鉋 หรือ かんな คันนะ กบไสไม้

วันนี้ขออนุญาตชวนทุกท่านไปดูกบไสไม้แบบญี่ปุ่นครับผม ผมเองชอบไสไม้ด้วยกบแบบนี้ ชอบวิธีการทำงานของมันคือดึงเข้าหาตัว จะแตกต่างจากกบไทยหรือกบฝรั่งที่ดันไปข้างหน้า และสามารถทำงานด้วยมือข้างเดียว ยังเหลือมืออีกข้างไว้จับไม้หรือชิ้นงาน

กบญี่ปุ่นจะไสด้วยการดันไปข้างหน้าก็ได้ครับผม แต่ก็ไม่ถนัดเท่าดึงเข้า

ใบมีดของกบไสไม้ญี่ปุ่นส่วนใหญ่แล้วเป็นเหล็กลามิเนท คือมีส่วนคมด้านหน้าเป็นเหล็กกล้าหรือเหล็กแข็ง และตัวใบกบหรือเหล็กด้านล่างซึ่งเป็นเหล็กส่วนใหญ่เป็นเหล็กเหนียว ซึ่งในส่วนของเหล็กเหนียวที่ว่านี่ก็ยังมีทั้งเหล็กเหนียวเนื้อเดี่ยวและเหล็กเหนียวเนื้อผสม

ใบกบที่ผลิตด้วยวิธีการแบบนี้มีข้อดีหลายอย่าง ในแง่ของคนทำหรือช่างตีใบกบก็คือมันช่วยลดต้นทุนในการผลิตได้ราวๆ 80 % เลยทีเดียว และยังได้ทำงานที่ใช้ฝีมือยากขึ้นกว่าปรกติอีกนิดหน่อย ส่วนในด้านของคนใช้กบแล้ว ใบกบแบบนี้มันลับง่ายคือมันมีส่วนที่ต่อต้านหินลับมีดเฉพาะด้านหน้านิดหน่อย ส่วนที่เป็นตัวของใบกบก็ลับไม่ยาก

เหล็กเหนียวที่ว่ายังมีข้อดีคือลดแรงสั่นสะเทือนขณะไสไม้ คือลดการกระพือหรือสะท้านได้ ถ้าลองใช้ดูจะรู้สึกว่าใช้ดีมากครับ

ใบกบด้านท้องหรือด้านที่เราจะนึกว่าเป็นด้านแบน มันจะเว้าเข้าไปทุกใบครับ เท่าที่ผมเคยเจอเว้าทั้งนั้น การเว้าในส่วนนี้ถ้าเป็นใบสิ่วก็คือช่วยลดแรงเสียดทานขณะเจาะไม้ และช่วยให้ลับง่าย ตั้งความแบนง่าย แต่ในส่วนของใบกบมันคงไม่ได้ลดแรงเสียดทานอะไร เข้าใจว่าช่วยในการตั้งองศาแบน คือทำให้มันได้ระนาบบนหินลับมีดได้ดีกว่า มีหน้าสัมผัสกับหินน้อย ถ้าใบที่เรียบแบบใบกบฝรั่งถ้าต้องลับด้านแบนเราต้องลับไปเกือบทั่วทั้งใบเพื่อรักษาความแบน หรือการปาดถอยในจังหวะเก็บเกสรคม

นอกจากใช้ดีลับง่ายแล้ว ถ้าพิจารณาดูจะรู้สึกภูมิใจที่ได้ครอบครองหรือเป็นส่วนหนึ่งของอารยธรรมชั้นสูงทางโลหะวิทยา

ในกบไสไม้ที่มีสองใบ ใบแรกที่เป็นส่วนคมของใบกบ เรียกว่า 鉋刃 คันนะฮะ และแผ่นประกับหรือแผ่นเล็กเรียกว่า 裏金 อูระกาเนะ

ผมเก็บๆกบญี่ปุ่นไว้หลายตัว ซึ่งจริงๆแล้วก็ใช้ไม่กี่ตัวครับ ชอบเหล็กลามิเนทก็เลยเอามาศึกษา บางทีเห็นกบสภาพโทรมๆหน่อยก็พามาอยู่ด้วยกันซะอย่างนั้น แบบที่เห็นนี่เป็นแบบมาตรฐานคือไสเรียบอย่างเดียวครับ ซึ่งจริงๆแล้วยังมีอีกเป็นสิบๆชนิด แยกออกไปอีกหลายสิบแบบ แต่ผมใช้ไม่เป็นก็เลยไม่เคยซื้อมา

ผมทำงานไม้ขนาดไม่ใหญ่ครับผม ส่วนมากแล้วก็ยาวระหว่าง 4-8 นิ้วเท่านั้นครับ ใช้กบญี่ปุ่นก็สะดวกเหมาะกับงานมาก ตัวกบก็จับถนัดพอดีไม้พอดีมือ ใบกบคมเฉียบขาดลับแล้วอยู่ได้นาน ส่วนใหญ่แล้วเป็นชนิดมีแผ่นประกับใบด้วย บางตัวก็ไม่ได้มาคือหาย แต่บางตัวก็เป็นกบใบเดี่ยวมาแต่แรกซึ่งเป็นกบรุ่นแรกๆของญี่ปุ่นก็จะมีใบเดียว

สังเกตุได้ว่าตัวไหนเป็นกบใบเดี่ยวคือไม่มีแผ่นประกับก็ดูที่แท่งเหล็กยึดใบประกับ ถ้าไม่มีตัวนี้มาแต่เดิมก็คือออกแบบมาไม่ใช้แผ่นประกับก็ได้ ก็ยังมีการทำกันอยู่บ้างครับ แต่น้อยกว่ากบที่มีแผ่นประกับ

ผมเองทำงานไม้ไม่ค่อยเป็นครับ ไสไม้ก็ไม่ค่อยได้ ใช้เครื่องมือไฟฟ้าอะไรไม่เป็นซักอย่าง คงจะมีเจาะรูละมังครับที่ผมใช้สว่านไฟฟ้า นอกนั้นผมยังทำด้วยเครื่องมือดั้งเดิมทั้งนั้น ท่านที่อยากไสไม้เล่นๆทำงานฝีมือหรืออยากซึมซับความรู้สึกที่ห่างหายไปตามวันเวลา ลองหากบญี่ปุ่นมาเล่นซักตัวครับ การทำไม้ให้เรียบในครั้งต่อๆไปจะต้องเปี่ยมไปด้วยรอยยิ้มแน่นอน