1.จิตสังขารคือสิ่งถูกรู้ในแต่ละขณะจิตที่เอามารู้ มีสติในวิญญานรู้ เป็นการเริ่มกระบวนการขัด 2.จิตคือ สภาพจิตใจ ความรู้สึก อันเป็นผลที่ปรากฏ หลังจากผ่านกระบวนการ 1 รู้จิตสังขารเกิดดับไปแต่ละขณะ อันเป็นผ

จิตตั้งเด่นเป็นหนึ่งอยู่ภายใน ขันธ์5เป็นสมมุติเรียก อาการที่จิตเคลื่อนไป กระเพื่อมไปขณะนั้น ว่าเคลื่อนไปกับอารมณ์อะไร จิตกระเพื่อมไปกับอารมณ์อะไร จึงตั้งชื่ออาการที่จิตกระเพื่อมไปตอนนั้นว่า นี่คือ รูป

มีพระอรหันต์ที่ไหนบ้าง 1.เวลารู้สึกปวด(วิญญาน)จะร้องด้วยความทุกข์ทรมาณ 2.เวลากระทบเวทนาอะไร(วิญญาน) จะไปตามเวทนานั้น 3.มีอะไรมากระทบแล้วสัญญาอกุศลมันโผล่ขึ้นมา(สัญญาวิบาก,วิญญาน)จะมีกริยาไปทำตามวิบากน

แต่คนในห้องนี้หลายคน แปลก ยิ่งฟังก็ยิ่งโง่อ่านมากยิ่งโง่มาก. โง่อย่างไร มาดูกัน     (๗๙) ปัญญาเครื่องทรงจำธรรมที่ได้สดับมาแล้ว คือ เครื่องรู้ชัดธรรม ที่ได้สดับมาแล้วนั้นว่า สังขารทั้งปว

เมื่อจิตมีศีล จิตจะแยกออกจากขันธ์โดยอัตโนมัติ เป็นการอยู่ในสภาวะเดิมของจิต เห็นขันธ์อยู่แต่ไม่เอากะมัน  รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน ทั้งใกล้ไกล ภายใน ภายนอก แยกจากตัวจิต ขณะนั้นจิตเหมือนตั้งอยู

ขันธ์ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน สมมติเรียกขึ้นมา ให้เห็นว่าอะไรเป็นอุปทานของจิต แยกย่อยออกมาให้เห็นว่าอะไรเป็นสิ่งที่จิตเข้าไปยึด และเพื่อให้เข้าใจถึงกระบวนการถอนอุปทานของจิต การที่จิตจะพ้นจากอุปท

ฝั่งโน้น-จิตในมิติที่4 ฝั่งนี้-มิติที่3 อาการทางขันธ์5 อาการทาง รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน   เมื่อภาวนาถึงระดับ จะเป็นจิตในมิติที่4(จิตกลืนกับธรรมชาติ,ไม่มีจิต) มาดูอาการณ์ต่างๆทางขันธ์5 จบแต่

ขันธ์5 รูป เวทนา สัญญา  สังขาร วิญญาน เกิดขึ้นมาแล้วดับไปเห็นได้ด้วยการกำหนดรู้ สติปัญฐาน สติปัฐฐานคือการกำหนดใน กาย เวทนา จิต ธรรม หยาบไปละเอียด คือ รูปฌาน อรูปฌาน เกิดที่ไหนขึ้นมา(อารมณ์) มีสติ

ธาตุรู้กับวิญญานขันธ์ตัวเดียวกัน ต่างกันที่บทบาทขณะนั้นใหญ่หรือเล็ก เมื่อเป็นขณะใหญ่รับบทรู้ทั้งรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน ในขณะจิตเดียว ก็เป็นธาตุรู้ รับบทเฉพาะอารมณ์ก็เป็นวิญญานขันธ์