"สัมมาสติและมิจฉาสติ"


" .. สัมมาสติ แปลว่าความระลึกชอบ   อันความระลึกนั้น มักพูดกันเช่นว่า ระลึกถึง
คือนึกขึ้นมาได้ถึงบุคคล เหตุการณ์ หรือแม้วัตถุสิ่งใดสิ่งหนึ่ง

บางทีความระลึกถึงเป็นไปในทางไม่สงบต่าง ๆ เพราะก่อให้เกิดภาวะเป็นต้นว่า
ความโกรธแค้นขึ้งเคียดจนถึงใช้กำลังประหัตประหารกันให้ย่อยยับลงไป

บางทีความระลึกถึงเป็นไปในทางสงบต่าง ๆ เพราะก่อให้เกิดภาวะ
เป็นต้นว่า ความมีมิตรภาพไมตรีจิต ความประนีประนอมผ่อนปรนแก่กันและกัน
ความช่วยเหลือกันและกันให้เกิดความสุขความเจริญ

ความระลึกถึงอย่างแรก "มิใช่เป็นสัมมาสติ แต่เป็นมิจฉาสติ"
ส่วนความระลึกถึงอย่างหลัง "เป็นสัมมาสติ ความระลึกชอบ"

ในฐานที่เราทั้งหลาย ทั้งเด็กทั้งผู้ใหญ่ ต่างก็เกิดมาเป็นมนุษย์
ซึ่งเป็นสัตวโลกชนิดที่มีปัญญาสูงมาโดยกำเนิด ทั้งยังได้รับการศึกษาส่งเสริมปัญญา
ให้เจริญเติบโตยิ่งขึ้นไปอีก "ก็ควรที่จะมีความระลึกชอบ คือใช้ปัญญาระลึกโดยรอบคอบ"

ไม่ลุอำนาจหรือดึงดันไปด้วยอำนาจความโลภ โกรธ หลง ซึ่งจะเป็นเหตุให้พบเหตุผล
เป็นเครื่องแก้ไขเหตุการณ์ต่าง ๆ ทั้งที่เป็นส่วนตัวทั้งที่เป็นส่วนรวมได้ดียิ่ง
"ความพบเหตุผลที่ถูกต้องดังนี้แหละเป็นตัวปัญญา"
ซึ่งเป็นผลที่มุ่งหมายสำหรับแก้เหตุการณ์ทั้งหลาย .. "

สมเด็จพระญาณสังวร
สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก