ไม่ได้เข้าห้องนี้นานมาก ไปหมกมุ่นกับมอไซค์ จนอิ่มตัวละ ไม่ได้ค่อยได้สนใจศาสนาเลยเกือบ สองปี กลับเข้ามาเห็นบางอย่าง แล้วก็ตกผลึกความคิดบางอย่าง

             เมื่อปลงใจว่าตัวเองเป็นพุทธ ก็เชื่อไปตามนั้น แต่พุทธก็สอนว่าไม่ให้เชื่อถ้ายังไม่ไตร่ตรอง... ดังนั้น จึงไตร่ตรอง ไปตามภูมิปัญญาที่มีอยู่

               การเป็นพุทธ ในหมู่พุทธ ก็คงไม่สงสัยอะไร เชื่อไปเรื่อยๆ แล้วชะตาชีวิตก็พาไปอยู่กับมุสลิม แล้วก็ได้สนทนาธรรมกันเลกเปลี่ยนอย่างสันติ เป็นศาสนาที่อยู่ในความเข้าใจตื้นๆ ของชาวพุทธมากถ้าพูดในมุมมองของตัวเอง
               พระพุทธ
               ประเด็นที่เกิดขึ้นในใจ คือ พุทธ ที่อ้างความจริงอันประเสริฐ จะอธิบาย ธรรม ของศาสนาอื่นอย่างไร ในระดับสูง
             
               ได้คำตอบที่ตอบกับตัวเองพอสมควร จากพระสูตรหนึ่ง ที่อธิบายกำเนิดของโลก ทำให้อธิบายกับตัวเองได้เสมอว่า พระเจ้าของศาสนาอื่น อาจเป็นพรหม ที่มีมิจฉาทิฐิ พอดีมีโอกาสติดต่อกับมนุษย์ หรือจิตมนุษย์ผู้เป็นศาสดาไปเชื่อมกับท่านพอดิบพอดี เลยมี ธรรมบางส่วน ที่เป็นสัจธรรมจริง ปนกับบางส่วนที่มีปัญหาในเรื่องเป้าหมาย อันนี้มิได้ตั้งใจลบหลู่ศาสดาหรือพระเจ้าศาสนาอื่นแต่อย่างใด และเข้าใจว่าทุกศาสนาก็จะมีคำอธิบายเกี่ยวกับศาสนาพุทธเช่นเดียวกัน ซึ่งผมเองก็รับฟังได้โดยไม่รู้สึกขุ่นหมอง  และอยากรับฟังแบบ ตรงๆด้วย
                ในอีกด้านหนึ่งก็มีความคิดเกิดขึ้นมาว่าพระพุทธเจ้า เป็นจุดบอดของสิ่งที่พระเจ้าสร้าง มาทั้งหมดนี้ จึงได้ล่วงรุ้ ธรรม อันเป็นความลับของพระเจ้า หรือพระเจ้าจงใจให้พระพุทธเจ้าอุบัติขึ้นมาอย่างสม่ำเสมอในจักรวาลอยู่แล้ว
                พระธรรม
               โดยส่วนตัวจ้ด ธรรม ของศาสนาอื่นที่ให้ผลเดียวกันกับ ธรรม บางอย่างของพุทธ เป็นธรรมร่วม ถือเป็นสัจจธรรมได้เหมือนกัน เป็นข้อดีที่ว่า เมื่อเห็น ธรรมบางอย่าง ของศาสนาอื่นที่ดี อคติต่อศาสนาอื่นก็ลดลง และเข้าใจเขาได้มากขึ้น

               ส่วนหนึ่งที่อยากบ่นในพันทิบ คือการอ้าง พระไตรปิฎก เป็นสูตรๆ ไป

               ผมเป็นคนนึง ที่อ่านพระไตรปิฎกได้นิดเดียวแล้วหยุดอ่าน ด้วย 1. ยังจัดการชีวิตไม่เรียบร้อยพอจะเป็นพระ 2.เนื้อหาพระไตรปิฎก วนไปวนมา อยู่ไม่กี่เรื่องเท่านั้น 3.เกียจคร้าน

               ด้วยปัญญาอันน้อยนิด ผมคิดว่า ไตรปิฎก ความจริงไม่ควรเป็น สาม แต่ควรเป็น สี่ เสียมากกว่า สี่ ด้วยอะไร ก็ด้วยอริยสัจ 4 เพราะอะไร ก็เพราะเนื้อหาพระไตรปิฎกวนเวียนอยู่แค่นี้

               ทุกข์ คืออะไร ตัวอย่างสารพัดของทุกข์ ที่เกิดขึ้นกับผู้คน ตั้งแต่คนธรรมดาป่วยใข้ ถึงระดับอภิธรรม จิตฟุ้งซ่าน
               สมุทัย คืออะไร ก็ตั้งแต่ โดนตีหัว ไปจนถึงเหตุระดับอภิธรรม กิเลส ตันหา
               นิโรธ คืออะไร ก็ตั้งแต่ ระดับแค่หายเจ็บ มีความสุขธรรมดา ไปจนถึงระดับอภิธรรมมีปัญญา รู้แจ้ง เข้านิพพาน
               มรรค คิออะไร ก็ตั้งแต่ ศีล 5 สำหรับคนธรรมดา ไปจนถึง ศีล 227 สมาธิ กรรมฐาน วิปัสนา
               
               แต่ละพระสูตร ก็จะมีประเด็นที่ควรตั้งข้อสังเกตุแค่ อันนี้เน้นเรื่องใหนในอริยสัจ 4 ระดับไหน สำหรับบุคคลประเภทไหน บางทีกล่าวถึงทุกข์ของใครสักคนสั้นๆ ก็ต้องอ่านต่อหาสมุทัย นิโรธ มรรค ของคนๆนั้นให้เจอ ต้องครบทั้งระบบถึงจะเกิดประโยชน์

               ถ้าจะตีความ หรืออ้างกันแค่ว่า เพราะพระไตรปิฎกว่าอย่างนั้นเลยต้องเป็นอย่างนี้ บราๆๆๆๆ เลยรู้สึกว่าไม่เกิดประโยชน์

                พระสงฆ์

                เกิดขึ้นด้วย มรรค ในพระไตรปิฎก ถ้าเป็นคนธรรมดา ด้วยหน้าที่ทางสังคม การทำมาหากิน ศีล 5 ก็สุดจะทนแล้ว ถ้ายังต้องวิปัสนา มีวินัยอะไรอีก คงไม่ต้องทำมาหากิน การมีพระสงฆ์ สาวก เป็นวิธีการที่ชาญฉลาดมาก ศีล วินัยทุกอย่างของพระ เอื้ออำนวยต่อการปฏิบัติตนตาม มรรค ขั้นสูงกว่าคนธรรมดาได้เต็มที่ โดยการสนับสนุนจากคนธรรมดาที่ไม่มีโอกาสเช่นนั้น
                 ถ้าเทียบกับมุสลิม ที่ไม่มีนักบวช ทุกคนมีข้อปฏิบัติเท่าเทียมกัน อยู่ที่ว่าใครพร้อมแค่ไหน ศร้ทธามากแค่ไหน โชคดีแค่ไหน แต่ชาวมุสลิมก็ดิ้นรนจะปฏิบัติตามข้อบัญญัติให้ได้มากที่สุด
                 พระ ในศาสนาพุทธ แทบไม่มีข้อจำกัดในการปฏิบัติ ตาม มรรค เลย แต่กลับมีข่าว คนในผ้าเหลืองที่หลุดเส้นทาง มรรค บ่อยๆ
                 มันช่างย้อนแย้ง สิ้นดี
                 
                 และ มรรค ไม่มี เรื่อง สักยันต์ ปลุกเสก บลาๆๆๆๆ แน่ๆ

                อนึ่ง จะมีวิธีใหนให้ผู้คนสนใจพุทธ โดยไม่ต้องอิงปาฏิหารย์ หรือผี หรือบุญ แต่เป็นการปฏิบัติ ที่น่าปฏิบัติ เป็นวินัยของชาวพุทธ ที่เป็นคนธรรมดา ที่มีรายละเอียดมากกว่าศีลห้าและเป็นเหตุเป็นผลกับสังคมปัจจุบัน