[๕๐] ปภสฺสรมิทํ ภิกฺขเว จิตฺตํ ตญฺจ โข อาคนฺตุเกหิ อุปกฺกิเลเสหิ อุปกฺกิลิฏฺฐนฺติ ฯ
จิตนั้นผุดผ่อง แต่เศร้าหมองด้วยกิเลสที่เข้ามาเยือน
[๒๕๙] จิตฺตสงฺกิเลสา ภิกฺขเว สตฺตา สงฺกิลิสฺสนฺติ จิตฺตโวทานา สตฺตา วิสุชฺฌน ติ ฯ
ดูกรภิกษุทั้งหลาย สัตต์ทั้งหลาย ย่อมเศร้าหมองเพราะจิตเศร้าหมอง สัตต์ทั้งหลายย่อมบริสุทธิ์ เพราะจิตผ่องแผ้ว.
ทิฏฺฐํ โว ภิกฺขเว จรณนฺนาม จิตฺตนฺติ ฯ เอวมฺภนฺเต ฯ
เธอเห็นไหมว่า จิตย่อมจรไปด้วยนามฯ อย่างนั้นพระเจ้าข้าฯ
ตมฺปิ โข ภิกฺขเว จรณํ นาม จิตฺตํ จิตฺเตเนว จินฺติตํ ฯ
เช่นนั้นหนอ จิตจรไปด้วยนามด้วยจิตเป็นไปด้วยความคิด
เตนปิ โข ภิกฺขเว จรเณน จิตฺเตน จิตฺตญฺเญว จิตฺตตรํ ฯ
อย่างนั้นแล จิตจรไป จิตนั้นจึงเป็นไปต่างๆ
ตสฺมา ติห ภิกฺขเว อภิกฺขณํ สกํ จิตฺตํ ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ ทีฆรตฺตมิทํ จิตฺตํ สงฺกิลิฏฺฐํ ราเคน โทเสน โมเหนาติ ฯ
เพราะฉันนั้นแล ภิกษุ. พึงพิจารณา ว่า จิตนั้น เศร้าหมองแล้ว ชั่วกาลนาน ย่อมเป็นเพราะ ราคะ โทสะ โมหะ
ด้วยข้อความข้างบน ตามพระดำรัส จึง เห็นได้ชัดว่า เหตุใด จึงตรัสยืนยันว่า จิตตสังขาร คือ เวทนาและสัญญา
(จิตตสังขาร ไม่ใช่จิต)
ท่านผู้ศึกษาธรรมของพระพุทธองค์ ทั้งหลาย ท่านเห็นเป็นประการใด?
ปฏิจจสมุปบาท - จิต
[๕๐] ปภสฺสรมิทํ ภิกฺขเว จิตฺตํ ตญฺจ โข อาคนฺตุเกหิ อุปกฺกิเลเสหิ อุปกฺกิลิฏฺฐนฺติ ฯ
จิตนั้นผุดผ่อง แต่เศร้าหมองด้วยกิเลสที่เข้ามาเยือน
[๒๕๙] จิตฺตสงฺกิเลสา ภิกฺขเว สตฺตา สงฺกิลิสฺสนฺติ จิตฺตโวทานา สตฺตา วิสุชฺฌน ติ ฯ
ดูกรภิกษุทั้งหลาย สัตต์ทั้งหลาย ย่อมเศร้าหมองเพราะจิตเศร้าหมอง สัตต์ทั้งหลายย่อมบริสุทธิ์ เพราะจิตผ่องแผ้ว.
ทิฏฺฐํ โว ภิกฺขเว จรณนฺนาม จิตฺตนฺติ ฯ เอวมฺภนฺเต ฯ
เธอเห็นไหมว่า จิตย่อมจรไปด้วยนามฯ อย่างนั้นพระเจ้าข้าฯ
ตมฺปิ โข ภิกฺขเว จรณํ นาม จิตฺตํ จิตฺเตเนว จินฺติตํ ฯ
เช่นนั้นหนอ จิตจรไปด้วยนามด้วยจิตเป็นไปด้วยความคิด
เตนปิ โข ภิกฺขเว จรเณน จิตฺเตน จิตฺตญฺเญว จิตฺตตรํ ฯ
อย่างนั้นแล จิตจรไป จิตนั้นจึงเป็นไปต่างๆ
ตสฺมา ติห ภิกฺขเว อภิกฺขณํ สกํ จิตฺตํ ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ ทีฆรตฺตมิทํ จิตฺตํ สงฺกิลิฏฺฐํ ราเคน โทเสน โมเหนาติ ฯ
เพราะฉันนั้นแล ภิกษุ. พึงพิจารณา ว่า จิตนั้น เศร้าหมองแล้ว ชั่วกาลนาน ย่อมเป็นเพราะ ราคะ โทสะ โมหะ
ด้วยข้อความข้างบน ตามพระดำรัส จึง เห็นได้ชัดว่า เหตุใด จึงตรัสยืนยันว่า จิตตสังขาร คือ เวทนาและสัญญา
(จิตตสังขาร ไม่ใช่จิต)
ท่านผู้ศึกษาธรรมของพระพุทธองค์ ทั้งหลาย ท่านเห็นเป็นประการใด?