สวัสดีครับ
หลังจากท่องเน็ตไปเรื่อยเปื่อยแบบไร้เป้าหมาย
ก็ได้พบกับบทความที่คิดว่าอย่างน้อยท่านทั้งหลายคงได้เปิดอ่านกันเล่น ๆ ฆ่าเวลา แบบเพลิน ๆ

ดั่งที่ช่วงท้ายของบทความนี้เขียนว่า "ในเรื่องนี้คงไม่ฟันธงลงไปว่าทัศนะใดถูกหรือผิด"
ถือว่าอ่านกันเล่น ๆ เพลิน ๆ ในวันหยุดนะครับ
----------------------

= วันสะบาโตกับชีวิตคริสเตียนยุคปัจจุบัน =
ดร.ศิลป์ชัย  เชาว์เจริญรัตน์

ในชีวิตทุกวันนี้  คริสเตียนควรถือปฏิบัติพระบัญญัติเรื่องวันสะบาโตอย่างไร?
ปฏิบัติอย่างไรจึงจะถือว่าถูกต้อง หรือถือว่าไม่ผิด?
ก่อนจะตอบคำถามนี้ได้เราต้องย้อนกลับไปดูที่มาของพระบัญญัติเรื่อง “สะบาโต” อีกครั้ง  

พระบัญญัติข้อสี่ของพระบัญญัติสิบประการ
กำหนดให้ถือวันสะบาโตเป็นวันบริสุทธิ์ที่ทุกคนในแผ่นดินอิสราเอลต้องหยุดพักจากการทำงาน
ไม่ว่าจะเป็นตัวเอง  ลูก  ทาส  คนต่างด้าว  ไปจนถึงสัตว์ใช้งานด้วย  (อพย.20:8-11)

คำว่า “สะบาโต” แปลว่าหยุด หรือ พัก
วันสะบาโตถูกกำหนดว่าเป็นวันสุดท้ายของสัปดาห์ซึ่งตามที่นับกันทั่วไปก็คือวันเสาร์
พระคัมภีร์บันทึกเหตุผลที่กำหนดเป็นวันดังกล่าวก็เนื่องจากว่าเป็นวันที่พระเจ้าทรงหยุดจากการทรงสร้างเช่นกัน (ปฐก.2:1-3)
-----------------------------------------------------------------------------

อย่างไรก็ตาม ยิวนับวันไม่เหมือนกับสังคมทั่วไป
ยิวจะนับวันโดยเริ่มจากตะวันตกดินของเย็นวันศุกร์ไปจนถึงตะวันตกดินของอีกวัน
ฉะนั้นวันสะบาโตจึงเริ่มนับจากราวหกโมงเย็นวันศุกร์ไปสิ้นสุดเอาที่ราวหกโมงเย็นของวันเสาร์ด้วย
นั่นก็แปลว่า การหยุดพักงานก็ต้องหยุดพักตั้งแต่ศุกร์เย็นไปจนถึงเสาร์เย็นเช่นกัน  

พระบัญญัติของพระเจ้าได้ลงรายละเอียดเกี่ยวกับการให้หยุดทำงานในวันสะบาโตไว้อีกพอสมควร
ได้แก่ ต้องหยุดออกจากที่พักเดินทางไปไหนไกล (อพย.16:29)
หยุดก่อไฟเพื่อทำอาหารในที่พักอาศัย  (อพย.35:2-3)
อาหารที่จะรับประทานในวันสะบาโตต้องทำไว้ล่วงหน้าตั้งแต่ “วันเตรียม” คือวันก่อนสะบาโต (อพย.16:23; มธ.27:62; มก.15:42)

นอกจากนี้พระบัญญัติยังกำหนดให้มี “ปีสะบาโต” ด้วย ซึ่งก็มีไว้เพื่อการหยุดพักเช่นกัน พักทั้งคน  พักทั้งสัตว์ใช้งาน  และพักทั้งไร่นาด้วย  (อพย.23:10-11)   ผู้เขียนเชื่อว่าพระเจ้าทรงให้มีปีสะบาโตเพื่อเพือให้ที่ดินได้กลับสู่สมดุล  เพื่อคืนสภาพความสมบูรณ์ตามธรรมชาติ
------------------------------

= ทำไมต้องมีวันสะบาโต?    =

หากพิจารณาให้ลึกลงไปว่า  พระเจ้าทรงตั้งวันสะบาโตขึ้นมาทำไม?
ในเรื่องนี้ ต้องดูในพระคัมภีร์ปฐมกาลบทที่ 2:1-3 ซึ่งใช้ถ้อยคำว่า

“… พระเจ้าจึงทรงอวยพระพรแก่วันที่เจ็ดทรงตั้งไว้เป็นวันบริสุทธิ์ศักดิ์สิทธิ์
เพราะในวันนั้นพระองค์ทรงหยุดพักจากการงานทั้งปวงที่พระองค์ทรงกระทำในการเนรมิตสร้าง”

ฉะนั้น จึงเชื่อว่าพระเจ้าทรงกำหนดวันสะบาโตเพื่อให้มนุษย์ระลึกถึงการที่พระเจ้าทรงเป็นพระผู้สร้างสรรพสิ่ง
------------------------
นอกจากเพื่อวัตถุประสงค์นี้แล้ว
ในธรรมเนียมของชาวยิวยังระบุวัตถุวัตถุประสงค์ของสะบาโตอีก 2 ประการ คือ

- เพื่อระลึกถึงการที่พระเจ้าทรงไถ่เขาจากการเป็นทาสในอียิปต์

- เพื่อเป็นการลิ้มรสยุคสมัยที่พระเมสสิยาห์เสด็จมา
ซึ่งชาวยิวเชื่อว่า พระเมสสิยาห์ (หรือมาซีฮา) จะเป็นกษัตริย์ในเชื้อวงศ์ของกษัตริย์ดาวิดในครั้งโบราณ
และจะเก่งกล้าสามารถมากจนทำให้ชนชาติยิวกลับรุ่งเรืองยิ่งใหญ่
มีอาณาเขตกว้างขวางเหมือนยุคกษัตริย์ดาวิดอีกครั้ง  และเป็นยุคที่โลกมีสันติภาพ
-------------------------------------

ด้วยวัตถุประสงค์ 3 ประการของสะบาโตที่ว่ามา
ทำให้การหยุดพักวันสะบาโต  ต้องไม่ใช่หยุดพักเฉยๆ  หรือหยุดพักอย่างไร้เป้าหมาย
แต่เป็นการ “หยุดพักเพื่อระลึกถึง”  สิ่งที่พระเจ้าทรงกระทำเพื่อมนุษย์    

นอกจากนี้  จากบริบทของสถานการณ์ที่พระเจ้าทรงประทานพระบัญญัตินี้
หลังจากที่พระองค์ทรงช่วยชาวยิวให้ออกจากการเป็นทาสในอียิปต์ยาวนานถึง 400 ปี
ชีวิตทาสของพวกเขาทำงานหนัก  ถูกโบยตี  ขัดสน ไร้เสรีภาพ  และทุกข์ทรมาน

ฉะนั้นพระบัญญัติสะบาโตจึงน่าจะสะท้อนถึงพระเจตนารมณ์ของพระเจ้าคือ
พระองค์มีประประสงค์ให้มนุษย์ได้ทำงานและมีการหยุดพักจากการทำงาน
เพื่อจะได้ไม่มีใครทำงานหนักเยี่ยงทาสนั่นเอง
พูดได้อีกอย่างว่า พระเจ้าปรารถนาให้มนุษย์ได้ทำงานอย่างมีความสุข   แม้ชีวิตยังต้องทำงานเพื่อหาเลี้ยงชีพ  แต่ชีวิตก็ยังมีความสุขด้วย  
---------------------------

ยิวให้ความสำคัญกับสะบาโตมาก
ธรรมเนียมของยิวระบุถึงความเชื่อที่ว่า
พระเมสสิยาห์ (ผู้ที่ชาวยิวรอคอยมาหลายร้อยปีเพื่อมาช่วยชนชาติยิวให้รุ่งเรือง) จะมาหากยิวทุกคนถือวันสะบาโตอย่างถูกต้องต่อเนื่องกันสองสะบาโต

และในยุคโบราณสมัยพระคัมภีร์เดิมนั้น  ใครที่ฝ่าฝืนบัญญัติวันสะบาโต จะมีโทษถึงตายด้วยการถูกหินขว้างเลยทีเดียว

----------------
= หยุดพัก หยุดทำงาน  แล้วทำอะไรกัน? =

ดังที่กล่าวมาข้างต้นว่า   ด้วยวัตถุประสงค์ 3 ประการของสะบาโต
ทำให้การหยุดพักวันสะบาโต  ต้องไม่ใช่หยุดพักเฉยๆ  หรือหยุดพักอย่างไร้เป้าหมาย
แต่เป็นการ “หยุดพักเพื่อระลึกถึง”  สิ่งที่พระเจ้าทรงกระทำเพื่อมนุษย์  

แล้วเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์เหล่านี้ เขาทำกิจกรรมอะไรกันล่ะ
เรื่องนี้เราควรไปดูว่าชาวยิวทำอะไรกันในวันสะบาโต
ในธรรมเนียมของชาวยิว สิ่งที่พวกเขาทำในวันสะบาโตคือ การกินเลื้ยง การอ่านพระคัมภีร์ (โดยเฉพาะชาวยิวจะอ่านเบญจบรรณ   รวมทั้งหนังสืออรรถาธิบายอื่นๆ) อธิษฐาน ร้องเพลง (โดยเฉพาะเพลงประเภท zemirot ซึ่งเพลงที่ใช้ร้องในวันสะบาโตเป็นพิเศษ)  
--------------------------------

ชาวยิวถือวันสะบาโตเป็นวันแห่งการฉลองรวมทั้งการอธิษฐานเป็นธรรมเนียมที่ต้องรับประทานอาหารเทศกาลสามมื้อระหว่างวันสะบาโต
เริ่มจากอาหารเย็นของค่ำวันศุกร์ อาหารเที่ยงวันเสาร์ และมื้อสุดท้ายปิดท้ายวันเสาร์บ่ายๆ
อาหารที่รับประทานก็จะมีลักษณะพิเศษสำหรับสะบาโตโดยเฉพาะ  

สะบาโตจะเน้นให้ใช้เวลากับครอบครัวและสร้างสัมพันธ์ในครอบครัว
แล้วยังสามารถเชิญเพื่อนบ้านมาทานอาหารสะบาโตด้วยกันที่บ้านด้วย  

ยิวหลายคนก็ไปร่วมพิธีนมัสการและอธิษฐานที่ธรรมศาลายิว (synagogue)
แม้ว่าวันปกติไม่เคยไป พิธีนมัสการจะจัดในค่ำศุกร์และเสาร์เช้า  
-------------------------
ธรรมเนียมยิวก็สนับสนุนให้ทำสิ่งเหล่านี้ในวันสะบาโตด้วยคือ การงีบหลับ ไปจนถึงการมีเพศสัมพันธ์ระหว่างสามีภรรยา

และในวันสะบาโตก็จะงดเว้นจากการพูดเรื่องที่ไม่ดี  หรือเรื่องที่ไม่สบายใจ  รวมทั้งจะไม่พูดเรื่องเงิน เรื่องงาน หรือเรื่องธุรกิจด้วย  
----------------

นอกจากนี้ ชาวยิวถือว่าต้องให้เกียรติกับวันสะบาโต โดยมีการเตรียมตัวเพื่อเข้าสู่วันสะบาโตอย่างดี
ชาวยิวจะเตรียมตัวโดยอาบน้ำ ตัดผม ทำความสะอาดบ้าน ตกแต่งบ้านให้สวยงาม การแต่งตัวก็จะใส่เสื้อผ้าสำหรับงานฉลอง
----------------

= แต่เรื่องดีก็กลายเป็นเรื่องร้ายได้ =

เชื่อไหมว่า  พระบัญญัติสะบาโตที่มุ่งให้ความสุข ก็ถูกบิดเบือนให้กลายเป็นความทุกข์เสียได้
สาเหตุเกิดมาจากชาวยิวตั้งแต่ยุคโบราณได้มีตีความพระบัญญัติในพระคัมภีร์ให้มีรายละเอียดเพิ่มเติมมากขึ้น
บัญญัติเพิ่มเติมเหล่านี้อยู่ในคัมภีร์ของศาสนายูดายที่ชื่อ “มิชน่า” (Mishnar)
การเพิ่มเติมที่ว่านี้ส่งผลให้เกิดข้อห้ามวันสะบาโตเต็มไปหมด
จนบัญญัติเรื่องวันสะบาโตที่น่าจะทำให้ผู้คนรู้สึกได้พักผ่อน  กลับกลายเป็นปัญหาชีวิตที่ไม่สะดวก และยากลำบากขึ้นมาแทน
----------------

ในที่สุด ธรรมเนียมสะบาโตของยิวก็เลยกำหนดกิจกรรม 39 ชนิดที่ถือว่า “ห้ามทำ” ในสะบาโต เรียกว่าเป็น “เมลาคา” (melachah)
ซึ่งได้แก่  ไถพรวนดิน,  หว่าน,  เก็บเกี่ยว, มัดฟ่อน, นวดข้าว,  ฟัดแกลบ, เลือก, บด โม่หรือฝน, ร่อน, นวดหรือปั้น, อบ, ตัดขนแกะ, ล้างขนแกะ,  ตีขน, ย้อมสี, ปั่นด้าย, ทอ,  ขมวดหรือทำห่วงสองห่วงขึ้น, ทอด้ายสองเส้นขึ้นไป, แยกด้ายสองเส้นขึ้นไป,  ผูกปม, แก้ปม, เย็บตะเข็บ,  ฉีก, วางกับดักสัตว์,  ฆ่าสัตว์,  ลอกหนักหรือแล่เนื้อ, ฟอกหนัง,  เก็บเศษ,  ลบรอย, ตกแต่ง, เขียนตัวหนังสือสองตัวขึ้นไป,  ลบตัวหนังสือสองตัวขึ้นไป,  ก่อสร้าง, ทุบทำลาย,  ดับไฟ,  จุดไฟ,  ยกของหรือย้ายของระหว่างที่ส่วนตัวกับที่สาธารณะ  หรือยกย้ายของระยะเกิน 2 วา

--------------------
กฎบัญญัติที่ว่ามานี้ยังประยุกต์ไปสู่กิจกรรมที่เกี่ยวข้องอื่นๆ ด้วย เช่น ในยุคสมัยใหม่ก็มีการห้ามขับรถ  เพราะการขับรถเกี่ยวข้องกับการจุดไฟ
และการเคลื่อนย้ายสิ่งของ เรื่องนี้ก็คงรวมไปถึงการเดินทางด้วยเครื่องบิน  เรือ  ไปจนถึงการติดเครื่องจักรเครื่องยนต์ทุกชนิดด้วย

เรื่องการเดินทางก็เป็นปัญหาเช่นกัน  ธรรมบัญญัติของยิวจะห้ามเดินในวันสะบาโตไกลเกินราวครึ่งไมล์ (หรืออย่างน้อยก็ต้องไม่เดินออกนอกเขตเมืองไกลกว่าครึ่งไมล์)
ฉะนั้นคนยิวที่จะไปธรรมศาลาในวันสะบาโตต้องหาที่พักให้อยู่ไม่ไกลจากธรรมศาลา ให้อยู่ในระยะที่เดินได้ เพราะขับรถก็ไม่ได้ด้วย

------------------------------------
หม่อมราชวงศ์ คึกฤทธิ์ ปราโมช ซึ่งเคยได้ไปอิสราเอล ได้เขียนเกี่ยวกับเรื่องสะบาโตกับชีวิตของคนยิวในสมัยปัจจุบันดังนี้ว่า

“...ในวันสะบาโตนี้พระเจ้าได้ห้ามไว้เป็นเด็ดขาดว่า มิให้ยิวทำงาน หรือแม้แต่จะใช้ให้คนหรือสัตว์ทำงานก็ไม่ได้
ด้วยเหตุนี้ปัญหาต่างๆ ก็เกิดขึ้นในอิสราเอล  ซึ่งเป็นเมืองของพระเจ้าในทุกวันสะบาโต
ฝรั่งนั้นหยุดงานในวันอาทิตย์ คนไทยเราก็หยุดงานวันอาทิตย์ตามฝรั่งไป
แต่ในวันอาทิตย์ทั้งในเมืองฝรั่งและในเมืองไทยนั้น ชีวิตมิได้หยุดลงด้วย

ส่วนในอิสราเอลนั้นชีวิตทำท่าว่าจะหยุดลงจริงๆ   ขึ้นต้นด้วยการคมนาคมทุกชนิดต้องหยุดหมด
ใครขืนเดินรถเมล์ในวันนั้นจะต้องถูกขว้างด้วยก้อนอิฐก้อนหินจนต้องหยุดไปเอง
...รถแท็กซี่จะเดินได้ก็เฉพาะรถที่เป็นของส่วนตัวของคนขับ เพราะคนขับนั้นย่อมจะเสี่ยงบาปเสี่ยงกรรมเอาเอง
หากเป็นของบริษัทก็จะต้องถูกขว้าง เพราะบริษัทใช้คนอื่นคือคนขับแท็กซี่ให้มาทำบาป

ตามโรงแรมต่างๆ ในอิสราเอลนั้นในวันสะบาโตจะไม่มีอาหารร้อนๆ กิน
เพราะการก่อไฟหุงข้าวในวันสะบาโตนั้นท่านได้ชี้ขาดไว้นานแล้วว่าเป็นการทำงาน
ใครก่อไฟหุงข้าวก็ละเมิดวันสะบาโตและเป็นบาป
คนที่ไปอยู่โรงแรมทั้งที่เป็นยิวและไม่เป็นยิวต้องกินอาหารเย็นตั้งแต่ค่ำศุกร์ไปจนถึงเย็นวันเสาร์
เพราะอาหารเย็นนั้นตระเตรียมไว้ล่วงหน้าได้ตั้งแต่ตอนกลางวันวันศุกร์  

การก่อไฟนั้น  บางคนที่เคร่งหน่อยถือว่าคลุมไปถึงการเปิดสวิตช์ไฟฟ้าด้วย
ปัญหาก็เกิดขึ้นว่าในวันศุกร์นั้นจะเปิดไฟกันอย่างไร
ใครที่ไม่เสียดมเสียดายค่าไฟจะเปิดทิ้งไว้ตั้งแต่ก่อนพลบค่ำวันศุกร์ก็ได้ แล้วก็ไปปิดเอาในเช้าวันเสาร์  พอค่ำวันเสาร์ก็เปิดใช้ได้ไม่บาป
แต่การกระทำเช่นนี้ย่อมหมดเปลืองค่าไฟโดยใช่เหตุ   เพื่อแก้ปัญหานี้จึงได้มีผู้คิดเครื่องมือเปิดปิดไฟอัตโนมัติขึ้น
เอาเครื่องอัตโนมัตินี้ติดไว้กับสวิตช์ไฟ  แล้วตั้งเข็มไว้ให้เปิดตั้งแต่กี่โมงก็ตามใจ พอถึงเวลาเครื่องก็จะเปิดไฟตามนั้น  เป็นอันว่ารอดบาปไปได้"
--------------------------------------
ความยากลำบากเหล่านี้เอง ที่ในที่สุดเมื่อพระเยซูคริสต์เสด็จมาพระองค์ได้กำหนดมาตรฐานของสะบาโต รวมทั้งธรรมบัญญัติอื่นๆ ใหม่

โดยพระองค์ตรัสว่า
“บรรดาผู้ทำงานเหน็ดเหนื่อยและแบกภาระหนัก จงมาหาเรา และเราจะให้ท่านทั้งหลาย หายเหนื่อยเป็นสุข จงเอาแอกของเราแบกไว้  แล้วเรียนจากเรา   เพราะว่าเราสุภาพและใจอ่อนน้อม และจิตใจท่านทั้งหลายจะได้พัก ด้วยว่าแอกของเราก็พอเหมาะ และภาระของเราก็เบา” (มธ.11:28-30)  
-------------------

พระเยซูเองแม้ว่าจะทรงยอมรับวันสะบาโต  แต่ก็ทรงถือว่าพระองค์เป็น “นายเหนือวันสะบาโต”  (มธ.12:8; มก.2:28; ลก.6:5)
แต่ก็ทรงถือพระบัญญัติเรื่องวันสะบาโตตามเจตนารมณ์ของพระเจ้าจริงๆ ดังที่พระองค์ตรัสว่า “วันสะบาโตมีไว้เพื่อมนุษย์  มิใช่มนุษย์มีไว้เพื่อวันสะบาโต”  (มก.2:27)
หรือถ้าให้แปลไทยเป็นไทยอีกทีก็ต้องแปลว่า พระเจ้าทรงตั้งวันสะบาโตไว้เพื่อช่วยมนุษย์ให้มีความเป็นอยู่ที่ดี  ไม่ใช่ทรงตั้งวันสะบาโตขึ้นมาเพื่อให้มนุษย์ต้องมาถือรักษาให้เหนื่อยยาก
----------------------------------