พบหลักฐานสำคัญที่บ่งบอกว่าพระพุทธรูปบามิยันเป็นสีทองประดับด้วยอัญมณี จากหลักฐานของพระธุดงค์ เหี้ยนจึง หรือเสวียนจั้ง หรือที่เรารู้จักพระว่า "พระถังซำจั๋ง" หลวงจีนที่มีชื่อเสียงไปทั่วโลกซึ่งเดินทางไปศึกษาพระพุทธศาสนาในดินแดนชมพูทวีปเมื่อราวหนึ่งพันสี่ร้อยปีก่อน ได้เดินทางผ่านแคว้นบามิยันพร้อมกับได้บันทึกสิ่งที่ท่านได้พบเห็นในดินแดนแห่งนี้เอาไว้ด้วย



ตามบันทึกของท่านระบุว่า ในแคว้นบามิยัน มีอารามหลายสิบแห่งมีพระภิกษุนับพัน ส่วนใหญ่ศึกษานิกาย “หินยานฝ่ายโลกุตรวาท” พร้อมกล่าวถึงพระพุทธรูปใหญ่แห่งบามิยันเอาไว้ว่า มีพระพุทธรูปจำหลักด้วยศิลาสูง๑๔๐-๑๕๐เฉียะสีทองอร่ามประดับด้วยอัญมณีมีค่า]“เนินเขาด้านตะวันตกเฉียงเหนือของเมืองหลวง [ของพามิยาน] มีพระพุทธรูปจำหลักด้วยศิลา สูง ๑๔๐-๑๕๐ เฉียะ สีทองอร่ามประดับด้วยอัญมณีมีค่า ด้านตะวันออกขององค์พระพุทธรูปมีอารามแห่งหนึ่งซึ่งอดีตพระราชาของแคว้นทรงสร้างขึ้น”





นอกจากนี้ พระถังซำจั๋งยังกล่าวว่า แคว้นบามิยันยังมีพระพุทธไสยาสน์ขนาดยักษ์ที่มีความยาว “กว่าพันเฉียะ” หรือกว่า 300 เมตร อยู่ทางด้านตะวันออกของเมืองอีกด้วย

เมืองบามิยัน เป็นเมืองโบราณที่ตั้งอยู่ตอนกลางของประเทศอัฟกานิสถานในปัจจุบัน และเป็นเมืองที่ตั้งอยู่บนเส้นทางสายไหมอันโด่งดัง ซึ่งครั้งหนึ่งเคยเป็นจุดศูนย์กลางความเจริญรุ่งเรืองของศาสนาพุทธ ที่ยังหลงเหลือร่องรอยความยิ่งใหญ่ปรากฏให้เห็นอยู่บ้างถึงปัจจุบัน

แต่เป็นที่น่าเสียดาย เมื่อสองหลักฐานสำคัญของความรุ่งเรืองในศาสนาพุทธของเมืองบามิยัน นั่นคือพระพุทธรูปขนาดยักษ์ที่เกิดจากการแกะสลักเข้าไปหน้าผาสององค์ ได้ถูกทำลายลงด้วยฝีมือของกลุ่มตาลีบันเมื่อปี 2001 จนไม่เหลือซากองค์พระพุทธรูปให้เห็นอยู่เลย





ความยิ่งใหญ่ของพระพุทธรูปทั้งสององค์ จึงคงเหลือให้เห็นเพียงภาพถ่าย หรือภาพเขียนซึ่งจะเห็นได้ว่าองค์พระทั้งสองที่หลงเหลือก่อนถูกทำลายก็อยู่ในสภาพที่ชำรุดทรุดโทรมจนไม่เหลือพระพักตร์ให้เห็น จนคาดเดาได้ยากว่า เมื่อครั้งที่พระพุทธรูปทั้งสองอยู่ในสภาพสมบูรณ์จะมีความงดงามเพียงใด

แต่ทั้งหมดล้วนเป็น “อนิจจัง” (ตามคำสอนของศาสนาพุทธเอง) เพราะพระพุทธรูปขนาดยักษ์ทั้งหลายในบามิยันไม่มีหลงเหลือให้คนในยุคปัจจุบันได้พบเห็นอีกต่อไป แม้ปัจจุบันจะมีความพยายามที่จะก่อสร้างพระพุทธรูปแห่งบามิยันขึ้นมาใหม่ แต่นั่นก็หาใช่พระพุทธรูปองค์เดิม



https://www.silpa-mag.com/club/art-and-culture/article_5711