหาความสุขกันทั้งสิ้น แม้แต่สัตว์ก็ยังชอบความสุขสบาย ในยามที่แดดร้อนมันก็จะหลบไปอยู่ใต้ต้นไม้หรือที่อื่น ๆ ที่มีร่มเงาแทน.. อัลลอฮฺตรัสถึงสภาพของมนุษย์ในโลกดุนยานี้ว่า:
“โดยแน่นอนเราได้บังเกิดมนุษย์มาเพื่อเผชิญความยากลำบาก”
[อัล-บะลัด: 4]
ท่านอิบนุกะษีรฺ กล่าวว่า: หมายถึง ต้องเผชิญกับความยากลำบากทั้งในดุนยาและอาคิเราะฮฺ
การเยียวยาแก้ไขปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้นนั้น อาจต้องใช้เวลาและความคิดเป็นอย่างมาก ในหนังสือเล่มนี้ ข้าพเจ้าจึงได้กล่าวถึงแนวคิดและข้อเสนอแนะบางประการ เพื่อเป็นแนวทางในการแก้ไขเยียวยา หรือลดระดับความรุนแรงของปัญหาเหล่านั้นลง ทั้งนี้ มันอาจไม่ใช่ทางออกที่ทำให้ปัญหาต่างๆหมดสิ้นไปในชั่วพริบตา แต่หากจะอุปมาอุปไมย ก็คงเหมือนกับอาคารหลังใหญ่ที่พังทลายลง แล้วเราต่างก็ใช้ความพยายามในการบูรณะซ่อมแซมมันขึ้นมาใหม่ พร้อมทั้งช่วยเหลือผู้ที่ติดอยู่ใต้ซากหักปรักพังนั้น และทำให้อาคารหลังนั้นกลับมาตั้งตระหง่านดังเดิมอีกครั้ง ซึ่งแน่นอนว่าการก่อสร้างขึ้นใหม่นั้นย่อมต่างจากการทุบทิ้ง
ดังนั้น จึงจำเป็นต้องใช้เวลา ความพยายาม และความอดทนเป็นอย่างยิ่ง เพื่อที่จะก้าวผ่านปัญหาต่างๆ ที่ประสบไปได้ในที่สุด ด้วยประสงค์แห่งอัลลอฮฺ
1. กล่าว “อินนาลิลลาฮฺ วะอินนา อิลัยฮิรอญิอูน”
เมื่อมีปัญหาหรือเรื่องทุกข์ใจ สิ่งแรกที่จะช่วยบรรเทาและเยียวยาปัญหาคือการกล่าว “อินนาลิลลาฮฺ วะอินนา อิลัยฮิรอญิอูน” (แท้จริงพวกเราเป็นกรรมสิทธิ์ของอัลลอฮฺ และแน่นอนว่าพวกเราจะต้องกลับไปหาพระองค์) การกล่าวอิสติรฺญาอฺ (อินนาลิลลาฮฯ) เป็นแนวทางปฏิบัติที่ท่านนบีของเรา ได้เคยสอนไว้ มันทำให้จิตใจสงบเยือกเย็นลงได้ ท่านหญิงอุมมุสะละมะฮฺ เราะฎิยัลลอฮุอันฮา กล่าวว่า ฉันได้ยินท่านเราะสูล กล่าวว่า:
"ไม่มีมุสลิมคนใดประสบกับปัญหาความทุกข์ใจ แล้วเขากล่าวสิ่งที่อัลลอฮฺทรงใช้:
"อินนาลิลลาฮฺ วะอินนาอิลัยฮิ รอญิอูน อัลลอฮุมมะญุรฺนี ฟีมุศีบะตี วะอัคลิฟลี ค็อยร็อน มินฮา"
(แท้จริงพวกเราเป็นกรรมสิทธิ์ของอัลลอฮฺ และแน่นอนว่าพวกเราจะต้องกลับไปหาพระองค์
โอ้อัลลอฮฺ ขอทรงตอบแทนผลบุญแก่ฉันในความทุกข์โศกของฉันนี้ และขอทรงทดแทนให้ฉันซึ่งสิ่งที่ดีกว่า)
เว้นแต่อัลลอฮฺจะทรงทดแทนสิ่งที่ดีกว่าให้แก่เขา"
[บันทึกโดยมุสลิม]
ลองไตร่ตรองเรื่องราวของท่านหญิงอุมมุ สะละมะฮฺ เราะฎิยัลลอฮุอันฮา ดูเถิด เมื่อสามีของนาง "อบูสะละมะฮฺ" สิ้นชีวิตไป นางได้กล่าวอิสติรฺญาอฺตามที่ท่านนบี สอน ดังนั้น อัลลอฮฺ จึงทรงทดแทนให้แก่นางซึ่งสิ่งที่ดีกว่า ด้วยการให้นางได้แต่งงานเป็นภรรยาของท่านนบี ทั้งนี้ การทดแทนสิ่งที่ดีกว่าให้นั้น อาจจะเกิดขึ้นในโลกดุนยาหรือโลกอาคิเราะฮฺ หรืออาจจะทั้งในดุนยาและอาคิเราะฮฺก็เป็นได้
2. ใช้ความสุขุมรอบคอบ
ปัญหาครอบครัว ปัญหาระหว่างสามีภรรยา หรือระหว่างเพื่อนฝูงคนรู้จักนั้น เป็นสิ่งที่อาจเกิดขึ้นได้เสมอ ดังนั้นเมื่อเกิดปัญหาขึ้น ส่วนสำคัญที่จะช่วยแก้ปัญหาดังกล่าวได้ก็คือ การใช้ความสุขุมรอบคอบเข้าแก้ไขปัญหา และไม่รีบร้อนบุ่มบ่ามในการตัดสินใจ จำไว้ว่าการตัดสินใจนั้นอย่างไรเสียก็อยู่ในมือเรา จะวันนี้พรุ่งนี้ มันก็คือการตัดสินใจของเรา ดังนั้น จะรีบร้อนไปไย? บางทีพรุ่งนี้ความคิดของเราอาจจะเปลี่ยนไปก็ได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อความร้อนรุ่มในใจสงบลง และความโกรธความโมโหดับไปตามจังหวะอารมณ์ ท่านนบี กล่าวแก่ท่านหญิงอาอิชะฮฺ เราะฎิยัลลอฮุอันฮา ว่า:
"เธอจงทำตัวให้อ่อนโยนเถิด และจงห่างไกลความรุนแรงและความหยาบคาย
แท้จริงความอ่อนโยนนุ่มนวลนั้นไม่มีอยู่ในสิ่งใดเว้นแต่จะทำให้สิ่งนั้นงดงามขึ้น
และจะไม่ถูกสลัดออกจากสิ่งใดเว้นแต่จะทำให้สิ่งนั้นมีตำหนิและขาดความงดงามไป"
[บันทึกโดยมุสลิม]
ความรีบร้อนผลีผลามไม่เคยนำพาไปสู่ผลลัพธ์ที่ดี ลองพิจารณาดูคดีความต่างๆ ที่ต้องฟ้องร้องขึ้นโรงขึ้นศาล จะเห็นว่าหลายต่อหลายครั้งเกิดขึ้นเพราะความโกรธและอารมณ์ชั่ววูบ ที่ทำให้ขาดความรอบคอบ ขาดความยับยั้งชั่งใจแทบทั้งสิ้น
ความทุกข์และวิธีแก้ปัญหาในมุมมองคำสอนศาสนาอิสลาม
“โดยแน่นอนเราได้บังเกิดมนุษย์มาเพื่อเผชิญความยากลำบาก”
[อัล-บะลัด: 4]
ท่านอิบนุกะษีรฺ กล่าวว่า: หมายถึง ต้องเผชิญกับความยากลำบากทั้งในดุนยาและอาคิเราะฮฺ
การเยียวยาแก้ไขปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้นนั้น อาจต้องใช้เวลาและความคิดเป็นอย่างมาก ในหนังสือเล่มนี้ ข้าพเจ้าจึงได้กล่าวถึงแนวคิดและข้อเสนอแนะบางประการ เพื่อเป็นแนวทางในการแก้ไขเยียวยา หรือลดระดับความรุนแรงของปัญหาเหล่านั้นลง ทั้งนี้ มันอาจไม่ใช่ทางออกที่ทำให้ปัญหาต่างๆหมดสิ้นไปในชั่วพริบตา แต่หากจะอุปมาอุปไมย ก็คงเหมือนกับอาคารหลังใหญ่ที่พังทลายลง แล้วเราต่างก็ใช้ความพยายามในการบูรณะซ่อมแซมมันขึ้นมาใหม่ พร้อมทั้งช่วยเหลือผู้ที่ติดอยู่ใต้ซากหักปรักพังนั้น และทำให้อาคารหลังนั้นกลับมาตั้งตระหง่านดังเดิมอีกครั้ง ซึ่งแน่นอนว่าการก่อสร้างขึ้นใหม่นั้นย่อมต่างจากการทุบทิ้ง
ดังนั้น จึงจำเป็นต้องใช้เวลา ความพยายาม และความอดทนเป็นอย่างยิ่ง เพื่อที่จะก้าวผ่านปัญหาต่างๆ ที่ประสบไปได้ในที่สุด ด้วยประสงค์แห่งอัลลอฮฺ
1. กล่าว “อินนาลิลลาฮฺ วะอินนา อิลัยฮิรอญิอูน”
เมื่อมีปัญหาหรือเรื่องทุกข์ใจ สิ่งแรกที่จะช่วยบรรเทาและเยียวยาปัญหาคือการกล่าว “อินนาลิลลาฮฺ วะอินนา อิลัยฮิรอญิอูน” (แท้จริงพวกเราเป็นกรรมสิทธิ์ของอัลลอฮฺ และแน่นอนว่าพวกเราจะต้องกลับไปหาพระองค์) การกล่าวอิสติรฺญาอฺ (อินนาลิลลาฮฯ) เป็นแนวทางปฏิบัติที่ท่านนบีของเรา ได้เคยสอนไว้ มันทำให้จิตใจสงบเยือกเย็นลงได้ ท่านหญิงอุมมุสะละมะฮฺ เราะฎิยัลลอฮุอันฮา กล่าวว่า ฉันได้ยินท่านเราะสูล กล่าวว่า:
"ไม่มีมุสลิมคนใดประสบกับปัญหาความทุกข์ใจ แล้วเขากล่าวสิ่งที่อัลลอฮฺทรงใช้:
"อินนาลิลลาฮฺ วะอินนาอิลัยฮิ รอญิอูน อัลลอฮุมมะญุรฺนี ฟีมุศีบะตี วะอัคลิฟลี ค็อยร็อน มินฮา"
(แท้จริงพวกเราเป็นกรรมสิทธิ์ของอัลลอฮฺ และแน่นอนว่าพวกเราจะต้องกลับไปหาพระองค์
โอ้อัลลอฮฺ ขอทรงตอบแทนผลบุญแก่ฉันในความทุกข์โศกของฉันนี้ และขอทรงทดแทนให้ฉันซึ่งสิ่งที่ดีกว่า)
เว้นแต่อัลลอฮฺจะทรงทดแทนสิ่งที่ดีกว่าให้แก่เขา"
[บันทึกโดยมุสลิม]
ลองไตร่ตรองเรื่องราวของท่านหญิงอุมมุ สะละมะฮฺ เราะฎิยัลลอฮุอันฮา ดูเถิด เมื่อสามีของนาง "อบูสะละมะฮฺ" สิ้นชีวิตไป นางได้กล่าวอิสติรฺญาอฺตามที่ท่านนบี สอน ดังนั้น อัลลอฮฺ จึงทรงทดแทนให้แก่นางซึ่งสิ่งที่ดีกว่า ด้วยการให้นางได้แต่งงานเป็นภรรยาของท่านนบี ทั้งนี้ การทดแทนสิ่งที่ดีกว่าให้นั้น อาจจะเกิดขึ้นในโลกดุนยาหรือโลกอาคิเราะฮฺ หรืออาจจะทั้งในดุนยาและอาคิเราะฮฺก็เป็นได้
2. ใช้ความสุขุมรอบคอบ
ปัญหาครอบครัว ปัญหาระหว่างสามีภรรยา หรือระหว่างเพื่อนฝูงคนรู้จักนั้น เป็นสิ่งที่อาจเกิดขึ้นได้เสมอ ดังนั้นเมื่อเกิดปัญหาขึ้น ส่วนสำคัญที่จะช่วยแก้ปัญหาดังกล่าวได้ก็คือ การใช้ความสุขุมรอบคอบเข้าแก้ไขปัญหา และไม่รีบร้อนบุ่มบ่ามในการตัดสินใจ จำไว้ว่าการตัดสินใจนั้นอย่างไรเสียก็อยู่ในมือเรา จะวันนี้พรุ่งนี้ มันก็คือการตัดสินใจของเรา ดังนั้น จะรีบร้อนไปไย? บางทีพรุ่งนี้ความคิดของเราอาจจะเปลี่ยนไปก็ได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อความร้อนรุ่มในใจสงบลง และความโกรธความโมโหดับไปตามจังหวะอารมณ์ ท่านนบี กล่าวแก่ท่านหญิงอาอิชะฮฺ เราะฎิยัลลอฮุอันฮา ว่า:
"เธอจงทำตัวให้อ่อนโยนเถิด และจงห่างไกลความรุนแรงและความหยาบคาย
แท้จริงความอ่อนโยนนุ่มนวลนั้นไม่มีอยู่ในสิ่งใดเว้นแต่จะทำให้สิ่งนั้นงดงามขึ้น
และจะไม่ถูกสลัดออกจากสิ่งใดเว้นแต่จะทำให้สิ่งนั้นมีตำหนิและขาดความงดงามไป"
[บันทึกโดยมุสลิม]
ความรีบร้อนผลีผลามไม่เคยนำพาไปสู่ผลลัพธ์ที่ดี ลองพิจารณาดูคดีความต่างๆ ที่ต้องฟ้องร้องขึ้นโรงขึ้นศาล จะเห็นว่าหลายต่อหลายครั้งเกิดขึ้นเพราะความโกรธและอารมณ์ชั่ววูบ ที่ทำให้ขาดความรอบคอบ ขาดความยับยั้งชั่งใจแทบทั้งสิ้น