ที่นักวิชาการบอกว่าไทยไม่เคยรบพม่า จะสามารถใช้อธิบายได้ถ้าคำว่า  "ไทย" กับ "พม่า" ในที่นี้มีความหมายเป็น "รัฐชาติ" (Nation-state) แบบประเทศไทยกับประเทศพม่าในปัจจุบันครับ เพราะการปกครองในอดีตเป็นอาณาจักรแบบจารีตภายใต้ระบอบศักดินา ยังไม่ได้มีความเป็นรัฐชาติแบบชัดเจน  ซึ่งไทยนั้นนักประวัติศาสตร์ส่วนใหญ่มองว่าเพิ่งเป็นรัฐชาติสมัยใหม่อย่างแม้จริงหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. ๒๔๗๕    ดังนั้นการรบระหว่าง "รัฐชาติไทย" และ "รัฐชาติพม่า" จึงเป็นสิ่งที่ไม่มีอยู่จริงในสมัยโบราณ  แต่เป็นการรบระหว่างอาณาจักรยุคโบราณ


ถึงกระนั้น การพยายามอธิบายว่าไทยไม่เคยรบกับพม่า (ในกรณีที่ไม่ได้เจาะจงว่า ไทย กับ พม่า ในที่นี้สื่อถึงรัฐชาติสมัยใหม่) ก็ค่อนข้างขัดแย้งกับบริบทของหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่บ่งชี้ว่าคนในภูมิภาคนี้มีความรู้เรื่องการจำแนกชาติพันธุ์ (Ethnicity) แล้ว โดยชาติพันธ์ุในมุมมองคนสมัยโบราณไม่ได้จำแนกตามคุณสมบัติทางพันธุกรรม แต่จำแนกตามอัตลักษณ์ที่คนกลุ่มหนึ่งมีร่วมกัน เช่น ภาษา รูปร่างหน้าตา ศาสนา วัฒนธรรม ประเพณี ความเชื่อ

มีหลักฐานว่าประชากรหลักของสยามในสมัยอยุทธยาและรัตนโกสินทร์ตอนต้นรับรู้ (acknowledge) และเรียกตนเองว่า "ไทย"  เรียกภาษาของตนว่า "ภาษาไทย" เรียกราชธานีซึ่งมีคนไทยเป็นประชากรหลักว่า "กรุงไทย" หรือ "เมืองไทย"   คนที่ใช้ภาษาและวัฒนธรรมเดียวกันในเมืองอื่นก็ถูกเรียกว่า ไทย เช่นเดียวกัน  ในประเด็นนี้ ผู้เขียนและสมาชิกท่านอื่นได้เคยนำเสนอหลักฐานจำนวนมากไปในหลายกระทู้แล้ว

ถามผู้รู้ สมัยอยุธยา เรามีคำว่า “ไทย” เรียกแทนทั้งตัวคน/ และอาณาจักรจักร แล้วหรือ?
https://ppantip.com/topic/37451391


"ไทย" ในที่นี้ไม่ได้หมายถึงประชากรทุกกลุ่มในสมัยอยุทธยา  แต่เป็นคำเรียกกลุ่มชนชาติเพียงชนชาติหนึ่งที่มีภาษาและวัฒนธรรมใกล้เคียงกันในดินแดนกรุงศรีอยุทธยา โดยเรียกภาษาของตนเองว่าภาษาไทย และเรียกกรุงศรีอยุทธยาซึ่งมีคนที่เรียกว่าไทยเป็นประชากรหลักว่ากรุงไทย ในขณะเดียวกันคนไทยสมัยโบราณก็มีการจำนักกลุ่มคนต่างชาติต่างภาษาที่เรียกว่า ลาว พม่า มอญ เขมร จีน จาม ญวน แขก ฝรั่ง ฯลฯ ซึ่งสามารถอยู่ร่วมในอาณาจักรเดียวกันได้

คนในสมัยโบราณไม่ได้จำแนกความเป็นเชื้อชาติแบบ race หรือ ethno-racial ที่ยึดถือตามลักษณะทางกายภาพและพันธุกรรมเป็นหลัก  ชนชาติหนึ่งอาจถูกผสมกลืนจนสามารถกลายเป็นอีกชนชาติหนึ่งได้  ปรากฏในหลักฐานของลา ลูแบร์ กับ แฌร์แวส ระบุตรงกันว่า ประชากรไทยสยามมีการผสมผสานทางสายเลือดกับชาวต่างชาติมาก  มีประชากรชาวลาว (หมายถึงล้านนาและล้านช้าง) กับชาวมอญที่ถูกกวาดต้อนจำนวนมากซึ่งกลมกลืนเป็นชนชาติเดียวกับไทยสยามจนยากจะแยกความแตกต่างได้  จนอาจกลายเป็นชาวไทยสยามได้ในที่สุด

ความเป็นชนชาติจึงอาจไม่ได้ขึ้นอยู่กับการสืบทอดทางพันธุกรรม  แต่เป็นการสืบทอดอัตลักษณ์ที่มีจากรุ่นสู่รุ่น  คนไทยในปัจจุบันอาจเป็นคนที่รับสืบทอดอัตลักษณ์จินตกรรมเกี่ยวกับความเป็นไทยจากคนไทยในสมัยอยุทธยา โดยที่ไม่ได้มีความเกี่ยวข้องทางพันธุกรรมเลย



การรับรู้เรื่องชนชาติในบริบทของคนโบราณแตกต่างกับความเป็น "รัฐชาติ" ในปัจจุบันที่มีข้อบังคับประชากรในประเทศที่ต้องถือสัญชาติ (Nationality) เดียวกัน ซึ่งเพิ่งมาถูกกำหนดอย่างชัดเจนตามนโยบายรัฐนิยมในรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม ที่บังคับให้ประชากรทุกคนในประเทศซึ่งมีหลากหลายกลุ่มชาติพันธุ์ให้มีสัญชาติเป็น "ไทย" ทั้งหมด

การตีความคำว่า ไทย = ชาตินิยม หรือกล่าวว่ากลุ่มชาติพันธุ์ไทยไม่มีอยู่จริงเพราะไทยเกิดจากการผสมผสานของหลายเชื้อชาติ  เป็นการวิเคราะห์ที่ไม่สอดคล้องกับบริบทของประวัติศาสตร์โดยเอามุมมองของคนปัจจุบันไปตัดสินอดีต ดังที่กล่าวไว้แล้วว่ามีหลักฐานการคำว่า "ไทย" ในความหมายถึงกลุ่มชาติพันธุ์มาตั้งแต่โบราณก่อนยุครัฐชาติ และคนในสมัยโบราณไม่ได้มีความรู้เรื่องเชื้อชาติ (race) ตามหลักพันธุกรรมหมือนในปัจจุบันที่จะบอกได้ว่าชาติพันธุ์แต่ละชาติมีความแตกต่างทางพันธุกรรมในระดีบปลีกย่อย  ทั้งนี้ก็ไม่มีเชื้อชาติใดในโลกที่เป็นเชื้อชาติบริสุทธิ์เช่นเดียวกัน


คนไทยสมัยอยุทธยากับคนไทยในประเทศไทยปัจจุบันอาจไม่ใช่ประชากรกลุ่มเดียวกันทั้งหมดตามหลักพันธุกรรม  แต่คงไม่สามารถกล่าวได้ว่าไทยสมัยกรุงศรีอยุทธยา ไทยสมัยธนบุรี ไทยสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ และประเทศไทยในปัจจุบันไม่มีความเกี่ยวข้องกันโดยสิ้นเชิง เพราะเป็นการมองประวัติศาสตร์ที่ "ขาดความต่อเนื่อง" และขัดแย้งกับหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่ว่ากรุงรัตนโกสินทร์ได้รับสืบทอดภาษาวัฒนธรรมประเพณีมาจากกรุงศรีอยุทธยาอย่างเห็นได้ชัด ชนชั้นปกครองและประชากรจำนวนมากก็เป็นประชากรในสมัยกรุงศรีอยุทธยา ที่มีสำนึกรับรู้และควาผูกพันว่าได้สืบเชื้อสายมาจากสมัยอยุทธยา มีการเรียกชื่อพระนครว่า "กรุงพระมหานครศรีอยุทธยา" เหมือนกรุงเก่ามาจนถึงรัชกาลที่ ๔ และเรียกพลเมืองที่เป็นประชากรหลักว่า "ไทย"


ในเมื่อกรุงศรีแตกแล้วคนถูกกวาดต้อน บันทึกโดนทำลาย ความรู้พิธีต่างๆ ก็ต้องหายไป แล้วมันกลับมาได้ไงครับ
https://ppantip.com/topic/38836872/

ทำไมปัจจุบันไม่มีการเรียกว่า กรุงเทพมหานครศรีอยุธยา แล้วครับ
https://ppantip.com/topic/39450870/


ถ้าไม่เกี่ยวข้องกันจริง ก็ไม่มีความจำเป็นที่ชนชั้นนำสมัยรัตนโกสินทร์จะต้องแสงความเจ็บแค้นกับการกระทำที่อังวะทำกับกรุงเก่า ดังที่ปรากฏในนิราศเพลงยาวตีเมืองพม่าของกรมพระราชวังบวรสุรสิงหนาท พระมหาอุปราชในรัชกาลที่ ๑ ซึ่งเป็นชาวกรุงศรีอยุทธยาว่า

มันทำเมืองเราก่อนเท่าใด       จะทดแทนมันให้หมดสิ้น
มันจิตต์อหังการ์ทามิฬ            จะล้างให้สุดสิ้นอย่าสงกา
การเสร็จสำเร็จลงเมื่อใด            ซึ่งคิดไว้ขอให้สมปราถนา
แม้นมิได้ก็ไม่กลับคืนมา            จะเห็นเมืองพม่าในครั้งนี้
เกรงกริ่งอยู่แต่ข้างทัพบก        จะไม่ยกหักได้ให้ถึงที่
เกลือกมันกั้นตัดทางตี            จะตัดที่เสบียงอาหารไว้
ไม่สมคเนให้เรรวน                    ทำป่วนไม่หักเอามันได้
เท่านี้ดอกที่วิตกใจ            จะทำให้เสียการเหมือนทวาย
เมื่อชนะแล้วกลับแพ้ให้แชไป    จึงเสียไชยเสียเชิงไม่สมหมาย
พากันหนีแต่ไม่มีอันตราย    ถ้าเสียหายอย่างอื่นไม่เปนไร
อันกรุงรัตนอังวะครั้งนี้ฤๅ            จักพ้นเนื้อมืออย่าสงไสย
พม่าจะมาเปนข้าไทย            จะได้ใช้สร้างกรุงอยุธยา

และชนชั้นปกครองในสมัยรัตนโกสินทร์ก็ไม่มีความจำเป็นที่กรุงรัตนโกสินทร์จะต้องยกทัพไปตีเมืองพม่าเพื่อกวาดต้อนเชลยกรุงเก่ากลับมา พบหลักฐานคือในสงครามตีเมืองทวาย พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกย์ทรงหวังจะใช้เมืองทวายเป็นฐานในการขยายอำนาจไปพม่าเพื่อกวาดต้อนเชลยอยุทธยากลับมา แต่กรมพระราชวังบวรฯ ทรงเห็นว่ารักษาเมืองทวายไว้ได้ยาก จะขอรื้อกำแพงเมืองแล้วกวาดครัวอพยพกลับ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯ ทรงพระพิโรธ ทรงมีหนังสือไปตำหนิกรมพระราชวังบวรฯว่า

"อ้ายพม่ายกมาตีกรุงได้ชาวกรุงแลพี่น้องขึ้นไปไว้ แต่ที่เมืองทวายเมืองเดียวดอกฤา เมืองอังวะแลเมืองอื่น ๆ ไทยชาวกรุงไม่มีฤา ไม่ช่วยเจ็บแค้นขึ้งโกรธบ้างเลย"

สิ่งเหล่านี้มันสะท้อนให้เห็นถึงสำนึกรับรู้หรือจินตกรรมในเรื่องความผูกพันที่คนสมัยรัตนโกสินทร์มีต่อคนอยุทธยาได้อย่างชัดเจน

การที่บอกว่าทั้งสองอาณาจักรไม่เกี่ยวข้องกันโดยสิ้นเชิงเพียงเพราะต่างอาณาจักรต่างช่วงเวลา เป็นการมองประวัติศาสตร์โดยละเลยความต่อเนื่องรัฐและไม่สามารถอธิบายถึงพัฒนาการทางสังคมที่สืบทอดต่อมาของอยุทธยามาสู่รัตนโกสินทร์ แม้ว่าจะเปลี่ยนชื่อรัฐไม่ก็ตาม แต่ไม่สามารถปฏิเสธหลักฐานความสัมพันธ์ของอยุทธยากับรัตนโกสินทร์ได้ครับ



เช่นเดียวกับคำว่า "พม่า" พบหลักฐานการในงานในหลักฐานลายลักษณ์อักษรมาตั้งแต่สมัยโบราณ และเมื่อเกิดสงครามกัน หลักฐานของไทยก็ใช้คำว่า "พม่า" อย่างชัดเจน จะบอกว่ารบกับใครก็บอกว่ารบกับพม่า แม้ในทางปฏิบัติกองทัพในอาณาจักรของพม่าจะมีความหลากหลายทางชาติพันธุ์ (Polyethnicity) ก็ตาม ยกตัวอย่างในพระราชพงศาวดารฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) สมัยรัชกาลที่ ๑ กล่าวถึงเหตุการณ์ก่อนเสียกรุงเช่น

        "ฝ่ายพม่าว่า กรุงศรีอยุธยาแต่ก่อนเคยน้อมนำบรรณาการออกแด่กรุงหงสาวดี แลสืบมาบัดนี้ละบุราณราชประเพณีเสียตั้งแข็งเมืองอยู่จึงได้ยกกองทัพมารบ ครั้นพระยากลาโหมกลับมากราบทูลพระเจ้าแผ่นดิน จึงดำรัสว่า พม่าว่าเอาเปล่าๆ ฝ่ายพะม่าก็ยกมารบค่ายวัดชัยวัฒนาราม ๙ คืนก็แตก"


หรือในนิราศเพลงยาวกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาทว่า

อ้ายชาติพม่ามันอาธรรม์    เที่ยวล้างขอบขันฑ์ทุกภารา
แต่ก่อนก็มิให้มีความสุข     รบรุกฆ่าฟันเสียหนักหนา
แต่บ้านร้างเมืองเซทั้งวัดวา    ยับเยินเปนป่าทุกตำบล
มันไม่คิดบาปกรรมอ้ายลำบาก    แต่พลัดพรากจากกันทุกแห่งหน
มันเหล่าอาสัตย์ทรชน    ครั้งนี้จะป่นเปนธุลี
เพราะเหตุบาปกรรมมาซ้ำเติม    จะพูลเพิ่มให้รยำยับยี่
ด้วยทำนายว่าไว้แต่ก่อนมี    เหมือนครั้งมอญไปตีเอานัครา
คือหงส์มาหลงกินน้ำหนอง    เหตุต้องเมืองมอญหงสา
ตัวนายอองไจยคือพรานป่า    คิดฆ่าหงส์ตายจึงได้ดี
คือพม่ามาตีเอามอญได้    ก็สมในทำนายเปนถ้วนถี่
ยังแต่พยัคฆ์เรืองฤทธี    จะกินพรานที่ยิงหงส์ตาย
บัดนี้ก็ถึงแก่กำหนด    จะปรากฎโดยเหตุเปนกฎหมาย
ทัพเราเข้าต้องคำทำนาย    คือเสือร้ายอันแรงฤทธา
จะไปกินพรานป่าที่ฆ่าหงส์    ให้ปลดปลงม้วยชีพสังขาร์
แล้วมีคำทำนายบุราณมา      ว่าพม่าจะสิ้นซึ่งรูปกาย


การรบระหว่างรัฐชาติยังไม่มีในสมัยโบราณ แต่มีการรบระหว่างชนชาติต่างๆ แล้ว สำหรับผมการใช้คำว่า "ไทยรบพม่า" เป็นตัวแทนของประชากรหลักของอาณาจักรนั้นสอดคล้องกับกับบริบทของหลักฐานในสมัยโบราณ   แต่ถ้านำมาอธิบายในการศึกษาประวัติศาสตร์ยุคปัจจุบันอาจทำให้เกิดความสับสนโดยนำ "ไทย" กับ "พม่า" ในที่นี้ไปเชื่อมโยงกับความเป็นรัฐชาติสมัยใหม่ได้  และอาจทำให้มองไม่เห็นถึงสภาพของรัฐในสมัยโบราณที่ในอาณาจักรประกอบไปด้วยหลายชนชาติ ยังไม่มีการกำหนดสัญชาติชัดเจน

เข้าใจว่าด้วยสาเหตุนี้ทำให้นักประวัติศาสตร์ยุคปัจจุบันพยายามอธิบายการทำสงครามของรัฐในสมัยโบราณว่าเป็นการรบระหว่างอาณาจักรมากกว่า  แต่ก็ทำให้เกิดผลเสียคือทำให้ผู้ศึกษาหลายคนสรุปว่าในสมัยโบราณ ไม่มีไทย ไม่มีพม่า ซึ่งเป็นสิ่งที่ขัดแย้งกับหลักฐานประวัติศาสตร์ครับ