เช้าวันนี้ แทนที่อาจารย์จะเริ่มต้นด้วยการบรรยายวิชาปรัชญา กลับยกลังใบหนึ่งมาตั้งไว้บนโต๊ะหน้าชั้น แล้วหยิบขวดโหลใบใหญ่ที่ว่างเปล่าออกมา
จากนั้นก็เอาลูกมะนาวมาใส่ทีละลูกจนเต็ม อาจารย์ถามว่าขวดโหลเต็มแล้วยัง นักศึกษาพยักหน้า แล้วอาจารย์ก็เอากรวดเทลงไปในขวดโหลพร้อมกับเขย่า
จนกรวดเข้าไปอัดเต็มช่องว่างระหว่างลูกมะนาว อาจารย์ถามอีกว่าขวดโหลเต็มแล้วยัง นักศึกษาตอบว่าเต็มแล้ว

ทีนี้อาจารย์ก็เททรายใส่ลงไปในขวดโหลจนเต็ม อาจารย์ถามเช่นเคยว่าขวดโหลเต็มแล้วใช่ไหม นักศึกษาตอบว่าใช่ แต่ในใจยังงงอยู่ว่าอาจารย์ต้องการบอกอะไร

อาจารย์รู้ว่านักศึกษากำลังคิดอะไรอยู่ แต่แทนที่จะเฉลย กลับคว่ำขวดโหลลงในลัง จนทุกอย่างไหลออกมาหมด เมื่อขวดโหลว่างเปล่าแล้ว
ทีนี้อาจารย์ก็เททรายใส่เข้าไปจนเต็มอีกครั้งหนึ่ง แล้วชูขวดขึ้นถามนักศึกษาว่า “มีใครบ้างที่สามารถใส่มะนาวหรือก้อนกรวดลงไปในขวดโหลใบนี้ได้บ้าง ?”
นักศึกษาทุกคนล้วนส่ายหัว


ทีนี้อาจารย์ก็เฉลยว่า “ขวดโหลใบนี้ก็เปรียบเสมือนชีวิตของเรา ลูกมะนาวหมายถึงสิ่งที่มีความสำคัญในชีวิต ได้แก่ ครอบครัว มิตรสหาย
คุณงามความดี สุขภาพ ความสุขใจ รวมถึงสิ่งสูงสุดที่เรานับถือ คนเราแม้ว่าจะมีสิ่งอื่นมากมาย แต่ถ้าขาดสิ่งเหล่านี้ไปแล้ว ชีวิตก็ว่างเปล่า
ไร้ความหมาย หาความสุขไม่ได้

“ส่วนกรวดหมายถึงสิ่งสำคัญรองลงมา ที่ช่วยให้ดำรงชีวิตได้อย่างปกติสุข เช่น วิชาความรู้ อาชีพการงาน เงิน บ้าน รถยนต์ ส่วนทรายก็คือ
ความสนุกสนาน เพลิดเพลิน รวมทั้งสิ่งละอันพันละน้อยในชีวิต ที่แม้จะเพิ่มสีสันให้กับชีวิต แต่ถึงขาดไปก็ไม่ทำให้ชีวิตเป็นทุกข์”


อาจารย์อธิบายต่อ “ขวดโหลใบนี้จะจุลูกมะนาว ก้อนกรวด และทราย ได้ครบหมดก็ต่อเมื่อเราใส่ลูกมะนาวก่อน ตามด้วยก้อนกรวด
และทรายเป็นอันดับสุดท้าย ฉันใดก็ฉันนั้น ชีวิตของเราจะครบถ้วนสมบูรณ์ก็ต่อเมื่อให้เวลากับสิ่งสำคัญก่อน เช่น มีเวลาให้กับครอบครัว
ใส่ใจมิตรสหาย เอื้อเฟื้อผู้อื่น ดูแลรักษาสุขภาพทั้งกายและใจ รวมทั้งมีสิ่งดีงามเป็นที่ยึดเหนี่ยวของจิตใจ ลำดับต่อมาคือการให้เวลากับอาชีพการงาน
ศึกษาหาความรู้ สะสมทรัพย์สมบัติ เวลาที่เหลือนอกนั้นก็เป็นเรื่องของการเที่ยวเตร่ หาความสนุกสนาน เช่น ดูหนัง ช็อปปิ้ง เป็นต้น”

พูดจบอาจารย์ก็ถามนักศึกษาว่า “ แต่ถ้าเราให้เวลากับการเที่ยวเตร่สนุกสนานก่อน หรือเอาอาชีพการงานและการแสวงหาทรัพย์สมบัติขึ้นมา
เป็นอันดับแรกของชีวิต อะไรจะเกิดขึ้นกับสิ่งสำคัญของชีวิต? ลูกมะนาวจะอยู่ที่ไหน ถ้าเราใส่ทรายหรือกรวดเข้าไปในขวดโหลก่อน ?”

นิทานเรื่องนี้คงไม่มีประโยชน์หากเรามีเวลาอยู่ในโลกนี้อย่างไม่มีขีดจำกัด แต่ความจริงก็คือเราทุกคนมีเวลาและพลังงานอย่างจำกัด
ดังนั้นการจัดลำดับความสำคัญของสิ่งต่าง ๆ ในชีวิตจึงเป็นเรื่องจำเป็น ปัญหาของผู้คนเวลานี้ก็คือไม่ค่อยได้คิดถึงเรื่องนี้เท่าไรนัก
ยิ่งไปกว่านั้นก็คือ หลงเข้าใจไปว่าชีวิตนี้มีแต่ทรายและก้อนกรวดเท่านั้น ลืมไปว่ายังมีลูกมะนาวที่เราต้องใส่ใจด้วย


หลายคนแม้จะรู้ว่าชีวิตนี้ขาดลูกมะนาวไม่ได้ แต่จนแล้วจนรอดก็ไม่มีเวลาที่จะหาลูกมะนาวมาบรรจุไว้ในชีวิต ทั้งนี้ก็เพราะคอยผัดผ่อนอยู่เรื่อย
เรื่องเกี่ยวกับครอบครัว สุขภาพกาย สุขภาพใจ มักจะไม่ใช่เรื่องเร่งด่วน ในขณะที่อาชีพการงานนั้นมักจะมี “เส้นตาย” ที่ต้องเร่งทำให้เสร็จ
ส่วนบ้านและรถยนต์ก็เต็มไปด้วยเรื่องจุกจิกที่ต้องรีบจัดการภายในเร็ววัน จริงอยู่การเที่ยวเตร่และช็อปปิ้งไม่ใช่เรื่องเร่งด่วน แต่ก็มีเสน่ห์ดึงดูดใจ
กว่าการออกกำลังกายหรือทำสมาธิ แถมถูกทำให้เป็นเรื่องที่ต้องเร่งตัดสินใจ (เพราะ “ลดกระหน่ำ”เพียงแค่อาทิตย์นี้เท่านั้น) ผลก็คือ
ไม่มีเวลาเหลือสำหรับสิ่งที่สำคัญในชีวิต

ไม่มีอะไรยากเท่ากับการจัดการตนเอง แต่ก็ไม่มีอะไรเหลือวิสัยหากมีความมุ่งมั่นและการวางแผนที่ดี เริ่มต้นด้วยการวางแผนชีวิตวันนี้ให้มีมะนาวด้วย
ไม่ใช่มีแค่กรวดกับทรายเท่านั้น ถ้าจะให้ดีควรเอาตารางประจำวันออกมากาง แล้วใส่มะนาวไปก่อน จากนั้นจึงค่อยเติมกรวดและทรายลงไป เมื่อวางแผน
ประจำวันเสร็จแล้ว ก็วางแผนให้ครอบคลุมทั้งอาทิตย์ และตลอดเดือน โดยเฉพาะวันหยุดสุดสัปดาห์ ควรเติมมะนาวลงไปมาก ๆ

ข้อสำคัญก็คืออย่ารอพรุ่งนี้ เดือนหน้า หรือปีหน้า เพราะถึงตอนนั้นอาจจะลืมหรือหมดโอกาสที่จะทำ ถ้าไม่เริ่มต้นเสียแต่วันนี้ พรุ่งนี้อาจสายไปแล้วก็ได้