อานาปานสติ คือ มีสติรู้ลมหายใจ เข้าออก รู้ลมเข้าออก สั้น หรือ ยาว มีสติรู้ลมหายใจมากๆ สติผู้รู้จะเด่นชัดขึ้น จิตจะสงบรวมเป็นอัปนาสมาธิ

วิปัสสนา คือ หลังจากจิตสงบรวมเป็นสมาธิจากอานาปานสติจนเต็มอิ่มถอนออกมาที่อุปจารสมาธินำมาพิจารณาความไม่เที่ยงของร่างกายกระดูก ขน เล็บ ฟัน หนังเป็นไปตามกฏไตรลักษณ์ ทุกขัง อนิจจัง อนัตตา ให้จิตรู้เห็นตามความเป็นจริง เห็นรูปไม่เที่ยงไม่ใช่เรา ความคิดก็ไม่ใช่เรา จิต เบื่อหน่ายการเวียนว่ายตายเกิดในวัฏสงสาร

จิตที่เป็นกลางเพราะอุเบกขาจากสมาธิจะรู้เห็นตามความเป็นจริง เกิดปัญญาสว่างไสว เห็นกฏไตรลักษณ์จริงๆ ต่างจากการพิจารณาโดยไม่มีอุเบกขาจากสมาธิมาก