... อรรถกถา คือ คำอธิบายพระไตรปิฎก เริ่มมีมาตั้งแต่ครั้งพุทธกาล ...

กระทู้สนทนา

.

##‪#‎อรรถกถา...คืออะไร

อรรถกถา คือ คำอธิบายพระไตรปิฎก เริ่มมีมาตั้งแต่ครั้งพุทธกาล

-โดยมีทั้งส่วนที่พระพุทธเจ้าทรงอธิบายไว้เอง (พุทธสังวัณณิตะ)

-และส่วนที่พระสาวกทั้งหลายอธิบายไว้ (อนุพุทธสังวัณณิตะ)

ส่วนที่พระพุทธเจ้าทรงอธิบายไว้เอง (พุทธสังวัณณิตะ) เช่น

http://www.84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25.0&i=28&p=9

หน้าที่พื้นฐานของอรรถกถาคือทั้งแปลคำและอธิบายความ

อรรถกถา แบ่งเป็น ๒ ประเภท คือ

๑. โปราณอรรถกถา อรรถกถาเดิมที่พระมหินทะนำไปเผยแผ่ที่เกาะลังกาโดยภายหลังได้แปลเป็นภาษาสิงหลเพื่อหลีกเลี่ยงการกลืนจากลัทธินิกายอื่น

๒. อภินวอรรถกถา อรรถกถาที่พระพุทธโฆสะเป็นต้นแปลและเรียบเรียงโปราณอรรถกถากลับเป็นภาษามคธเพื่อให้เผยแผ่ได้แพร่หลายในนานาประเทศ

อรรถกถาที่เป็นภาษาสิงหล มีดังนี้คือ

- มูลอรรถกถา/มหาอรรถกถา เป็นอรรถกถาเดิมที่แปลมาจากภาษามคธ

- มหาปัจจรีอรรถกถา เป็นอรรถกถาที่รจนาบนแพ

- กุรุนทีอรรถกถา เป็นอรรถกถาที่รจนา ณ กุรุนทีวัลลิวิหาร

- อันธกอรรถกถา เป็นอรรถกถาที่รจนาด้วยภาษาอันธกะ
(อรรถกถาของนิกายอันธกวาท ซึ่งแยกมาจากมหาสังฆิกะ รุ่งเรืองอยู่ในแคว้นอันธระ ทางใต้ของอินเดีย)

- สังเขปอรรถกถา/จูฬปัจจรีอรรถกถา เป็นอรรถกถาที่ย่อมาจากมหาปัจจรีอรรถกถา

- อริยอรรถกถา เป็นอรรถกถาที่รจนาด้วยภาษาอารยัน

- ปันนวาระ เป็นอรรถกถาที่ประมวลข้อวินิจฉัยจากมหาอรรถกถา
(จูฬปัจจรี, อริยะ และปันนวาระ มีพบในคัมภีร์วชิรพุทธิฎีกาเท่านั้น)

พระพุทธโฆสะอาศัยมหาอรรถกถาเป็นหลักในการแปลเป็นภาษามคธโดยเสริมอรรถกถาอื่นบ้างเฉพาะที่เห็นสมควร

เรื่องความหมายของอรรถกถาเป็นต้นนี้เป็นความรู้พื้นฐานที่พุทธบริษัทควรรู้ไว้
เพื่อเป็นเครื่องป้องกันตนเองจากการหลงเชื่อลัทธิแปลกปลอมต่างๆ ในปัจจุบัน

คำในพระไตรปิฎกนั้น บ้างก็เป็นพระดำรัสของพระพุทธเจ้า บ้างก็เป็นคำของพระอรหันต์ทั้งหลายในครั้งพุทธกาลมีพระสารีบุตรเป็นต้น
บ้างก็เป็นคำที่พระธรรมสังคาหกาจารย์ (พระเถระผู้ทำสังคายนา) ร้อยกรองขึ้น
แม้ในอรรถกถาก็เช่นกัน คือมีทั้งส่วนที่พระพุทธเจ้าทรงอธิบายเองและส่วนที่พระอรหันตสาวกอธิบาย

ส่วนอรรถกถาที่พระพุทธโฆสาจารย์เรียบเรียงขึ้นจะมีการรวมข้อความที่ซ้ำกันหรือคล้ายกันของอรรถกถาเดิมเพื่อให้คัมภีร์บางลงแล้ว
ยังมีการเพิ่มเรื่องราวที่เกิดขึ้นในลังกาในสมัยของท่านหรือก่อนหน้าท่านไม่นานเข้าไปเพื่อเป็นตัวอย่างด้วย

"รู้จักพระไตรปิฎก ให้ชัด ให้ตรง กรณีพระคึกฤทธิ์" โดยพระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต)