ตำส้มมีมานานในอีสานและลาวสันนิษฐานว่ามีมาก่อนอาณาจักรล้านช้างแต่จะนานเท่าใดไม่ชัดเจนนักเพราะไม่ได้มีการบันทึกเอาไว้  คนลาวและคนอีสานจะเรียกว่า"ตำส้มบักหุ่งหรือตำส้มหมากหุ่ง" เพราะตำส้มสามารถนำผลไม้อื่นๆ หลายชนิดมาตำได้ ตำมะละกอ(ส้มตำ)จึงเป็นเพียงส่วนหนึ่งของตำส้มเท่านั้นและตำมะละกอก็น่าจะมีมาไม่เกิน 400 ปี เพราะมะละกอและพริกเป็นพืชพื้นเมืองของทวีปอเมริกาฝรั่งได้นำเข้ามาในสมัยกรุงศรีอยุธยา   สมัยก่อนคนอีสานไม่ได้ติดต่อกับคนภาคกลางเพราะมีเทือกเขาดงพญาไฟขวางกั้นคนที่จะฝ่าดงพญาไฟไปได้ก็มีแต่พวกพรานป่าซึ่งรู้วิธีเอาตัวรอดจากภัยต่างๆ เมื่อขาดการติดต่อจึงทำให้ส้มตำไม่ได้แพร่เข้าอยุธยา  คนภาคกลางมารู้จักส้มตำก็สมัยรัชกาลที่ 4 มีเจ้านายมาตรวจราชการ(จำไม่ได้ว่าใคร)มีการเลี้ยงรับรองและนำตำส้มมะละกอมาเป็นส่วนหนึ่งของอาหาร เจ้านายท่านติดใจตำส้มมะละกอมากเมื่อมาตรวจราชการอีกครั้งได้นำพ่อครัวในวังมาเรียนรู้วิธีการตำส้มตำเพื่อนำไปเป็นอาหารในวัง  จากนั้นส้มตำก็แพร่หลายเป็นที่รู้จักของคนภาคกลางและแพร่ไปทั่วประเทศอย่างตอนนี้