คอลัมน์:  “คุยให้...คิด”
10 บิสซิเนสโมเดล ที่มีอิทธิพลต่อโลกสมัยใหม่ ตอนที่ 1/2
ดร.วีรพงษ์ ชุติภัทร์
วิทยาลัยนวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยรังสิต
www.doctorwe.com

คุณผู้อ่านเคยคิดไหมครับว่า... อะไร? ทำให้แมคโดนัลด์กลายเป็นร้านแฮมเบอร์เกอร์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลก ถูกต้องแล้วครับ... หนึ่งในปัจจัยที่สำคัญที่สุดก็คือ บิสซิเนสโมเดล (Business Model) นั่นเอง โดยเฉพาะบิสซิเนสโมเดลที่ใช้แนวความคิดอาหารจานด่วน (Fast-food concepts) มาใช้ และได้ทำให้แมคโดนัลด์ได้กลายเป็นร้านแฮมเบอร์เกอร์ที่มีจำนวนสาขามากที่สุดในโลก
ดังนั้น ในวันนี้...ผมจึงอยากคุยให้คุณผู้อ่านได้รับความรู้เกี่ยวกับบิสซิเนสโมเดล โดยเฉพาะบิสซิเนสโมเดลที่มีอิทธิพลต่อโลกสมัยใหม่ ผมชอบบทความชื่อ “Top 10 Influential Business Models”  ของคุณเจน แมคกราธ (Jane McGrath)  และคุณจาคอบ คลิฟตัน (Jacob Clifton)  ซึ่งคิดว่าน่าจะมีประโยชน์กับคุณผู้อ่าน ดังนี้ครับ

อันดับที่ 10  คุณต้องการซื้อเท่าไร?... ไพรซ์ไลน์ (Priceline)
ไพรซ์ไลน์  เว็บไซต์ที่ให้บริการบุ๊คโรงแรมทั่วโลก และยังเป็นเจ้าของเว็บไซต์ชื่อดังอีกหลายเว็บไซต์ได้แก่  www.agoda.com, www.booking.com เป็นต้น  ปี 2543-2548  ไพรซ์ไลน์เริ่มต้นเว็บไซต์ด้วยแนวความคิดที่ให้ลูกค้าตั้งราคาโรงแรมและราคาตั๋วเครื่องบินเอง จากนั้นก็ให้บรรดาสายการบินและโรงแรมมาประมูลราคาว่าสามารถที่จะขายลูกค้าในราคาที่เขาตั้งไว้ได้ไหม?   โดยเฉพาะตั๋วเครื่องบิน...ลูกค้าจะไม่ทราบเลยว่า จะเดินทางสายการบินอะไร?  หรือเวลาไหน?  แต่จะเดินทางไปและกลับตามสถานที่และวันที่ลูกค้ากำหนด  บิสซิเนสโมเดลนี้ตอบโจทย์...ตั๋วเครื่องบินราคาถูกสุดๆได้เป็นอย่างดี เพราะสายการบินจะไม่ยอมขายตั๋วราคาถูกสุดๆบนหน้าเว็บของตน แต่จะยอมขายผ่านไพรซ์ไลน์

อันดับที่ 9  เน้นความหลากหลาย    Kayak, eBay
เว็บไซต์ www.kayak.com จะใช้ความได้เปรียบในการค้นหาเว็บไซต์ต่างๆเพื่อหาสินค้าที่ราคาถูกที่สุดถึงแพงที่สุดนำเสนอแก่ลูกค้า เช่น ตั๋วเครื่องบินกรุงเทพ-นาริตะ (ญี่ปุ่น)  ก็จะมีราคาตั้งแต่หมื่นหน่อยๆยันไปถึงสามหมื่นสี่หมื่นบาท แล้วนำมาให้ลูกค้าตัดสินใจเลือกเอง จากนั้นก็จะมีการนำเสนอบริการรถไฟเข้าเมือง และบริการอื่นๆอีกมากมาย พอเราคลิกลงไป คุณผู้อ่านก็จะเข้าไปอีกเว็บไซต์หนึ่งซึ่งเป็นเว็บไซต์ของผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวกับรถไฟเข้าเมือง เป็นต้น  
เช่นเดียวกัน  เว็บไซต์ www.ebay.com ก็เสนอการประมูลออนไลน์ที่มีความหลากหลายทั้งทางด้านสินค้าและราคา ซึ่งไม่มีเว็บไซต์ประมูลที่ไหนในโลกใบนี้ที่จะให้ความหลากหลายมากเช่นนี้ได้ จึงทำให้ลูกค้าหลั่งไหลเข้าไปค้นหาสินค้าแปลกๆกันเป็นจำนวนมาก ในเมืองไทยก็มีการขายของแปลกๆเข้าไปในอีเบย์ เช่น พระเครื่อง กางเกงชาวเล โปสเตอร์หนัง เครื่องดนตรีไทย เป็นต้น

อันดับที่ 8  หนึ่งวัน...หนึ่งดีล... (One Day, One Deal):  Woot, Groupon
เว็บไซต์ www.woot.com เป็นเว็บไซต์ที่มีชื่อเสียงในการใช้โปรโมชั่น “หนึ่งวัน...หนึ่งดีล...”  เว็บไซต์จะเสนอสินค้าประเภทเดียวในจำนวนที่จำกัด...แต่ในราคาที่ถูกสุดๆ เพื่อที่จะดึงดูดให้คนเข้ามาเยี่ยมชมเว็บไซต์นี้  อีกเว็บไซต์หนึ่งที่มักจะใช้กลยุทธ์ประเภทข้อเสนอที่จำกัดเวลาก็คือ www.groupon.com ซึ่งเป็นเว็บไซต์ที่เสนอส่วนลดที่ดึงดูดใจภายในระยะเวลาที่จำกัด เช่น อาหาร การท่องเที่ยว การออกกำลังกาย ตัวอย่างที่ได้รับความนิยมในเว็บไซต์นี้ได้แก่ ส่วนลดไอศกรีมชื่อดัง TCBY  ส่วนลดคลาสโยคะที่ Yoga Six  หรือส่วนลดร่องเรือไปกับ Chicago Electric Boat Company เป็นต้น

เจ็ด  กลยุทธ์ทันเวลา (Just in Time):  Dell
ปัญหาใหญ่ของผู้ผลิตสินค้าก็คือ การมีสินค้าคงคลังจำนวนมากๆอยู่ในโกดังของตนเอง  ในช่วงปี 2503-2513  บริษัทโตโยต้าได้นำระบบทันเวลา (Just-in-Time…JIT) นำมาใช้เป็นครั้งแรก และประสบความสำเร็จในการลดค่าใช้จ่ายที่เกิดจากการทำให้สินค้าคงคลังเหลือน้อยที่สุด  เดลล์ (Dell) หนึ่งในผู้ผลิตคอมพิวเตอร์รายใหญ่ของโลก จึงได้นำแนวความคิดดังกล่าวมาประยุกต์ใช้ โดยการสั่งชิ้นส่วนต่างๆให้นำมาส่งในเวลาที่จะเริ่มประกอบคอมพิวเตอร์ ในที่สุดเดลล์ก็ประสบความสำเร็จ โดยการสั่งให้ผู้ผลิตชิ้นส่วนมาส่งสินค้าก่อนเวลาเริ่มการผลิตเพียง 2 ชั่วโมงเท่านั้น

หก  กลยุทธ์เติบโตเร็ว (Growth Fast):  Amazon.com
ในช่วงปี 2538-2543  ในสหรัฐอเมริกามีผู้คนจำนวนมหาศาลที่คิดจะรวยจากนวัตกรรมตัวใหม่ของโลกนั่นคือ อินเทอร์เน็ต (Internet)  ซึ่ง เจฟฟ์ เบซอส (Jeff Bezos)  เป็นหนึ่งในผู้คนจำนวนนั้น ด้วยแนวความคิดที่ว่า “ช้าๆ...แต่มั่นคง”  ในที่สุดก็จะสามารถเอาชนะได้ เบซอสเริ่มธุรกิจขายหนังสือทางออนไลน์โดยใช้ชื่อเว็บไซต์ว่า “อเมซอน” (www.amazon.com)  เริ่มต้นขายหนังสือเป็นเล่มๆแข่งกับร้านหนังสือขนาดยักษ์ใหญ่ในขณะนั้น ไม่ว่าจะเป็น บาร์นสแอนด์โนเบิล (Barnes & Noble),  บอร์เดอร์ส (Borders) เป็นต้น  
สิ่งที่สำคัญที่สุดของกลยุทธ์ของเบซอสก็คือ  เบซอสและบรรดานักลงทุนในธุรกิจของเขาปฏิเสธที่จะให้ธุรกิจเห็นผลกำไรในระยะเวลาอันสั้น แต่เบซอสกลับมุ่งเน้นที่ขยายส่วนแบ่งการตลาดให้ได้มากที่สุด กลยุทธ์ราคาถูกนำมาใช้อย่างรุนแรงและต่อเนื่อง จนเป็นผลให้ร้านหนังสือบอร์เดอร์ส ร้านหนังสือยักษ์ใหญ่อันดับสองของอเมริกาต้องปิดกิจการลงในปี 2554  เนื่องจากไม่สามารถแข่งขันสู้กับอเมซอนได้ ทุกวันนี้ กิจการของอเมซอนก็ยังแทบไม่เหลือกำไรให้แก่ผู้ถือหุ้นอยู่ดี แต่ยอดขายของอเมซอนกลับสูงเหนือคูแข่งขันอย่างไม่เห็นฝุ่น

และนั่นคือ 5 บิสซิเนสโมเดลแรก ของ...“10 บิสซิเนสโมเดล ที่มีอิทธิพลต่อโลก”  พบกับอีก 5 บิสซิเนสโมเดลได้ใหม่ใน...วันพรุ่งนี้นะครับ   : )

ติดตามเนื้อหาการลงทุนและเศรษฐกิจของผู้เขียนได้ที่  https://www.facebook.com/doctorweraphong