จิต และ จักรวาล มีความเกี่ยวเนื่องสัมพันธ์กันอยู่ หลวงปู่ดูลย์ ได้เมตตาอธิบายถึงเรื่องนี้ไว้อย่างพิสดารว่า จิตวิญญาณ เกิดจากรูปนามของจักรวาล และนิพพาน เป็นการรวมของจิตบริสุทธิ์ เข้ากับความว่างอันบริ