การมีศิลปะถือว่าเป็นสิ่งมงคลในมงคล38 ประการ   ที่พระพุทธองค์ทรงตรัสเอาไว้ว่า  สิปปัญจะ วินะโย จะ สุสิกขิโต  การมีศิลปะก็ดีการมีพระวินัยถือว่าเป็นมงคลชีวิต (คำว่า"สิปปะ" ภาษาบาลีซึ่งตรงกับภาษาสันสกฤตที่ว่า "ศิลปะ" ที่ภาษาเรายืมมาใช้นั่นเอง)  


ในสมัยพุทธกาล  พระพุทธเจ้าทรงเคยแต่งเพลงสดๆ ให้มาณพหนุ่มไปร้องประกวดจนได้รับรางวัลมาแล้ว   สมัยนั้นเรียกเขาว่า "คีตะ"  ถ้าเป็นสมัยนี้ก็เรียกว่า "ด้นสด" หรือจะให้วัยรุ่นขึ้นมาหน่อยจะเรียกว่า "แร็พ" คงไม่ต่างกัน (ถ้ามีโอกาสจะมาเล่ารายละเอียดในภายหลัง)


ในพระคัมภีร์อรรถกถา   มีการกล่าวถึงพระพุทธเจ้าร่ายคีตะให้พรามหมณ์คนหนึ่งฟังจนเขาหันมาถือพุทธ     จริงๆ แล้ว  เจ้าชายสิทธัตถะเป็นพราหมณ์มาก่อน  และมีชื่อเสียงในด้านสุนทรียศาสตร์ (หนึ่งในคุณสมบัติของมหาบุรุษ) ทุกแขนงรวมทั้งการร่ายคีตะหรือร่ายกวีด้วย   และเมื่อตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าแล้ว   วันหนึ่งขณะออกเดินบิณฑบาต   พราหมณ์เฒ่าคนหนึ่งที่เอกอุด้านคีตะจำพระพุทธเจ้าว่าเคยมีชื่อเสียงด้านคีตะ    จึงได้ขอให้พระองค์ทรงร่ายคีตะ  และเมื่อได้ฟังคีตะของพระองค์แล้วก็ปวารณาตัวเป็นพุทธศาสนิกชน


คัมภีร์มังคลัตถทีปนี  ได้เล่าถึงพระภิกษุรูปหนึ่งที่ปลีกวิเวกเร่งทำความเพียรอย่างแรงกล้าหวังจะได้วิมุตติหลุดพ้น  ตลอดพรรษาก็ไม่ก้าวหน้าอะไร   เมื่อออกพรรษาจึงเดินทางกลับจะไปหาพระอาจารย์เพื่อให้ช่วยแก้วัตรกัมมัฏฐานให้   ระหว่างทางท่านเดินผ่านทุ่งนา  ที่มีเด็กหญิงกำลังพายเรือเก็บดอกบัวกลางสระน้ำไปและร้องเพลงไปอย่างไพเราะ   เนื้อเพลงโดนใจพระคุณท่านนัก   จิตดำดิ่งสู่ภวังค์แล้วบรรลุอรหันต์ ณ ตรงนั้น


เคยสงสัยกันเหมือนผมไหมครับ   ว่าทำไมในวันที่เจ้าชายสิทธัตถะทรงตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น    สิ่งที่ดลใจให้เจ้าชายน้อมจิตเข้าสู่สมาธินั้นคือ "เสียงพิณ" สามสายจากเทวดา     เทวดาที่มีอิทธิฤทธิ์มากมายก่ายกอง   จะเสกจะแปลงอะไรที่มาดลจิตดลใจให้เจ้าชายสิทธัตถะน้อมสู่สมาธิอย่างไรก็ได้   แต่เทวดาท่านนั้นเลือก "ดนตรี" คือดีดพิณสามสายให้พระองค์ได้ยิน??