แม้นกำลังดังข้าจะพาหนี          เจ็ดราตรีเจียวจึงจะถึงสถาน
อสุรีมีกำลังดังปลาวาฬ             ตามประมาณสามวันจะทันตัว
ถ้าแก้ให้นางไปค้างป่า              ได้ล่วงหน้าไปเสียบ้างจะยั่งชั่ว
จะอาสาพาไปมิได้กลัว             ชีวิตตัวบรรลัยไม่เสียดาย
แต่พระองคค์ทรงคิดให้รอบคอบ  ถ้าเห็นชอบท่วงทีจะหนีหาย
จึงโปรดใช้ให้องค์พระลูกชาย    ไปหาดทรายหาข้าจะมาฟัง
พระแจ้งความตามคำเงือกน้ำเล่า  ค่อยบรรเทาทุกข์สมอารมณ์หวัง
จึงวาพี่มีคุณน้องสักครั้ง            ให้ได้ดังถ้อยคำที่รำพัน
ซึ่งลูกรักหักหาญให้ท่านโกรธ      จงงดโทษทำคุณอยหุนหัน
ช่วยไปปิดปากถ้ำที่สำคัญ          จวนสายัณห์ยักษ์มาจะว่าเรา
จึงบัญชาว่าเจ้าสินสมุทร            ไปช่วยฉุดศิลาใหญ่ขึ้นให้เขา
ขอสมาตาปู่อย่าดูเบา                 ช่วยอุ้มเอาแกออกไปให้สบาย
กับลูกน้อยค่อยพยุงจูงเงือกน้ำ    มาปากถ้ำแลเห็นวนชลสาย
หวนรำลึกตรึกตรองถึงน้องชาย   พระฟูมฟายชลนาด้วยอาลัย
แล้วให้ลูกเลิกศิลาเข้ามาเปิด                  เห็นมิดชิดมั่นคงไม่สงสัย
พระกลับมาตาเงือกลงไป                ลงที่ในวังวนชลธาร
ฝ่ายผีเสื้อเมื่อขึ้นจากฝั่งน้ำ               จะมาถ้ำเที่ยวหาพฤกษาหาร
เก็บลูกไม้ใส่ห่อเห็นพอการ                 ทั้งเปรี้ยวหวานสารพัดแล้วลัดมา
เห็นหินปิดเปิดประตูคูหากว้าง                 มิตอย่างมนุษย์เสนหา
วรพักตร์นารีศรีโสภา                               ลีลาเข้ามาในห้องเห็สององค์
วงลูกไม้ในห่อให้ลูกผัว                  ท้องของตัวเต็มห้องไม่ต้องประสงค์
พระทรงเลือกลูกมะซางปรางมะยง            ประทานองค์โอรสสู้อดออม
ครั้นพลบคำทำรักนางยักษ์ร้าย             ประคองกายกอดแอบแนบถอม
ชื่นแต่หน้าอารมณ์นั้นกรมกรอม    แต่คิดอานหว่านล้อมจะล่อลวง
ไม่เห็นช่องตรองตรึกนึกวิตก         ทุกข์ในอกนั้นสักเท่าภูเขาหลวง
พระกอดลูกน้อยประทับไว้กับทรวง   ให้เหงาง่วงงีบหลับระงับไป
ฝ่ายผีเสื้อเมื่อจะจากพรากลูกผัว แต่พลิกตัวกลิ้งกลับไม่หลับใหล
ให้หมมุ่นขุ่นคล้ำนน้ำใจ                    จนเสียงไก่แก้วขันสนั่นเนิน
พอม่อยหลับกลับจิตนิมิตฝัน                   ว่าเทขวัญอยู่ที่เกาะนั้นเหาะเหิน
มาสังหารผลาญถ้ำเยิน                   แกว่งพระเนินทุบนางแทบวางวาย
แล้วอารักษ์ควักบ้วงเอาดวงเนตร             สำแดงเดชเหาะกลับไปลับหาย
ทั้งกายสั่นพรั่นตัวด้วยกลัวตาย                พอฟื้นกายก็พอแจ้งแสงตะวัน
จึงก้มกราบบาทบงสุ์พระทรงศักดิ์             แล้วนางยักษ์เล่าตามเนื้อความผัน
ไม่เคยเห็นเป็นวิบัติอัศจรรย์                   เชิญทรงธรรมม์ช่วยทำนายร้ายหรือดี
พระฟังนางพลางนึกคะนึงหมาย         ฝันร้ายก็เพราะจิตเราคิดหนี
เห็นจะไปได้ตลอดรอดชีวี                          แต่นางผีเสื้อนั้นจะอันตราย
พอได้ช่องลองลวงดูตามเล่ห์                      สมคะเนจะได้ไปดังหมาย
จึงกล่าวแกล้งแสร้งเสเพทุบาย                   เจ้าฝันร้ายนักน้องต้องตำรา
อันเทวัญั้นคือทัจจุราช                               จะหมายมาดเอาชีวิตริษยา
แล้วเสแสร้งแกล้งทำบีบน้ำตา                     อนิจจาจหายเจียวสายใจ
แม้นสิ้นสูญบุญนางในปางนี้                       ไม่มีที่พึ่งพาจะอาศัย
จะกอดศพซบหน้าโสกาลัย                          ระกำใจกว่าจะม้วยไปด้วยกัน
นึกจะใคร่สะเดาะพระเคราะห์เจ้า                 พอบรรเทาโทษาที่อาสัญ
เหมือนงอนง้อขอชีวิตแก่เทวัญ            กลัวแต่ขวัญเนตรพี่จะมิทำ
นางผีเสื้อเชื่อถือรื้อประณต                 พระทรงยศจงช่วยชุบอุปถัมภ์
ตามตำราสารพัดไม่ขัดคำ                   ช่วยแนะนำอนุกูลอย่าสูญใจ
พระฟังคำสำราญสำเร็จคิด                จึงว่าผิดสายสมรหาสอนไม่
ตำรานั้นแต่ครั้งตั้งเมรุไกร                   ว่าถ้าใครฝันร้ายจะวายปราณ
ให้ไปอยู่ผู้เดียวที่ตีนเขา                      แล้วอดข้าวอดปลากระยาหาร
ถ้วนสามคืนสามวันจะบันดาล            ให้สำราญรอดตายสบายใจ
ฝ่ายว่านางผีเสื้อก็เชื่อถือ                    คิดว่าซื่อสุจริตพิสมัย
จึงตอบว่าถ้ากระนั้นฉันจะไป               อยู่เขาใหญ่ในป่าพนาวัน
พระโฉมยงจงอยู่ในคูหา                     เลี้ยงรักษาลูกน้อยคอนหม่อมฉัน
จะอดใจให้เหมือนคำที่รำพรรณ    ถ้วนสามวันก็จะมาอย่าอาวรณ์
แล้ววันทาลาองค์พระทรงโฉม    ปลอบประโลมลูกแก้วแล้วสั่งสอน
อย่าแข็งนักรักตัวกลัวบิดร    แม้นไม่นอนมารดาจะมาตี
สินสมุทรสุดแสนสงสารแม่    ด้วยรู้แน่ว่าบิดาจะพาหนี
ให้ห่วงหลังกังวลด้วยชนนี    เจ้าโศกีกราบก้มบังคมคัล
บิดาดูรู้แจ้งจึงแกล้งห้าม    จะวอนตามเขาไปไยในไพรสัณฑ์
อยู่เป่าปีตีเกราะเสนาะครัน    แล้วรับขวัญลูกน้อยกลอยฤไทย
นางผีเสื้อเมื่อแรกก็แปลกจิตต์    ครั้นทรงฤทธิปลอบลูกชายหายสงไสย
จึงรีบออกนอกคูหาแล้วคลาไคล    ไปเขาใหญ่ในป่าพนาวัน
ฝ่ายองค์พระอภัยวิไลยโฉม    ปลอบประโลมลูกชายจะผ่ายผัน
จึงหยับปีที่เป่าเมื่อคราวนั้น    เอาผ้าพันผูกดีแล้วลีลา
ให้ลูกรักผลักแผ่นศิลาล้ม    สมอารมณ์รีบออกนอกคูหา
เลียบลีลาสหาดทรายชาคงคา    แลชลาล้วนคื่นเสียงครื้นโครม
ฝ่ายเงือกน้ำสำหรับทะเลลึก    ไม่วายนึกถึงองค์พระทรงโฉม
พอแจ่มแจ้งแสงทองผ่องโพยม    ปลอบประโลมลูกเมียเข้าเคลียคลอ
จะไปลอยคอยองค์ทรงสวัสดิ์    ให้สมนัดซึ่งสัญญาเธอมาหนอ
แล้วออกจากวลวังไม่รั้งรอ    ค่อยเคลื่อนคลายว่ายคลอกันไคลคลา
พอเห็นองค์ทรงยศโอรสราช    อยู่ชายหาดพร้อมกันก็หรรษา
จึงชวนลูกสาวนั้นกับภรรยา    คลานขึ้นมาชายฝั่งแล้วบังคม
พงศ์กษัตริย์ทัศนานางเงือกน้อย    ดูแช่มช้อยโฉมเฉลาทั้งเผ้าผม
ประไพพักตรลักษณ์ล้ำล้วนขำคม    ทั้งเนื้อนมนวลเปล่งออกเต่งทรวง
ขนงเนตรเกศกรอ่อนสอาด    ดังสุรางค์นางนาฎในวังหลวง
พระเพลินพิศคิดหมายเสียดายดวง    แล้วหนักหน่วงนึกที่จะหนีไป
จึงตรัสว่าตาเงือกมาคอยรับ    ช่างสมกับวาจาจะหาไหน
เราล่อลวงนางผีเสื้อก็เชื่อใจ    เดี๋ยวนี้ไปแรมทางกลางอรัญ
ช่วยเมตตาพาตรงไปส่งที่             พระโยคีมีเวทวิเศษขยัน
กลางคงคาปลาร้ายก็หลายพรรณ    จะป้องกันไภยพาลประการใด
เงือกผู้เฒ่าเคารพอภิวาท    ขอรองบาทบริรักษ์จนตักไษย
เสด็จขึ้นทรงบ่าจะพาไป            พรหน่อไทให้ขี่ภริยา
อันอำนาจชาติเชื้อผีเสื้อน้ำ    ปลาไม่กล้ำกรายกลัวทั่วทิศา
ด้วยกลิ่นอายคล้ายท่าผู้มารดา    เมื่อจับข้าข้าจึงอ่อนหย่อนกำลัง