ยุคพุทธกาล อภิธรรมคือโพธิปักขิยธรรม 37 เท่านั้น

และเริ่มเป็นคัมภีร์จริงๆจังๆเมื่อคราว
พระเจ้าอโศกสังคายนานี่เอง ราวๆพ.ศ.300 สันนิษฐานว่าคัมภีร์วิมุตติมรรค ปฏิสัมมภิทามรรคเกิดสมัยนี้

พ.ศ.800 เริ่มยุคม.นาลันทา
เริ่มผสมผสานกันทั้งมหายาน หินยาน พระเวทย์ของพราหมณ์

ยุคอรรถกถา พ.ศ.1000 พระพุทธโฆษาจารย์ ไปคัดลอกอรรถกถาจากศรีลังกา
เกิดคัมภีร์อรรถกถามากมาย

ไม่เชื่อประวัติศาสตร์ แล้วจะเชื่ออะไรกันล่ะ ใครอยากจะศึกษาอะไรแต่ไหนเชิญตามสบาย เป็นสิทธิเสรีภาพ