คัมภีร์วิสุทธิมรรค ปัญหาซับซ้อนในพระนิพพาน
หน้าปก
1
ปริจเฉทที่ ๑๖ อินทริยสัจจนิเทศ
៨៤៩
(เมื่อว่า) โดยเนื้อแท้ บททั้งปวงนั่น เป็นไวพจน์ของนิพพานทั้งนั้น เพราะพระนิพพาน พระผู้มีพระภาคตรัสเรียกว่า ทุกขนิโรธอริยสัจ โดยปรมัตถ์ ก็เหตุใดตัณหาสำรอก ออกและดับไปได้ก็เพราะ (พระโยคาวจร) อาศัย (หน่วง) พระนิพพานนั้น (เป็นอารมณ์) เพราะเหตุนั้น พระนิพพานนั้น จึงตรัสเรียกว่า วิราคะ และว่า นิโรธะด้วย อนึ่ง เหตุใดธรรมทั้งหลายมีความสละไปแห่งตัณหานั้นเป็นต้น ย่อมมีขึ้นได้ก็เพราะอาศัย พระนิพพานนั้นนั่นแหละ อนึ่งเล่า บรรดาอาลัยทั้งหลาย มีกามคุณาลัยเป็นต้น อาลัยแม้อย่างเดียว ย่อมไม่มีในพระนิพพานนั้น เพราะเหตุนั้น จึงตรัสเรียกว่า จาคะ ปฏินิสสัคคะ มุตติ อนาลยะ
(๕๕๖] พระนิพพานนี้นั้น มีความสงบเป็นลักษณะ มีความไม่เคลื่อน (คือไม่เปลี่ยนสภาพ เป็นกิจ หรือว่ามีอันทำความโล่งใจเป็นกิจ (ก็ได้) มีความไม่มีนิมิต (คือไม่มีเครื่องหมายแห่งทุกข์) เป็นผล หรือว่ามีความไม่มีเครื่องหน่วงเหนี่ยว (จิต) เป็นผล (ก็ได้)
ปัญหาซับซ้อนในเรื่องพระนิพพาน
(๕๕๗) หากมีคำยืนยันว่า “ไม่มีดอก พระนิพพานน่ะ เพราะไม่ใช่สิ่งที่จะพึง (หา) ได้ ดุจเขากระต่ายฉะนั้น” ดังนี้ไซร้ พระนิพพานไม่มี หามิได้ เพราะพระ นิพพานนั้นเป็นธรรมชาติ ที่พึง (หา) ได้ด้วยอุบาย แท้จริง พระนิพพานนั้น ย่อม (หา) ได้ด้วยอุบาย กล่าวคือ ความปฏิบัติอันสมควรแก่พระนิพพานนั้น ดุจโลกุตตรจิตของ คนอื่นๆ พระอริยะย่อมรู้ได้ด้วยเจโตปริยญาณฉะนั้น เหตุนั้น จึงไม่ควรกล่าวว่า พระ นิพพานไม่มี เพราะมิใช่สิ่งที่จะพึงได้ “อันจะว่า ปุถุชนโง่ๆ ไม่ได้ (ประสบ) สิ่งใดสิ่ง นั้นย่อมไม่มี” ดังนี้ หาควรจะว่าไม่ เพราะท่านผู้ได้ประสบมีอยู่)
(๕๕๘) อนึ่ง ไม่ควรกล่าวว่าพระนิพพานไม่มี เพราะอะไร ? เพราะต้อง (คือ เป็นผิดต่อ) ความไม่เป็นหมันแห่งความปฏิบัติ จริงอยู่ เมื่อพระนิพพานไม่มี ความ ปฏิบัติชอบที่สงเคราะห์ในธรรมขันธ์ ๓ มีสีลขันธ์เป็นต้น อันมีสัมมาทิฏฐินำหน้า ก็ต้องเป็นหมัน แต่ว่าความปฏิบัติชอบนี้หาเป็นหมันไม่ เพราะเป็นเหตุให้ถึงพระ นิพพานได้แล”
หากมีคำแย้งว่า “ความต้อง (คือเป็นผิดต่อ) ความไม่เป็นหมันแห่งการปฏิบัติ ไม่มีดอก เพราะความปฏิบัตินั้น ก็เป็นเหตุให้ถึงความไม่มี (อย่างไรล่ะ)” ดังนี้ไซร้
10-1996 (0821-0862)B
849
1/5/1
1, 2:40 AM
ปัญหาซับซ้อนในเรื่องพระนิพพาน จากคัมภีร์วิสุทธิมรรค (สแกนข้อความจากรูปภาพ)
หน้าปก
1
ปริจเฉทที่ ๑๖ อินทริยสัจจนิเทศ
៨៤៩
(เมื่อว่า) โดยเนื้อแท้ บททั้งปวงนั่น เป็นไวพจน์ของนิพพานทั้งนั้น เพราะพระนิพพาน พระผู้มีพระภาคตรัสเรียกว่า ทุกขนิโรธอริยสัจ โดยปรมัตถ์ ก็เหตุใดตัณหาสำรอก ออกและดับไปได้ก็เพราะ (พระโยคาวจร) อาศัย (หน่วง) พระนิพพานนั้น (เป็นอารมณ์) เพราะเหตุนั้น พระนิพพานนั้น จึงตรัสเรียกว่า วิราคะ และว่า นิโรธะด้วย อนึ่ง เหตุใดธรรมทั้งหลายมีความสละไปแห่งตัณหานั้นเป็นต้น ย่อมมีขึ้นได้ก็เพราะอาศัย พระนิพพานนั้นนั่นแหละ อนึ่งเล่า บรรดาอาลัยทั้งหลาย มีกามคุณาลัยเป็นต้น อาลัยแม้อย่างเดียว ย่อมไม่มีในพระนิพพานนั้น เพราะเหตุนั้น จึงตรัสเรียกว่า จาคะ ปฏินิสสัคคะ มุตติ อนาลยะ
(๕๕๖] พระนิพพานนี้นั้น มีความสงบเป็นลักษณะ มีความไม่เคลื่อน (คือไม่เปลี่ยนสภาพ เป็นกิจ หรือว่ามีอันทำความโล่งใจเป็นกิจ (ก็ได้) มีความไม่มีนิมิต (คือไม่มีเครื่องหมายแห่งทุกข์) เป็นผล หรือว่ามีความไม่มีเครื่องหน่วงเหนี่ยว (จิต) เป็นผล (ก็ได้)
ปัญหาซับซ้อนในเรื่องพระนิพพาน
(๕๕๗) หากมีคำยืนยันว่า “ไม่มีดอก พระนิพพานน่ะ เพราะไม่ใช่สิ่งที่จะพึง (หา) ได้ ดุจเขากระต่ายฉะนั้น” ดังนี้ไซร้ พระนิพพานไม่มี หามิได้ เพราะพระ นิพพานนั้นเป็นธรรมชาติ ที่พึง (หา) ได้ด้วยอุบาย แท้จริง พระนิพพานนั้น ย่อม (หา) ได้ด้วยอุบาย กล่าวคือ ความปฏิบัติอันสมควรแก่พระนิพพานนั้น ดุจโลกุตตรจิตของ คนอื่นๆ พระอริยะย่อมรู้ได้ด้วยเจโตปริยญาณฉะนั้น เหตุนั้น จึงไม่ควรกล่าวว่า พระ นิพพานไม่มี เพราะมิใช่สิ่งที่จะพึงได้ “อันจะว่า ปุถุชนโง่ๆ ไม่ได้ (ประสบ) สิ่งใดสิ่ง นั้นย่อมไม่มี” ดังนี้ หาควรจะว่าไม่ เพราะท่านผู้ได้ประสบมีอยู่)
(๕๕๘) อนึ่ง ไม่ควรกล่าวว่าพระนิพพานไม่มี เพราะอะไร ? เพราะต้อง (คือ เป็นผิดต่อ) ความไม่เป็นหมันแห่งความปฏิบัติ จริงอยู่ เมื่อพระนิพพานไม่มี ความ ปฏิบัติชอบที่สงเคราะห์ในธรรมขันธ์ ๓ มีสีลขันธ์เป็นต้น อันมีสัมมาทิฏฐินำหน้า ก็ต้องเป็นหมัน แต่ว่าความปฏิบัติชอบนี้หาเป็นหมันไม่ เพราะเป็นเหตุให้ถึงพระ นิพพานได้แล”
หากมีคำแย้งว่า “ความต้อง (คือเป็นผิดต่อ) ความไม่เป็นหมันแห่งการปฏิบัติ ไม่มีดอก เพราะความปฏิบัตินั้น ก็เป็นเหตุให้ถึงความไม่มี (อย่างไรล่ะ)” ดังนี้ไซร้
10-1996 (0821-0862)B
849
1/5/1
1, 2:40 AM