“ชาติไทยเราไม่ถนัดในการค้าและอุตสาหกรรม ก็เพราะเราต้องเป็นทาส เป็นไพร่ทำงานให้นายมาตลอด 5 ศตวรรษ
และงานที่ทำนั้น ก็เป็นแต่งานขุดดินฟันหญ้า ทำไร่ ทำนา แล้วผลประโยชน์ทั้งหมดก็ตกอยู่แก่นาย ระบอบการปกครองแบบอยุธยา
ที่ตกทอดมาจนถึงต้นสมัยรัตนโกสินทร์ เป็นระบอบที่บาปกรรมทำความเสื่อมโทรมให้แก่ชาติและนิสัยใจคอของพลเมืองไทย
ซึ่งจะต้องการเวลาอีกช้านานกว่าจะสร้างลักษณะอย่างพลเมืองในระบอบสุโขทัยให้กลับมีขึ้นได้ใหม่”

ขณะที่ระบอบ “ไทยแท้” ในสายตาหลวงวิจิตรฯ คือระบอบพ่อปกครองลูกของสุโขทัยที่ชาวบ้าน
“สามารถจะเล่นหัวสนุกสนานอยู่ใกล้พระมหากษัตริย์” ได้ แต่ก็เป็นระบอบที่ “แตกดับ” ไปแล้วพร้อมกับอาณาจักรสุโขทัย

https://www.silpa-mag.com/featured/article_948