คำว่า ปัญญา ในพุทธศาสนา หมายถึง ความรอบรู้ในเรื่องการดับทุกข์ของจิตใจในปัจจุบัน (บางทีก็เรียกว่า วิชชา หรือดวงตา หรือสัมมาทิฏฐิ) ซึ่งแบ่งได้ ๓ ระดับ ตามการเกิดของปัญญา อันได้แก่

๑. ขั้นจำได้ ที่เกิดมาจากฟังมา (หรืออ่านจากตำรามา) ซึ่งแทบไม่มีผลอะไร

๒. ขั้นเข้าใจ ที่เกิดมาจากการใช้เหตุผลมาพิจารณา ซึ่งก็เพียงทำให้ความทุกข์เบาบางลงมากเท่านั้น (แต่เพียงแค่นี้ก็นับว่าดีมากแล้ว)

๓. ขั้นเห็นแจ้ง ที่ิเกิดมาจากการปฏิบัติจนจิตได้สัมผัสมาจริงๆแล้ว ซึ่งก็ทำให้ความทุกข์ดับลงจริงๆ (แม้เพียงชั่วคราว)

ปัญญาต้องมีการสร้างให้เกิดตามลำดับ ไม่สามารถเกิดจากการทำบุญหรืออธิฐานได้ ซึ่งปัญญาสูงสุดในพุทธศาสนาก็คือ ปัญญาขั้นเห็นแจ้ง ที่เรียกว่า ภาวณามยปัญญา)