ก่อนอื่นต้องบอกก่อนว่า การคำนวณนี้อาศัยข้อมูลจากการศึกษาทางดาราศาสตร์และประมาณการว่าวงโคจรของดวงจันทร์รอบโลกเป็นวงกลม(ซึ่งในความเป็นจริงวงโคจรจะเป็นวงรีเล็กน้อย) และไม่ได้ใช้วิธีการคำนวณแบบจันทรคติไทย ดังนั้นผลการคำนวณจะแตกต่างจากปฏิทินจันทรคติไทยบ้างเล็กน้อย
เนื่องจากเฟสของดวงจันทร์ขึ้นอยู่กับ 2 ปัจจัย คือ ตำแหน่งของดวงจันทร์ที่โคจรรอบโลก และตำแหน่งของโลกที่โคจรรอบดวงอาทิตย์
และเนื่องจากดวงจันทร์โคจรรอบโลกครบหนึ่งรอบ(360 องศา) ใช้เวลา 29.530588 วัน และโคจรในทิศทางทวนเข็มนาฬิกา เมื่อมองลงมาจากขั้วเหนือของโลก ดังนั้นทุกๆ 1 วัน(24 ชั่วโมง) ดวงจันทร์จะเคลื่อนที่ไปจากตำแหน่งเดิมดังนี้
มุมที่ดวงจันทร์เคลื่อนที่ไปในหนึ่งวัน = 360/29.530588
= 12.1907495 องศา ไปทางทิศตะวันตกของตำแหน่งเดิม
และเนื่องจากว่า โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ครบ 1 รอบ(360 องศา) ใช้เวลา 365.25 วัน ดังนั้นเมื่อ 1 วันผ่านไป มุมที่โลกเคลื่อนที่รอบดวงอาทิตย์จะเป็นดังนี้
มุมที่โลกเคลื่อนที่รอบดวงอาทิตย์ใน 1 วัน = 360/365.25
= 0.985626283 องศา
เนื่องจากว่าดวงจันทร์ไม่มีแสงสว่างในตัวเองแต่ได้รับแสงจากดวงอาทิตย์และสะท้อนมายังโลก และดวงจันทร์เป็นวัตถุทรงกลม ดังนั้นทุกการเปลี่ยนตำแหน่งของโลกและดวงจันทร์จะมีผลต่อมุมสว่างของดวงจันทร์ที่คนบนโลกจะเห็น(หรือที่เราเรียกว่าเฟสของดวงจันทร์)
ในที่นี้จะอ้างอิงเฟสของดวงจันทร์ในคืนพระจันทร์เต็มดวง(วันขึ้น 15 ค่ำ) ซึ่งเป็นคืนที่พระจันทร์สว่างมากที่สุด
จากข้อมูลข้อต้นจะได้ว่า เมื่อเวลาผ่านไปหนึ่งวัน ตำแหน่งของดวงจันทร์จะเลื่อนไป ทิศตะวันตก 12.1907495 องศา และโลกจะหมุนรอบดวงอาทิตย์ไปได้ 0.985626283 องศา นั่นหมายความว่ามุมสว่างของดวงจันทร์ที่คนบนโลกเห็นจะลดลง
12.1907495 - 0.985626283 = 11.2051232 องศา
ตอนนี้เราจะได้แล้วว่า ดวงจันทร์ที่คนบนโลกเห็นจะแหว่งไปประมาณ 11.2051232 องศา ทุกๆ 1 วัน และ จะแหว่ง 90 องศา หรือเหลือครึ่งดวงเมื่อเวลาผ่านไป 90/ 11.2051232 = 8.0320402 วัน ซึ่งวันนั้นก็คือวันแรม 8 ค่ำ นั้นเอง จากนั้นอีก 8.0320402 วัน ก็จะเป็นวันแรม 15 ค่ำ และอีก 8.0320402 วัน ก็จะเป็นขึ้น 8 ค่ำ และอีก 8.0320402 ต่อมาก็จะกลับมาเป็นวันขึ้น 15 ค่ำ หรือวันพระจันทร์เต็มดวงพอดี ซึ่งถ้านับจากจันทร์เต็มดวงหนึ่งถึงจันทร์เต็มดวงอีกครั้งหนึ่ง ก็จะกินเวลาประมาณ 1 เดือน พอดี
คำนวณเฟสดวงจันทร์
เนื่องจากเฟสของดวงจันทร์ขึ้นอยู่กับ 2 ปัจจัย คือ ตำแหน่งของดวงจันทร์ที่โคจรรอบโลก และตำแหน่งของโลกที่โคจรรอบดวงอาทิตย์
และเนื่องจากดวงจันทร์โคจรรอบโลกครบหนึ่งรอบ(360 องศา) ใช้เวลา 29.530588 วัน และโคจรในทิศทางทวนเข็มนาฬิกา เมื่อมองลงมาจากขั้วเหนือของโลก ดังนั้นทุกๆ 1 วัน(24 ชั่วโมง) ดวงจันทร์จะเคลื่อนที่ไปจากตำแหน่งเดิมดังนี้
มุมที่ดวงจันทร์เคลื่อนที่ไปในหนึ่งวัน = 360/29.530588
= 12.1907495 องศา ไปทางทิศตะวันตกของตำแหน่งเดิม
และเนื่องจากว่า โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ครบ 1 รอบ(360 องศา) ใช้เวลา 365.25 วัน ดังนั้นเมื่อ 1 วันผ่านไป มุมที่โลกเคลื่อนที่รอบดวงอาทิตย์จะเป็นดังนี้
มุมที่โลกเคลื่อนที่รอบดวงอาทิตย์ใน 1 วัน = 360/365.25
= 0.985626283 องศา
เนื่องจากว่าดวงจันทร์ไม่มีแสงสว่างในตัวเองแต่ได้รับแสงจากดวงอาทิตย์และสะท้อนมายังโลก และดวงจันทร์เป็นวัตถุทรงกลม ดังนั้นทุกการเปลี่ยนตำแหน่งของโลกและดวงจันทร์จะมีผลต่อมุมสว่างของดวงจันทร์ที่คนบนโลกจะเห็น(หรือที่เราเรียกว่าเฟสของดวงจันทร์)
ในที่นี้จะอ้างอิงเฟสของดวงจันทร์ในคืนพระจันทร์เต็มดวง(วันขึ้น 15 ค่ำ) ซึ่งเป็นคืนที่พระจันทร์สว่างมากที่สุด
จากข้อมูลข้อต้นจะได้ว่า เมื่อเวลาผ่านไปหนึ่งวัน ตำแหน่งของดวงจันทร์จะเลื่อนไป ทิศตะวันตก 12.1907495 องศา และโลกจะหมุนรอบดวงอาทิตย์ไปได้ 0.985626283 องศา นั่นหมายความว่ามุมสว่างของดวงจันทร์ที่คนบนโลกเห็นจะลดลง
12.1907495 - 0.985626283 = 11.2051232 องศา
ตอนนี้เราจะได้แล้วว่า ดวงจันทร์ที่คนบนโลกเห็นจะแหว่งไปประมาณ 11.2051232 องศา ทุกๆ 1 วัน และ จะแหว่ง 90 องศา หรือเหลือครึ่งดวงเมื่อเวลาผ่านไป 90/ 11.2051232 = 8.0320402 วัน ซึ่งวันนั้นก็คือวันแรม 8 ค่ำ นั้นเอง จากนั้นอีก 8.0320402 วัน ก็จะเป็นวันแรม 15 ค่ำ และอีก 8.0320402 วัน ก็จะเป็นขึ้น 8 ค่ำ และอีก 8.0320402 ต่อมาก็จะกลับมาเป็นวันขึ้น 15 ค่ำ หรือวันพระจันทร์เต็มดวงพอดี ซึ่งถ้านับจากจันทร์เต็มดวงหนึ่งถึงจันทร์เต็มดวงอีกครั้งหนึ่ง ก็จะกินเวลาประมาณ 1 เดือน พอดี