อย่าแยกมาแต่ละท่อนซิคะ

1. กูบำเรอแก่พ่อกู

“ชน  เมื่อ-อชั่วพ่อกู  กูบำเรอแก่พ่อกู   กูบำเรอแก่แม่กู  กูได้ตัว เนื้อตัวปลา  กูเอามาแก่พ่อกู  กูได้หมากส้มหมากหวา-น  อันใดกินอร่อยกินดี  กูเอามาแก่พ่อกู  กูไปตี หนังวังช้าง  ได้  กูเอามาแก่พ่อกู  กูไปท่บ้านท่เมื-อง  ได้ช้างได้งวง  ได้ปั่ว  ได้นาง  ได้เงือนได้ทอง  กูเอา มาเวนแก่พ่อกู  พ่อกูตายยังพี่กู  กูพร่ำบำเรอแก่พี่ กู  ดั่งบำเรอแก่พ่อกู  พี่กูตาย  จึ่งได้เมืองแก่กูทั้ง-กลม” (ด้านที่ ๑ บรรทัดที่ ๑๐-๑๘)

ก็คือ ดูแลพ่อแม่น่ะแหล่ะ หาปลา ล่าสัตว์ หาผลหมากรากไม้อะไรได้ ก็เอาให้พ่อให้แม่ก่อน แม้พ่อแม่จะตายไปแล้ว ก็ช่วยดูแลเกื้อกูลพี่น้อง จนกระทั่งพี่ตาย ก็จึงได้เมืองมาปกครอง

2. บ่มีปั๋ว บ่มีนาง

“ไพร่ฟ้าหน้าใสลูกเจ้าลูกขุนผู้ใดแล้  ล้มตายหายกว่า  เหย้าเรือนพ่อเชื้อ เสื้อ  คำมัน  ช้างขอ  ลูกเมียเยียข้าว  ไพร่ฟ้าข้าไท  ป่า หมากป่าพลูพ่อเชื้อมัน  ไว้แก่ลูกมันสิ้น  ไพร่ฟ้า ลูกเจ้าลูกขุน  ผิแลผิดแผกแสก  ว้างกัน  สวนดู แท้แล้  จึ่งแล่งความ  แก่ขา  ด้วยซื่อ  บ่เข้าผู้ลักมัก ผู้ซ่อน  เห็นข้าวท่านบ่ใคร่พีน  เห็นสินท่านบ่ใคร่เดือ-ด  คนใดขี่ช้างมาหา  พาเมืองมาสู่  ช่อยเหนือเฟื้-อกู้  มันบ่มีช้างบ่มีม้า  บ่มีปั่วบ่มีนาง  บ่มีเงือ นบ่มีทอง  ให้แก่มัน  ช่อยมันตวงเป็นบ้านเป็นเมือง ได้เข้าข้าเสือ  หัวพุ่งหัวรบก็ดี  บ่ฆ่าบ่ตี  ใน ปากประตูมีกระดิ่งอันณื่ง  แขวนไว้หั้น  ไพร่ฟ้าหน้า ปก  กลางบ้านกลางเมือง  มีถ้อยมีความ  เจ็บท้อง ข้องใจ  มันจักกล่าวเถิงเจ้าเถิงขุนบ่ไร้  ไปลั่นกะ-ดิ่งอันท่านแขวนไว้  พ่อขุนรามคำแหงเจ้าเมืองได้ยิน  เรียกเมือถาม  สวนความแก่มันด้วยซื่อ” (ด้านที่ ๑ บรรทัดที่ ๒๒ ถึง ด้านที่ ๒ บรรทัดที่ ๑)

เรื่องกฎหมายน่ะแหล่ะ  มีทั้งว่าด้วยกฎหมายมรดก  และการเกื้อกูลผู้ตกทุกข์ได้ยาก ใครไม่มีทรัพย์ ไม่มีคนดูแล ก็ช่วยเหลือบ้าง และก็วิธีการร้องทุกข์ด้วยการสั่นกระดิ่งหน้าปากประตูเมือง  พ่อขุนรามคำแหงจะมาช่วยไต่ถามความให้

3. เบื้องตีนนอน

“เบื้องตีนนอนเมืองสุโขทัยนี้  มีตลาดป สาน  มีพระอจนะ  มีปราสาท  มีป่าหมากพร้าว  ป่าหมาก ลาง  มีไร่  มีนา  มีถิ่นฐาน  มีบ้านใหญ่  บ้านเล็ก  เบื้-องหัวนอนเมืองสุโขทัยนี้  มีกุฎีพิหาร  ปู่ครู อยู่  มีสรีดภงส  มีป่าพร้าวป่าลาง  มีป่าม่วงป่าขาม มีน้ำโคก”  (ด้านที่ ๓ บรรทัดที่ ๑-๖)

อธิบายภูมิประเภทค่ะ ว่าทางทิศเหนือของเมืองมีตลาด มีปราสาท ป่า ไร่นา ...........  เป็นการบอกกล่าวทิศแบบโบราณค่ะ  จะมี "ทิศหัวนอน" "เบื้องตีนนอน" "เบื้องหัวขวา" "เบื้องหัวซ้าย"