กฎวีซ่าของประเทศที่ไปเรียน หรือสัญญาของผู้ให้ทุน?
-ถ้ากฎวีซ่านักเรียนก็ปล่อยเป็นหน้าที่อิมมิเกรชั่นของประเทศนั้นๆเค้าจัดการเถอะ เค้าไม่รู้ ก็เรื่องของประเทศเขาเราไม่ใช่ประชากรของประเทศเขาอย่าไปเดือดร้อนแทนประชากรประเทศเขาเลย หรือถ้าคุณได้เป็นพลเมืองที่นั่นและรู้สึกเดือดร้อนโดยนักเรียนต่างชาติคนนี้อันนี้แล้วแต่เลยแจ้งไม่แจ้งเรื่องของคุณ ปกติเขาก็รู้และมีการสุ่มตรวจอยู่แล้วโชคดีไม่โดนก็เรื่องของเขา โชคร้ายเขาก็โดนจับเอง แต่บางที่หลับตาเพราะนักเรียนพวกนี้ช่วงพยุงธุระกิจของผู้ประกอบการได้ถ้ามันไม่มีผลเสียต่อการจ้างงานคนในพื้นที่ และมันเล็กน้อย เค้าจะจับก็ก็ในโรงงาน ในอะไรที่มันเป็นภาคธุระกิจใหญ่ๆ โน่นหล่ะ อยู่ต่างประเทศมาไม่ค่อยเห็นมาไล่จับตามร้าน อาหาร ร้านอะไรเล็กๆหรอก
-ถ้าผิดเงื่อนไขสัญญาของผู้ให้ทุน ไม่น่าเป็นปัญหาใหญ่หรอก ก็ปล่อยให้เค้ารู้เองเถอะ แจ้งไปทำไรไม่ได้หรอก cash in hand มันไม่มีหลักฐาน แล้วจะฟ้องศาลไหน สืบความผิดเรื่องสัญญากันยากคุณจะไปขึ้นศาลเป็นพยานให้เจ้าของทุนเหรอถ้าเค้าฟ้องผู้รับทุน และผู้ให้ทุนไม่อยากฟ้องหรือเอาคืนหรอกเรื่องแค่นี้ ให้ทุนไปจนจะเรียนจบแล้วใกล้ได้กลับไปใช้งานแล้ว มีแต่ผลเสียต่อคนให้ทุน คุณไปฟ้องเค้าก็คงเอาหูไปนาเอาตาไปไร่

ผมอยู่ต่างประเทศมามากกว่า 15 ปี ไม่ค่อยเห็นอิมไล่จับนักเรียนทำงานตามร้านเล็กๆหรอก เขาไล่ตามตามฟาร์ม ตามโรงงานโน่น พวกร้านเล็กๆ ที่โดนจับกันส่วนมากก็คนไทยอิจฉากัน ทะเลาะกันหรือไม่ชอบขี้หน้ากันแจ้งจับกัน

ยุ่งเรื่องตัวเองดีว่าทำยังไงให้ชีวิตตัวเองดีๆ และเป็นคนดี