เป็นคำถามที่ดี

ก่อนอื่น ในธรรมชาติเรามีภพภูมิใหญ่ๆ 7 ภพภูมิ ได้แก่ พรหม เทวดา มนุษย์ สัตว์เดรัจฉาน เปรต อสูรกาย และสัตว์นรก

มีเพียง 2 ภพภูมิเท่านั้นที่ไม่สามารถจำชาติที่แล้วได้ คือ มนุษย์ กับ สัตว์เดรัจฉาน นอกนั้น สามารถจำได้หมด (อย่างน้อย 1 ชาติ ก็คือชาติที่เพิ่งตายจากมา)

เหตุผลที่มนุษย์กับสัตว์เดรัจฉานไม่สามารถจำชาติที่แล้วได้ ก็เพราะตอนที่เกิดมา ถ้าเป็นมนุษย์ก็ต้องเริ่มจากเด็กทารก สมองยังไม่พัฒนาเต็มที่ สัตว์เดรัจฉานก็เช่นกัน ต้องเป็นตัวอ่อนแล้วค่อยๆ เติบโตขึ้นเรื่อยๆ อีกทั้งสมองของสัตว์เดรัจฉานก็แตกต่างจากสมองมนุษย์

ในขณะที่ภพภูมิอื่นที่เหลือ เราเรียกว่า "โอปปาติกะ" เป็นสิ่งมีชีวิตที่เกิดแบบโตเต็มวัยทันที จึงสามารถจำเรื่องราวก่อนที่จะตายได้ (เหมือนหนังฉายต่อเนื่อง)

สังเกตว่า คนที่ตายไปเป็นเปรต หรือเป็นเทวดาก็ตาม ก็อาจจจะมีมาหาญาติบ้าง โดยเฉพาะเปรต ในขณะที่เทวดา ระหว่างที่กำลังตื่นตาตื่นใจกับการเกิดเป็นเทวดา พอใจกับร่างกายใหม่ที่สมบูรณ์แข็งแรง เดินเล่นชมวิวไม่นาน พอรู้ตัวนึกถึงญาติ ญาติก็ล้มหายตายจากไปหมดแล้ว (เวลาสั้นๆ บนสวรรค์ อาจจะผ่านไปหลายสิบปีหรือหลายร้อยปีในโลกมนุษย์ ส่วนอบายภูมิก็ตรงกันข้าม)

อย่างไรก็ตาม ไม่ใช่มนุษย์จะจำชาติที่ผ่านมาไม่ได้เลยแม้แต่คนเดียว เพราะมีเด็กบางคน อาจจะเป็นเพราะมีเนื้อสมองที่ต่างจากคนทั่วไป สามารถจำชาติที่ผ่านมาได้เช่นกัน ซึ่งมีผลการศึกษามากมายนับไม่ถ้วน

แต่การจำชาติที่แล้วได้ของเด็ก จากผลของการศึกษา สามารถจำได้จนถึงอายุไม่เกิน 5 ขวบเท่านั้น พอเกินกว่านี้ไปก็จะลืมทั้งหมด

เช่น ตอนอายุ 2-3 ขวบ เด็กที่จำชาติแล้วได้จะรู้ว่าใครเป็นพ่อแม่ในชาติที่แล้ว แต่พอเกิน 5 ขวบก็ลืมไปหมด เป็นต้น ผมเข้าใจว่าเป็นเรื่องของการทำงานของสมองมนุษย์

ที่จริง หลายคนอยากจำได้ไปถึงชาติที่แล้ว ทั้งๆ ที่เหตุการณ์เมื่อวานนี้ หรือ 4-5 วันที่แล้วยังจำไม่ได้เลย ไม่ต้องพูดถึงตอนอายุ 2-3 ขวบ ผมไม่รู้ว่ามีใครจำได้บ้าง?

สุดท้าย ด้วยความที่มนุษย์ไม่สามารถจำชาติที่แล้วได้นี่เอง ทำให้เกิดการทำทั้งความดีและความชั่ว ผลคือทำให้เกิดทั้งความทุกข์และความสุข เหมาะสมเพียงพอต่อการปฏิบัติธรรม เป็นเหตุผลที่พระพุทธเจ้าต้องเกิดมาเป็นมนุษย์เท่านั้น (ถ้าเป็นเทวดาก็มีแต่ความสุข ไปอบายภูมิก็มีแต่ความทุกข์ ทั้ง 2 ภพภูมิไม่เหมาะสมที่จะเกิดการหาหนทางพ้นทุกข์)