สิ่งที่เรารับรู้ผ่านประสาทสัมผัสทั้ง 5 มันไปกระตุ้นระบบประสาทเพื่อหลั่งฮอร์โมนความสุขได้ เมืาอเราเครียดฮอร์โมนนี้มันจะถูกยับยั้งเอาไว้แต่จะมีคอร์ติซอล(ฮอร์โมนทำลาย)ออกมาแทน ถ้าปล่อยทิ้งไว้จนนานเกินไปนานๆไปสามารถกลายเป็นสาเหตุนึงของโรคซึมเศร้าได้ และเมื่อเป็นโรคซึมเศร้าจะทำให้การควบคุมอารมณ์และความรู้สึกนึกคิดของเราเป็นไปอย่างยากลำบาก

ความเชื่อมโยงระหว่างอาการนอนไม่หลับกับระบบประสาทอัตโนมัติและข้อความด้านบน

อาการนอนไม่หลับมีความเชื่อมโยงอย่างใกล้ชิดกับ ระบบประสาทอัตโนมัติ และยังได้รับผลกระทบจากกลไกทางชีวเคมีที่อธิบายไว้ในข้อความของคุณด้วย ดังนี้

1. ระบบประสาทอัตโนมัติกับการนอนหลับ

ระบบประสาทซิมพาเทติก (Sympathetic Nervous System) เป็นระบบที่ทำงานเมื่อร่างกายอยู่ในภาวะตื่นตัว ตื่นเต้น เครียด หรือเผชิญกับอันตราย จะกระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนอะดรีนาลิน (Adrenaline) และนอร์อะดรีนาลิน (Noradrenaline) ทำให้หัวใจเต้นเร็วขึ้น ความดันโลหิตสูงขึ้น กล้ามเนื้อตึงเครียด และสมองตื่นตัว ซึ่งเป็นสภาวะที่ไม่เอื้อต่อการนอนหลับ


ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก (Parasympathetic Nervous System) เป็นระบบที่ทำงานเมื่อร่างกายอยู่ในภาวะผ่อนคลาย สงบ และพักผ่อน จะลดอัตราการเต้นของหัวใจ ลดความดันโลหิต คลายกล้ามเนื้อ และส่งเสริมการทำงานของระบบย่อยอาหาร ซึ่งเป็นสภาวะที่เอื้อต่อการนอนหลับ

ในคนที่มีอาการนอนไม่หลับเรื้อรัง มักพบว่าระบบประสาทซิมพาเทติกทำงานมากเกินไป หรือระบบประสาทพาราซิมพาเทติกทำงานน้อยลง ทำให้ร่างกายอยู่ในสภาวะตื่นตัวมากเกินไปในเวลากลางคืน ส่งผลให้หลับยาก หลับไม่สนิท หรือตื่นกลางดึก

2. ความเชื่อมโยงกับกลไกทางชีวเคมี

การรับรู้และความสุข ในภาวะปกติ การรับรู้สิ่งเร้าที่น่าพึงพอใจผ่านประสาทสัมผัสทั้ง 5 จะกระตุ้นสมองให้หลั่งฮอร์โมนความสุข เช่น เซโรโทนิน (Serotonin) และโดปามีน (Dopamine) ซึ่งมีส่วนช่วยให้จิตใจสงบและผ่อนคลาย เอื้อต่อการนอนหลับที่ดี

ความเครียดและคอร์ติซอล เมื่อเกิดความเครียด ร่างกายจะหลั่งฮอร์โมนคอร์ติซอลออกมา ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่ช่วยให้ร่างกายพร้อมรับมือกับความเครียดในระยะสั้น แต่หากความเครียดเรื้อรัง ระดับคอร์ติซอลที่สูงขึ้นเป็นเวลานานจะรบกวนการทำงานของระบบต่างๆ ในร่างกาย รวมถึงวงจรการนอนหลับ-ตื่น และยังยับยั้งการหลั่งฮอร์โมนความสุข

ผลกระทบต่อการควบคุมความคิดและอารมณ์ ความเครียดเรื้อรังและระดับฮอร์โมนที่ไม่สมดุล (คอร์ติซอลสูง ฮอร์โมนความสุขต่ำ) ส่งผลต่อการทำงานของสมองส่วนที่ควบคุมความคิดและอารมณ์ ทำให้เกิดความกังวล ความคิดฟุ้งซ่าน และอารมณ์แปรปรวน ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่รบกวนการนอนหลับ

วงจรอุบาทว์ อาการนอนไม่หลับเองก็เป็นความเครียดอย่างหนึ่ง เมื่อนอนไม่หลับก็จะยิ่งกระตุ้นการหลั่งคอร์ติซอล ทำให้วงจรการนอนหลับแย่ลงไปอีก และยังส่งผลต่ออารมณ์และความคิดในวันถัดมา ทำให้ความเครียดสะสมและอาการนอนไม่หลับแย่ลงไปอีก


เราสามารถช่วยบรรเทาอาการนอนไม่หลับได้ในระยะยาว ดังนี้

ลดความเครียด การทำกิจกรรมต่างๆ อย่างค่อยเป็นค่อยไปและไม่กดดันตัวเอง จะช่วยลดระดับความเครียด ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่รบกวนระบบประสาทอัตโนมัติและการหลั่งฮอร์โมน

ส่งเสริมการผ่อนคลาย การทำกิจกรรมที่เพลิดเพลินและผ่อนคลายจะช่วยกระตุ้นระบบประสาทพาราซิมพาเทติก ทำให้ร่างกายเข้าสู่สภาวะที่เอื้อต่อการนอนหลับ

ปรับสมดุลฮอร์โมน การลดความเครียดและส่งเสริมความผ่อนคลายในระยะยาว จะช่วยให้ระดับคอร์ติซอลลดลงและอาจส่งเสริมการหลั่งฮอร์โมนความสุข ซึ่งมีผลดีต่อการควบคุมอารมณ์และความคิด และส่งเสริมการนอนหลับที่ดีขึ้น

การปรับตัวของร่างกาย ร่างกายมีความสามารถในการปรับตัว การทำตามคำแนะนำของคุณอย่างสม่ำเสมอจะช่วยให้ร่างกายค่อยๆ ปรับสมดุลของระบบประสาทและฮอร์โมน ส่งผลให้การนอนหลับค่อยๆ ดีขึ้นได้

อาการนอนไม่หลับมีความเชื่อมโยงอย่างซับซ้อนกับระบบประสาทอัตโนมัติ โดยภาวะตื่นตัวของระบบซิมพาเทติกที่มากเกินไปมักเป็นปัจจัยสำคัญ นอกจากนี้ กลไกทางชีวเคมีที่เกี่ยวข้องกับการรับรู้ ความสุข ความเครียด และฮอร์โมนก็มีบทบาทสำคัญในการควบคุมวงจรการนอนหลับ การจัดการความเครียดและการปรับพฤติกรรมอย่างค่อยเป็นค่อยไปจึงเป็นแนวทางที่สามารถช่วยปรับสมดุลของระบบเหล่านี้และบรรเทาอาการนอนไม่หลับได้ในที่สุด