พระอาจารย์เหรียญ วรลาโภ
วัดอรัญญบรรพต
อ.ศรีเชียงใหม่ จ.หนองคาย

...

        พึงพากันตั้งใจ
ทำใจของเราให้หนักแน่นลงไป อย่าให้ใจมันอ่อนแอท้อแท้
การที่เรามาประชุมร่วมกันในศาลาการเปรียญนี้
ก็เพื่อมาฝึก “ตั้งใจ” นั่นแหละ  ไม่ใช่อย่างอื่นใด  
ถ้าอยู่ตามลำพังแล้วมันไม่ค่อยได้ตั้งใจกัน
มักจะปล่อยใจให้เพลินให้เมาไป ไม่ค่อยจะสำรวมจิตตัวเอง  
ดังนั้นเมื่อมาสู่ที่ประชุมแล้วอย่างนี้ยังปล่อยใจให้เพลินอยู่
มันก็ใช้ไม่ได้เลย มันต้องสำรวมจิตของตนเข้าไปให้มันแน่วแน่ลง
เมื่อผู้ใดทำใจให้สงบลงได้ในขณะฟังธรรมะอยู่
มันก็ให้ได้รับความสบายใจไป นั่นแหละไม่วุ่นวายเดือดร้อน
บาดนิแล้วก็จำอุบายธรรมะที่ท่านแสดงไปให้ได้  
ไม่ได้มากก็ให้ได้น้อย เมื่อจำอุบายนั้นได้แล้วไปอยู่ลำพัง
ก็น้อมอุบายนั้นล่ะมาสอนใจตัวเองให้ใจของตน
มันเป็นศีลเป็นธรรมลงไป  อย่าให้ใจมันไปเกลือกกลั้วกับกิเลสตัณหา  

"ใจเป็นธรรม คือ ใจเป็นกลาง" ไม่ยินดีกับสิ่งใด
และก็ไม่ยินร้ายกับสิ่งใด  ตั้งใจเป็นกลางต่อสิ่งทั้งปวง
อันนี้ล่ะจึงเรียกว่า "ใจเป็นธรรม"
จุดประสงค์การปฏิบัติในพระพุทธศาสนานี้
ก็เพื่อที่จะให้ใจมันเป็นกลางนี่แหละ ความจริงนะ  

การที่บุคคลได้รับความเดือดเนื้อร้อนใจอยู่ในโลกอันนี้
ก็เพราะว่า ทำจิตให้เป็นกลางไม่ได้เลย  
เป็นได้ก็ชั่วขณะหนึ่งเท่านั้นเอง  สักหน่อยก็เอียงไปข้างรักบ้าง
เอียงไปข้างชังบ้าง ข้างโกรธบ้าง เอียงไปข้างเสียใจเศร้าโศกบ้าง หมู่นี้
ถ้าว่าใครสามารถทำใจให้เป็นกลางได้อย่างนี้
ผู้นั้นก็ย่อมเป็นผู้มั่นคงในพุทธศาสนานี้
หมายความว่า ไม่เสื่อมจากพุทธศาสนานี้ จะเป็นคฤหัสถ์ก็ตาม
เป็นนักบวชก็ตามก็จะทรงไว้ซึ่งคำสอนของพระพุทธเจ้าได้  

ก็เมื่อใจเป็นกลางแล้วอย่างนี้
มันก็ไม่คิดไปในทางบาปอกุศลนี้นะ จึงเรียกว่า ใจเป็นกลาง
แล้วก็ไม่คิดเพลินไปด้วยอำนาจแห่งความรักความใคร่ต่างๆ
แล้วก็ไม่หมกมุ่นอยู่ในความเกลียดชังซึ่งกันและกัน หมู่นี้นะ
เมื่อทำใจเป็นกลางแล้วมันไม่มีกิริยาอาการของจิต
ที่จะเอียงไปข้างโน้นข้างนี้  ไม่มี  นี่เพราะฉะนั้นผู้ปฏิบัติธรรมน่ะ
ก็จงพากันตั้งอกตั้งใจสำรวมจิตใจของตนเสมอไป
พยายามทำใจให้เป็นกลางให้ได้

ถึงจะไม่ได้สม่ำเสมอไป แต่ก็ให้มันได้เป็นครั้งเป็นคราวก็ยังดี  
ดีกว่ามันทำให้เป็นกลางไม่ได้เสียเลย อันนั้นนับว่ามันผิดไปจากทำนองคลองธรรม  
เรียกว่าเป็นผู้ตั้งใจไว้ผิด  ตั้งใจไม่ถูก

...

ส่วนหนึ่งจากพระธรรมเทศนาหัวข้อ
"สอนให้รู้จักทำใจให้เป็นกลาง"