นักโบราณคดีพบซากลามะ 5 ตัวในเปรู
ที่ถูกสังเวยให้กับเทพเจ้าอินคา Inka เมื่อ 500 ปีก่อน
ซากลามะยังคงประดับประดาด้วยเชือกหลากสี พร้อมกับด้ายแดง
และยังมีขนนกเขตร้อนทางซีกโลกภาคใต้
มัดติดกับกิ่งไม้วางไว้พร้อมกับซากลามะ
โดยชาวอินคาตกแต่งพวกมันก่อนปลิดวิญญาณ
ซึ่งน่าจะเป็นการฝังลามะเหล่านี้ทั้งเป็น

การค้นพบเรื่องนี้ เป็นเรื่องที่หายากมาก
แม้ว่านักโบราณคดีจะขุดค้นพบซากศพชาวบ้านของอาณาจักรอินคา
ตามชายฝั่งแปซิฟิกของทวีปอเมริกาใต้มานานกว่าศตวรรษแล้ว
" ยังไม่มีใครเคยพบเห็น อะไรเช่นนี้มาก่อนเลย "
นักวิจัย Lidio Valdez ผู้ช่วยศาสตราจารย์ภาควิชามานุษยวิทยาและโบราณคดี
ที่ University of Calgary ใน Canada  ให้สัมภาษณ์กับ Live Science

Lidio Valdez กับเพื่อนร่วมงานนักโบราณคดี
ขุดค้นหลุมโบราณคดีพบซากลามะ (Lama glama)
ที่ Tambo Viejo แหล่งโบราณคดีบนชายฝั่งมหาสมุทรแปซิฟิกของเปรูในปี 2018
โดยพบว่าซากลามะถูกฝังอยู่ใต้พื้นดินในอาคาร 2  หลัง
ซึ่งในบริเวณนี้ยังมีอาคารอีกหลายหลังที่ล้อมรอบ
ลานกว้าง(พื้นที่สาธารณะ)ในเมืองทั้ง  2 แห่ง



Lidio Valdez ระบุว่า 
ลามะสีน้ำตาลมี 1 ตัว ส่วนสีขาวมี 3 ตัว
ถูกฝังไว้ใต้พื้นดินด้วยกันในอาคารเดียว
และยังพบลามะสีน้ำตาลเพียงตัวเดียว
ที่ถูกฝังอยู่ใต้พื้นดินในอาคารอีกหลัง

ในพื้นที่แห่งแรก ดูเหมือนว่าน่าจะมีซากลามะมากกว่านี้
แต่พวกนักล่าของเก่าได้ขุดคุ้ยหาสมบัติไปก่อนหน้านี้แล้ว
ซากลามะจะถูกฝังให้หันหน้าไปทางทิศตะวันออก
นั่นอาจจะเป็นเพราะ ดวงอาทิตย์ที่ขึ้นทางทิศตะวันออก
คือ เทพเจ้าองค์สำคัญของชนเผ่าอินคา 

การบูชายัญลามะพวกนี้  เพื่อสักการะเทพเจ้าชาวอินคา
และเป็นการเฉลิมฉลองการเก็บเกี่ยวที่ประสบความสำเร็จ
การเลี้ยงดูฝูงสัตว์ที่แข็งแรงและมีลูกดก
ตลอดจนการมีชัยชนะในสงครามระหว่างดินแดน/ชนเผ่า
วัฒนธรรมท้องถิ่นเดิมของอาณาจักรอินคา
นิยมบูชายัญคนหรือสัตว์ พร้อมกับการมีงานเลี้ยงที่ใหญ่โต

ลามะแรกรุ่นวัยเจริญพันธุ์จะได้รับการตบแต่งอย่างหรูหรา
พู่เชือกยาวย้อมสีแดงเหลืองเขียวและม่วง จะผูกติดไว้ที่ใบหูของลามะ
สายเชือกเหล่านี้ทำจากเส้นขนลามะนำมาทักทอ Camelid fiber  
การผูกพู่เชือกติดไว้ที่ใบหู เพื่อเฉลิมฉลองในวาระโอกาส นั้น ๆ
โดยรอบคอลามะยังสวมสร้อยคอหลากสีไว้รอบคอ
การประดับประดาเช่นนี้ บ่งบอกว่าเครื่องบูชานั้นพิเศษมาก
อนึ่ง มีบันทึกทางประวัติศาสตร์ระบุว่า
ลามะสีน้ำตาลถูกสังเวยให้กับ Viracocha
(เทพสูงสุดผู้สร้างโลกและจักรวาล)
ส่วนลามะสีขาวบวงสรวงให้ดวงอาทิตย์เทพเจ้าหลักของอินคา



มีการเจิมสีแดงที่หัวของลามะบางตัว
นักวิจัยได้เขียนไว้ในการศึกษาว่า
ลามะสีขาวมีการเจิมสีแดง 3 จุดด้านบนของหัว
และมีด้ายสีแดงพาดลงมาจากดวงตาแต่ละข้างไปยังจมูก
ยิ่งไปกว่านั้นลามะสีขาวตัวหนึ่งถูกฝังพร้อมกับหนูตะเภา (Cavia porcellus)
และลามะสีขาวทั้ง 3  ตัวถูกฝังพร้อมกับ
ด้วยขนนกเขตร้อนที่ผูกติดกับกิ่งไม้ยาว 4 นิ้ว (10 เซนติเมตร)
ลามะสีขาวทั้ง 3 ตัวยังถูกฝังไว้ใกล้ ๆ
กับหลุมที่เต็มไปด้วยซังข้าวโพด ถั่วลิมา หนูตะเภา รวมทั้งห่อขี้เถ้า (ปูนขาว)
ที่เกี่ยวข้องกับการเคี้ยวใบโก๊ะก่า(โคคา)
ซึ่งเป็นใบไม้ศักดิ์สิทธิ์ของชาวอิ้งก่า(อินคา)
และยังเป็นวัตถุดิบที่ใช้ทำโคเคนอีกด้วย

(คุณจันทรำไพเคยเขียนในต่วยตูนว่า
ใบโก๊ะก่าจะมีการใส่ถุงผ้ามอบให้เป็นของขวัญ
สำหรับผู้มาเยี่ยมเยือน ถือว่าเป็นเกียรติ/ของนำโชค
แบบเอาไปกินก็ได้ เก็บก็ได้ ดมก็ดี มีประโยชน์
นิยมกันในหลายประเทศแถวละตินอเมริกา)



หลังจากตกแต่งลามะให้พร้อมสำหรับบูชายัญแล้ว
จะมีการมัดขาของพวกลามะให้งอลงอยู่ใต้ลำตัว
โดยมัดด้วยเชือกยาวซึ่งทำจากเส้นขนลามะ  Camelid fibers
นักโบราณคดีไม่พบรอยตัดใด ๆ บนลำคอลามะ
หรือกระบังลมของลามะถูกแทงด้วยของมีคม
จึงเป็นไปได้ว่าพวกมันถูกฝังทั้งเป็น

"ถ้า [แนวคิดนี้] ถูกต้อง  การลงมือปฏิบัติแบบนี้
จะเป็นเรื่องคู่ขนานกับหลักฐานสำคัญ
กับการบูชายัญด้วยชีวิตของมนุษย์ "
นักวิจัยเขียนไว้ในการศึกษา

ภายในหลุมขุดค้นโบราณคดีชาวอินคาในที่อื่น ๆ
นักโบราณคดีมักจะพบว่า มีการบูชายัญคนและหนูตะเภา
แต่การค้นพบครั้งใหม่นี้เป็นหนึ่งในเรื่องที่ดีที่สุดที่ควรได้รับการอนุรักษ์ไว้
Susan deFrance ศาสตราจารย์ด้านมานุษยวิทยา
University of Florida (ไม่ได้ร่วมในการขุดค้นครั้งนี้)
"  สิ่งที่ค้นพบจากการบูชายัญอย่างอื่นนั้นไม่เหมือนกับครั้งนี้
เพราะครั้งนี้สมบูรณ์กว่าและสวยงามกว่ามาก
จนสามารถบอกสีผิวหนังสัตว์ และวัสดุทั้งหมดได้
ดังนั้น เป็นเรื่องที่หายากมากพอสมควรเลยทีเดียว "
เธอให้สัมภาษณ์กับ Live Science
.

---

.
บวงสรวงและงานเลี้ยง


นักโบราณคดีพบเตาเผาดินขนาดใหญ่
ในอาคารอีกหลังหนึ่งใกล้กับการบูชายัญลามะ
การค้นพบครั้งนี้  บ่งชี้ให้เห็นว่า
มีการเฉลิมฉลองตามพิธีกรรม
และจะสิ้นสุดลงด้วยการแบ่งปันอาหาร
ในรูปแบบของงานเลี้ยงครั้งยิ่งใหญ่

บางทีการบูชายัญสัตว์นี้มีจุดประสงค์ที่ใหญ่กว่า 
เพราะอาจจะช่วยรักษาอำนาจของอินคาเหนืออาณาจักร
แต่จากตัวอย่าง 9 ชิ้น ที่ตรวจสอบด้วย Radiocarbon Dating
ได้บ่งชี้ว่าลามะพวกนี้ถูกสังเวยในราว 1,500 ปี
หรือใกล้สิ้นสุดการยึดครองของอาณาจักรอินคาในพื้นที่ Tambo Viejo
ไม่กี่ 10 ปีก่อน ที่จักรวรรดิอินคาได้รวมชายฝั่งเปรูทางตอนใต้
ผนวกเข้าไว้ในดินแดนของตนเองอย่างสันติ
จากนั้นชาวอินคาได้สร้างศูนย์การปกครองที่ Tambo Viejo

ตามเอกสารของสเปนตั้งแต่สมัยโคลัมบัสยึดละตินอเมริกา ระบุว่า
ชาว Inka ไม่เพียงแต่ไปที่ Tambo Viejo 
เพื่อทำการบูชายัญสัตว์  แต่การเสียสละครั้งนี้
เป็นส่วนหนึ่งของการเฉลิมฉลองที่ยิ่งใหญ่มาก
เพราะรวมถึงการแบ่งปันอาหารและเครื่องดื่มมึนเมาเป็นวาระพิเศษ
ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากรัฐทั้งหมด
เพราะในท้ายที่สุดแล้ว การแบ่งปันอาหารและเครื่องดื่มมึนเมา ใบโคคา เหล้าชิชา
(เหล้าชิชาปกติจะสงวนไว้สำหรับชนชั้นสูงเท่านั้น)
ชาวบ้านและพวกทาสไม่มีสิทธิ์ดื่มในชีวิตประจำวัน
เป็นกลยุทธ์ที่ดีที่ช่วยให้ชาว Inka
สามารถประสานพันธมิตรทางการเมือง
ที่ยั่งยืนและความสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน
กับชนชาติที่เพิ่งถูกพิชิต(เป็นเมืองขึ้น) ได้
(แบบมอมเมาให้ลืมความทุกข์ยากลำบาก)

ลามะไม่ได้เป็นเครื่องสังเวย/บูชายัญที่สำคัญเพียงอย่างเดียว
ที่ Tambo Viejo มีผลการวิจัยก่อนหน้านี้ของ Valdez
เปิดเผยว่า มีการค้นพบหนูตะเภาที่ถูกบูชายัญหลายสิบตัว
ที่ประดับประดาด้วยต่างหูและสร้อยคอหลากสี

ตามผลการศึกษาในปี 2019
ใน International urnal of Osteoarchaeology
ชาวสเปนยุคแรก ๆ ในอเมริกาใต้  ได้ตั้งข้อสังเกตว่า
ชนเผ่าอินคาบูชายัญลามะเหล่านี้เป็นร้อย ๆ ตัว
แต่นี่เป็นหลักฐานโดยตรงชิ้นแรกที่แสดงว่า
เหตุการณฺ์ดังกล่าวนี้เคยเกิดขึ้นจริง

ผลการศึกษาครั้งนี้มีการเผยแพร่ทางออนไลน์
เมื่อวันพฤหัสบดี (22 ต.ค.2020) ในวารสาร Antiquity
Inka llama offerings from Tambo Viejo, Acari Valley, Peru


เรียบเรียง/ที่มา

https://bit.ly/3mcszsy
https://bit.ly/31AQiLc