สวัสดีครับ
วันนี้มีเรื่องราวแปลกๆใหม่ๆในวงการแพทย์
มาให้อ่านเล่นกันในวันหยุด อากาศดีๆแบบนี้กันครับ

เมื่อมะเร็งในพยาธิ ทำให้มนุษย์เป็นมะเร็ง

เป็นที่ฮือฮา ในวงการแพทย์อีกครั้ง
เมื่อต้นเดือนพฤศจิกายน 2015
The England journal of medicine (วารสารทางการแพทย์ของอเมริกา)
ได้ตีพิมพ์ Case report ของชายชาวโคลัมเบีย
ที่มาด้วยอาการของไข้ เบื่ออาหาร มีก้อนที่คอ และติดเชื้อพยาธิในลำไส้

เมื่อนำก้อนไปตรวจนั้น พบว่าเป็นเนื้องอกที่สงสัยว่าเป็นเนื้อร้ายหรือมะเร็ง
แต่เนื้อร้ายนั้นไม่ใช่ลักษณะของมะเร็งที่เคยพบในมนุษย์

และเมื่อนำชิ้นเนื้อนั้นไปตรวจจึงพบว่าเนื้อร้ายนั้นมี DNA เดียวกับพยาธิที่เขาติด

และที่สำคัญเป็น DNA ของมะเร็ง และ มะเร็งนั้นเป็นมะเร็งของพยาธิอีกที

โดยมะเร็งนั้นแพร่กระจายมาก่อโรคในร่างกายของผู้ป่วยอีกครั้ง



พยาธิที่ว่านั้นมีชื่อว่า  Hymenolepis nana (H.nana)
หรือที่เรียกกันว่าพยาธิตืดแคระ (Dwarf tapeworm infection หรือ Hymenolepiasis liana)
ซึ่งไม่ใช้พยาธิชนิดใหม่แต่อย่างใด

ลักษณะเบื้องต้น

ตัวแก่ เป็นพยาธิตัวตืดขนาดเล็ก ลักษณะคล้ายเส้นด้าย ยาว 2-4 ซม.มี 150-200 ปล้อง




ไข่ กลมหรือรี เส้นผ่าศูนย์กลาง 30-50 ไมโครเมตร เปลือกบางไม่มีสี
ภายในไข่มีตัวอ่อนเรียก oncosphere ซึ่งมองเห็นขอ 6 อัน



คนติดโรคโดยไข่ติดจากมือเข้าทางปาก หรือไข่ปนมากับอาหารและน้ำ ในแหล่งที่มีสภาพแวดล้อม
การสุขาภิบาลไม่ดี เปอร์เซ็นต์การติดโรคในเด็กของชุมชนนั้นจะมีการติดโรคสูง เช่น
ในเด็กเขมรที่อพยพในค่ายผู้ลี้ภัยต่างๆ หรือในสถานเลี้ยงเด็กกำพร้า
นอกจากนั้นถ้าชุมชนไหนที่มีหนูเป็นโรคนี้มาก โอกาสที่โรคจะระบาดในคนก็มาก
(ยังพบในไทยน้อย)



Case report
ชายชาว โคลัมเบีย อายุ 41 ปี มาพบแพทย์ด้วย ไข้ ไอ อ่อนเพลีย น้ำหนักลด
ได้รับการวินิฉัยว่า ติดเชื้อ HIV ตั้งแต่ปี 2006 (ผู้ป่วยกินยาไม่ครบ ขาดยา)
มีค่า CD4 = 28 ซึ่งถือว่าต่ำมาก
(CD4เป็นค่าภูมิคุ้มกันปกติจะมากกว่า 500 ซึ่งคนติดเชื้อ HIV จะลดลง ทำให้ร่างกายติดเชื้อง่าย)
และส่งอุจจาระตรวจพบไข่ของ Hymenolepis nana

เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ปอด
พบก้อนเนื้อขนาด 0.4 ถึง 4 cm

และยังพบว่าก้อนเนื้อนั้นมีอยู่ในบริเวณตับ,ต่อมหมวกไต, คอ, ทรวงอก, และต่อมน้ำเหลืองในช่องท้อง

ผู้ป่วยได้รับการผ่าตัดเก็บชื้นเนื้อจากปอด และ เก็บจากต่อมน้ำเหลืองบริเวณคอ
ได้รับการรักษาด้วยยาต้านไวรัส ยาถ่ายพยาธิ Albendazole

ต่อมาอาการไม่ดีขึ้น ผู้ป่วยได้จึงได้รับการเก็บชื้นเนื้ออีกครั้ง
(ทำ Lymph node biopsy คือการเก็บทั้งก้อน ซึ่งได้เซลล์ที่มากกว่า
ต่างจากการเก็บ Core-needle biopsy ในครั้งแรกที่เป็นการใช้เข็มเจาะดูด)


หลังนำcellดังกล่าว มาตรวจซ้ำอย่างละเอียด
พบว่าชื้นเนื้อต่อมน้ำเหลือง มี Cell ผิดปกติแบบเดียวกับที่พบในปอด
ลักษณะ cell ที่ผิดแปลกไปไม่เหมือน cell ที่พบในมนุษย์
เช่น มีปริมาณ cytoplasm (ของเหลวในcell) เล็กกว่าขนาดปกติของมนุษย์

และเมื่อนำไปตรวจด้วยวิธี Immunohistochemical (กระบวนการตรวจชิ้นเนื้อชนิดหนึ่ง)
พบว่าลักษณะ ของโปรตีนที่ผิวและในcell ไม่ใช่ลักษณะที่พบในมนุษย์ปกติ
แต่มันทำตัวเป็นโปรโตซัวที่ดำรงชีพได้อิสระ


ขณะทำการรักษา ผู้ป่วยอาการแย่ลง ก้อนที่คอโตขึ้นเป็น 5 cm.ในช่วง 4 เดือน
ผู้ป่วยได้รับ Tenofovir (ยาควบคุมเชื้อHIV), Amphotericin B (ยาฆ่าเชื้อรา)
อาการเป็นรุนแรงขึ้นจนมีภาวะไตวาย (ผู้ป่วยปฎิเสธการล้างไต)
ขณะนั้นยังไม่ทราบว่าก้อนชนิดนั้นเป็นเนื้องอกประเภทใด
หลังจากทราบผลการวินิจฉัย3วัน ผู้ป่วยเสียชีวิต

โรคของเขาได้รับการวินิจฉัยว่าเป็น
" Malignant Transformation of Hymenolepis nana in a Human Host"

ก่อนเสียชีวิตผู้ป่วยยินยอมให้ case ของเขาได้เผยแพร่เพื่อเป็นกรณีศึกษาในวงการแพทย์ต่อไป

ภาพแสดงลักษณะการตรวจทาง Immunohistochemical
ที่ยืนยันว่า DNA จากcellต่อมน้ำเหลืองบริเวณคอ เป็น DNA แบบเดียวกับ H.nana



คลิป อธิบายคร่าวๆถึงลักษณะของโรคนี้



แม้ว่าจะปัจจุบันมีมะเร็งหลายชนิดที่ยืนยันว่าเกิดจากการติดเชื้อโรค เช่น
มะเร็งปากมดลูก จากเชื้อไวรัส HPV (เชื้อทำให้เกิดการแบ่งตัวของcellผิดปกติ)
มะเร็งท่อทางเดินน้ำดี จากพยาธิใบไม้ในตับ (พยาธิทำให้เกิดการอักเสบเรื้อรัง จนการแบ่งCellผิดปกติ)

แต่

โรคมะเร็งในมนุษย์ ที่เกิดจากมะเร็งในปรสิตอีกที  (Parasite-derived cancer cells) เป็นเรื่องที่ใหม่มากๆ

ต่อไปคงต้องมีการพลิกโฉมการศึกษาครั้งใหญ่
ของความสัมพันธ์ระหว่างโรคมะเร็ง และ การติดเชื้อ อย่างแน่นอน


Credit
ตามอ่านฉบับเต็มได้ที่
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1505892#t=article