มีคนถามมาเยอะครับ คำถามนี้ ผมเองตอนแรกก็ไม่รู้หรอก งงๆอยู่เหมือนกัน ก๊อปๆหลุมเก่าๆมาแปะๆแล้วก็ทำงานไปวันๆ แต่พอโดนถาม โดนท้าทาย ก็เร่งไปหาความรู้มา ก็ไปถามๆนั่นแหละ

แต่ปรากฏว่าอะไรรู้ไหม วิศวกรเก่าๆ แก่ๆ หลายคนก็ไม่ทราบเหตุผลที่แท้จริง ตอบเฉไปเฉมา พวกที่แก่เพราะกินข้าวเฒ่าเพราะอยู่นานพอตอบไม่ได้ก็มักจะแถไปโน้นไปนี่

แต่กรุงศรีอยุธยาไม่เคยสิ้นคนดี ในที่สุดผมก็ได้คำตอบ

ก่อนอื่นเลย เรามาทำความรู้จักเจ้า SSSV นี่กันก่อน (เพื่อนๆที่รู้จักแล้วก็ใจเย็นๆนะครับ)

SSSV คือ อะไร

SSSV น่าเป็นอุปกรณ์ชนิดหนึ่งที่มีชื่อเรียกเยอะที่สุดในอุตสาหกรรมเรานะ (ใครคิดว่ามีคู่แข่งก็หลังไมค์มาได้ครับ)

SSSV = Subsurface Safety Valve
SCSSV = Surface-Controlled Subsurface Safety Valve
TRSV, TRSSV, TRSCSSV = Tubing Retrievable Subsurface Safety Valve
WRSV, WRSSV, WRSCSSV = Wireline Retrievable Subsurface Safety Valve
DSV = Downhole Safety Valve
USV = Underground Safety Valve

มันคือวาว์ลตัวหนึ่งที่ติดไว้ที่ปลายด้านบนของท่อผลิต (tubing) เกือบๆบนสุดเลยครับ แต่ต้องอยู่ต่ำกว่าระดับพื้นดิน (หรือพื้นทะเล) นะ ทำไมล่ะ … ตามมาๆ ครับ

ไปดูหน้าตามันก่อน หน้าตามันราวๆนี้อะ
ด้านล่างเป็นเกลี่ยวตัวผู้ ด้านบนเป็นเกลียวตัวเมีย มีสายไฮดรอลิดส์ต่อลงมาจากปากหลุม ปั๊มน้ำมันไฮดรอลิกส์ลงมาตามสายนี่ อั้นความดันเอาไว้ในสายไฮดรอลิกส์  วาว์ลก็จะเปิด ปิโตรเลียมก็ไหลขึ้นมาปากหลุมได้

ถ้าผ่อนความดันออกจากสายไฮดรอลิกส์ (ไม่ว่าตั้งใจผ่อน หรือ สายไฮดรอลิกส์รั่ว หรือ ขาด) สปริงที่อยู่ในวาว์ลก็จะปิดวาว์ดทันที

เวลาต่ออยู่กับท่อผลิต ก็จะหน้าตาคล้ายๆแบบนี้
แม้ไม่ค่อยนิยมเรียก แต่บางทีก็เรียก Underground Safety Valve แบบในรูปข้างล่าง

มันมีไว้ทำอะไร

เอาภาษาบ้านๆเลย มีเอาไว้กั้นไฮโดรคาร์บอนไม่ให้กระฉูดขึ้นมาปากหลุมถ้าปากหลุม (Wellhead) โดนสอยกระจุยจากอุบิติเหตุที่ไม่คาดฝัน

ในกรณีหลุมที่อยู่บนบก ผมยกตัวอย่างเว่อร์ๆว่า สิบล้อเมายาบ้าขับรถเข้าไปเสย Wellhead กระจุย หรือ ตอนซัดดัมบุกคูเวต แล้วเอาระเบิดไปวางที่ปากหลุม Wellhead กระจุย

กรณีหลุมในทะเล ก็เรือไปชนแท่นหลุมผลิต (Wellhead Platform) Wellhead ที่อยู่บน platform ก็พัง เสียหาย รั่ว ขาด ฯลฯ

เมื่อเกิดกรณีที่ว่าขึ้น สายไฮดรอลิกส์ที่ควบคุม(ให้วาว์ลเปิด) ก็จะรั่ว ความดันในสายไฮดรอลิกส์ก็จะลดลง สปริงในวาว์ลก็จะทำการปิดวาว์ล กั้นไม่ให้ไฮโดรคาร์บอนไหลขึ้นมาปากหลุม

ไปดูคลิปกันว่ามันทำงานอย่างไร google เพิ่มเอาก็ได้นะครับ มีหลายคลิปมาก ผมเอามา 2 คลิป พอให้ได้เห็นภาพใหญ่ๆว่ามันทำงานประมาณไหน

ติดตรงไหนดี

ทำไมต้องติดให้ลึกๆ

1. ให้พ้นจากอันตรายถ้าหัวบ่อ หรือ ปากหลุม (wellhead) โดยสอย เช่น ต้องลึกพอที่พ้นแรงระเบิดที่ซัดดัมไปวางไปปากหลุม จริงไหม เพราะถ้าตื้นไป แรงระเบิดก็ทำลายทั้งปากหลุมทั้ง SSSV หรือ กรณีแท่นหลุมผลิตในทะเล ก็ต้องติดไว้ให้ลึกกว่าความลึกของขาแท่นหลุมผลิต ไม่งั้นถ้าเรือมาชนแท่นหลุมผลิตล้ม หรือ พายุพัดแรงจนแท่นหลุมผลิตล้ม ขาแท่นฯจะได้ไม่ไปเกี่ยวหรือกระทบกระเทือนกระแทกโดน SSSV ไง จริงป่ะ

2. ในกรณีที่ไฮโดรคาร์บอนที่ผลิตขึ้นมาตามท่อผลิตมีโอกาสเกิด methane hydrate (clathrate) (ส่วนที่เป็นน้ำผสมมีเทน) ที่ถ้าไหลเร็วๆพรวดๆแล้วจะเกิดก้อนน้ำแข็งขึ้นได้ (นึกถึงจุกยางรถยนต์ตอนปล่อยลมยางเยอะๆมากๆมันจะเย็นเจี๊ยบ) ก็จะต้องติด SSSV ให้ต่ำกว่าความลึกที่จะเกิด methane hydrate ไม่งั้นก้อนน้ำแข็งจะไปจับที่ SSSV ทำให้มันไม่ปิด หรือ ปิดไม่สนิท

3. ส่วนกรณีแหล่งสิริกิตต์บ้านเรามันก็มีประเด็นทำนองนี้ แต่เป็นเรื่องไข (wax) ที่มากับน้ำมัน ถ้าอุณหภูมิต่ำไขก็จะออกมาจากน้ำมัน ไปจับตามผนังท่อ ผนังวาว์ล ถ้าอุณหภมิสูงไขก็จะละลายกลับเข้าไปในน้ำมัน ดังในในกรณีแหล่งสิริกิตต์ เราก็ต้องติด SSSV ไว้ให้ต่ำ(ลึก)กว่าจุดที่อุณหภุมิที่จะทำให้ไขออกมาจากน้ำมัน (พูดง่ายๆให้ SSSV อุ่นๆไว้ตลอดเวลา) ไม่งั้น ไขก็จะไปติดใน SSSV ทำให้มันไม่ปิด หรือ ปิดไม่สนิท

ทำไมต้องติดให้ตื้นๆ

1. เวลาเกิดอุบัติเหตุกับปากหลุมแล้ว SSSV ปิด เนี้ย จะมีไฮโดรคาร์บอนปริมาณหนึ่งที่ค้างอยู่ด้านบนของ SSSV จริงไหมครับ ถ้าติด SSSV ไว้ตื้นๆ ปริมาณไฮโดรคาร์บอนที่ค้างอยู่ก็น้อย ลดการปนเปื้อนสิ่งแวดล้อมไง บางประเทศที่เขาเข้มงวดเรื่องนี้ก็จะกำหนดไว้เลยว่าในกรณีปิด SSSV จะต้องมีปริมาณไฮโดรดาร์บอนค้างไว้ไม่มากกว่าเท่านั้นเท่านี้

2. ถ้าติดลึกไป น้ำหนักน้ำมันไฮดรอลิกส์ในสายสายไฮดรอลิกส์(ที่ยาวในแนวดิ่ง)อาจจะมากพอที่จะ(ชนะแรงสปริง)ทำให้วาว์ลเปิดค้างไว้ แม้ว่าปากหลุมโดนสอย สายไฮดรอลิกส์ขาดหรือรั่วไปแล้ว ซึ่งก็ผิดวัตถุประสงค์ แต่สาเหตุนี้ในความคิดผมไม่ค่อยสำคัญเท่าไรนัก เพราะเราสามารถปรับสปริง(หรือเลือกรุ่น SSSV) ให้เหมาะสมกับน้ำหนักน้ำมันไฮดรอลิกส์ที่ความลึกที่เราต้องการจะติดตั้งได้

พอได้คำตอบแล้วนะครับว่าติดไว้ที่ความลึกเท่าไรดี พูดง่ายๆ

1. ยิ่งตื้นยิ่งดี
2. แต่ต้องลึกกว่าจุดที่น้ำมันจะเป็นไข หรือ ก๊าซเกิดไฮเดรท และ ในกรณีนอกชายฝั่ง จะต้องลึกกว่าโครงสร้างฐานรากของแท่นฯที่อยู่ใต้พื้นทะเล

ก็ประมาณนี้อะครับ …

https://www.blockdit.com/thaioilman

จะเลือกขนาดแท่นเจาะอย่างไรดี Rig Selection

Iran oil well blow out กรณีศึกษา หลุมน้ำมันระเบิดที่อิหร่าน

Pseudo Sonic (Synthetic) log from Neutron Porosity log … ทำกันอย่างไร ทำไปทำไม