[๒๙๖] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ทุกขสมุทัยอริยสัจ เป็นไฉน ตัณหานี้ใด    อันมีความ
เกิดอีก ประกอบด้วยความกำหนัดด้วยอำนาจความเพลิดเพลิน เพลิดเพลินยิ่งนักในอารมณ์นั้นๆ
คือ กามตัณหา ภวตัณหา วิภวตัณหา ฯ

    [๒๙๗] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ตัณหานี้นั้น เมื่อจะเกิด ย่อมเกิดในที่ไหน เมื่อจะ
ตั้งอยู่ ย่อมตั้งอยู่ในที่ไหน ที่ใดเป็นที่รักที่เจริญใจในโลก ตัณหา นั้น เมื่อจะเกิด ย่อมเกิด
ในที่นี้ เมื่อจะตั้งอยู่ ย่อมตั้งอยู่ในที่นี้
(ที่ตั้งแห่งเวทนาใด ฯ) อะไรเป็นที่รักที่เจริญใจในโลก ฯ

      ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ เป็นที่รักที่เจริญใจในโลก ตัณหา เมื่อจะเกิด    ย่อมเกิด
ที่นี้ เมื่อจะตั้งอยู่ ย่อมตั้งอยู่ ณ ที่นี้ ฯ

      รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ธรรมารมณ์ เป็นที่รักที่เจริญใจใน     โลก ตัณหา
เมื่อจะเกิด ย่อมเกิดในที่นี้ เมื่อจะตั้งอยู่ ย่อมตั้งอยู่ในที่นี้ ฯ (ที่ตั้งแห่งผัสสะ)

      จักขุวิญญาณ โสตวิญญาณ ฆานวิญญาณ ชิวหาวิญญาณ กายวิญญาณ    มโนวิญญาณ
เป็นที่รักที่เจริญในโลก ตัณหา เมื่อจะเกิด ย่อมเกิดขึ้นในที่นี้      
เมื่อจะตั้งอยู่ ย่อมตั้งอยู่ในที่นี้ ฯ (ที่ตั้งแห่งอายตนะ 6)

      จักขุสัมผัส โสตสัมผัส ฆานสัมผัส ชิวหาสัมผัส กายสัมผัส มโนสัมผัส เป็นที่
รักที่เจริญใจในโลก ตัณหาเมื่อจะเกิด ย่อมเกิดในที่นี้ เมื่อจะตั้งอยู่ ย่อมตั้งอยู่ในที่นี้ ฯ (ที่ตั้ง
แห่งนามและรูปตัวตนนี้)

      จักขุสัมผัสสชาเวทนา โสตสัมผัสสชาเวทนา ฆานสัมผัสสชาเวทนา   ชิวหาสัมผัสส
ชาเวทนา กายสัมผัสสชาเวทนา มโนสัมผัสสชาเวทนา เป็นที่รัก   ที่เจริญใจในโลก ตัณหาเมื่อ
จะเกิด ย่อมเกิดในที่นี้ เมื่อจะตั้งอยู่ ย่อมตั้งอยู่    ในที่นี้ ฯ (ที่ตั้งแห่งวิญญาณคือจิต ...ประสาทนี้)

      รูปสัญญา สัททสัญญา คันธสัญญา รสสัญญา โผฏฐัพพสัญญา ธัมมสัญญา เป็น
ที่รักที่เจริญใจในโลก ตัณหาเมื่อจะเกิด ย่อมเกิดในที่นี้ เมื่อจะ    ตั้งอยู่ ย่อมตั้งอยู่ในที่นี้ ฯ
(ที่ตั้งแห่งกายสังขาร วจีสังขาร มโนสังขารถูกย้อมแล้ว เป็นที่ยึดมั่น  เป็นอนุสัยแห่งจิต)

      รูปสัญเจตนา สัททสัญเจตนา คันธสัญเจตนา รสสัญเจตนา โผฏฐัพพสัญเจตนา
ธัมมสัญเจตนา เป็นที่รักที่เจริญใจในโลก ตัณหา เมื่อจะเกิด ย่อม เกิดในที่นี้ เมื่อจะตั้งอยู่
ย่อมตั้งอยู่ในที่นี้ ฯ
(ที่ตั้งแห่งกรรมความไม่เบียดเบียน บาป-อกุศล คือไร่นาถูกหว่านไว้แล้ว ขออโหสิ....เสีย)

      รูปตัณหา สัททตัณหา คันธตัณหา รสตัณหา โผฏฐัพพตัณหา ธัมมตัณหา เป็น
ที่รักที่เจริญใจในโลก ตัณหา เมื่อจะเกิด ย่อมเกิดในที่นี้ เมื่อจะ ตั้งอยู่ ย่อมตั้งอยู่ในที่นี้ ฯ
(ที่ตั้งแห่งอายตนะประกอบด้วยความกำหนัดด้วยอำนาจความเพลิน  มีปรกติเพลิดเพลิน
ในอารมณ์นั้น ๆอย่างยิ่ง เข้าถึงอยู่ 3)

      รูปวิตก สัททวิตก คันธวิตก รสวิตก โผฏฐัพพวิตก ธัมมวิตก     เป็นที่รักที่เจริญใจ
ในโลก ตัณหา เมื่อจะเกิด ย่อมเกิดในที่นี้ เมื่อจะตั้งอยู่  ย่อมตั้งอยู่ในที่นี้ ฯ
(ที่ตั้งอยู่แห่งวิญญาณ(จิต)ในอารมณ์นั้น ๆ)


รูปวิจาร สัททวิจาร คันธวิจาร รสวิจาร โผฏฐัพพวิจาร ธัมมวิจาร  เป็นที่รักที่เจริญ
ใจในโลก ตัณหา เมื่อจะเกิด ย่อมเกิดในที่นี้ เมื่อจะตั้งอยู่  ย่อมตั้งอยู่ในที่นี้ ฯ
(ที่ตั้งแห่งความโง่เชลา คืออวิชชา ความไม่รู้แจ้ง หมายถึง
ความไม่รู้ตามความเป็นจริงของสิ่งต่างๆ โดยถูกต้องแจ่มแจ้ง ทุกขสัจจะ แป็นต้น)
      ดูกรภิกษุทั้งหลาย อันนี้เรียกว่า ทุกขสมุทัยอริยสัจ ฯ