ในพระไตรปิฎกส่วนมากจะใช้คำว่าฌานเช่นปฐมฌานฯลฯ สัมมาสมาธิ เป็นไฉน ภิกษุในธรรมวินัยนี้ สงัดจากกาม สงัดจากอกุศลธรรม บรรลุปฐมฌาน มีวิตก มีวิจาร มีปีติและสุขเกิดแต่วิเวกอยู่เธอบรรลุทุติยฌาน มีความผ่อง

พระพุทธเจ้าสอนให้ ฝึกสมาธิจนได้ฌาน นำกำลังฌานมาวิปัสนาให้จิตเบื่อหน่าย คลายกำหนัดจากขันธ์ 5 ในรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ จิตวิมุติหลุดพ้นจากกิเลส-อวิชา ครั้นแล้วน้อมจิตลงในอมตธาตุ อันสงบประณีตจากสั

ดุก่อนภิกษุ สัมมาสมาธิ เป็นไฉน ภิกษุในธรรมวินัยนี้ สงัดจากกาม สงัดจากอกุศลธรรม บรรลุปฐมฌาน มีวิตก มีวิจาร มีปีติและสุขเกิดแต่วิเวกอยู่ เธอบรรลุทุติยฌาน มีความผ่องใสแห่งจิตในภายใน เป็นธรรมเอกผุดขึ้น

ทุกท่านไม่ต้องลำบากกาย(นั่งหลังขดหลังแข็ง ปวดแข้งปวดขา) ไม่ต้องลำบากตา(นั่งเพ่งจ้องกสิณ) เพียงแต่กำหนดรู้ กาย เวทนา จิต ธรรม ด้วยสติ แล้วฌาน1-8จะเกิดขึ้นเอง ดูนี่ครับ.... ดูกรอานนท์ ภิกษุในธรรมวินัย

สมาธิสูตร .....ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็สมาธิภาวนาอันบุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมเป็น ไปเพื่ออยู่เป็นสุขในปัจจุบันเป็นไฉน ภิกษุในธรรมวินัยนี้ สงัดจากกาม สงัดจาก อกุศลธรรม บรรลุปฐมฌาน มีวิตกวิจาร มีป

สำคัญไปว่าเป็นนิพพาน ทั้งที่มีอัตตาอยู่ เบียว1.นิพพานมีพร้อมกามคุณ๕ สำคัญว่าความมีพร้อมกามคุณ๕เป็นนิพพาน เบียว2.นิพพานที่อัตตาสุขฌาน๑จากการสลัดกาม สำคัญว่าฌาน๑เป็นนิพพาน เบียว3.นิพพานที่อัตตาสุขฌาน๒จ

"เพราะสงัดจากกามและอกุศลธรรม ปฐมฌานที่มีวิตก วิจาร ปิติ สุข เป็นอารมณ์จึงปรากฏ"ฌานจึงเป็นเรื่องของจิต(ตัวรู้) ความเป็นรูปยังปรากฏที่ฌาน1-31.รูปนามอะไรปรากฏที่กายก็ให้รู้2.เมื่ออยู่ในฌาน ลักษ