ภิกษุพิจารณาเห็นธรรมในธรรมทั้งหลายอยู่ คือ อริยสัจ ๔ ก็ภิกษุพิจารณาเห็นธรรมในธรรม ทั้งหลายอยู่ คือ อริยสัจ ๔ อย่างไรเล่า กล่าวคือ ภิกษุในธรรม วินัยนี้ รู้ตามความเป็นจริงว่า นี้คือทุกข์ นี้คือทุกขสมุทัย นี้คือทุกขนิโรธ นี้คือทุกขนิโรธคามินี ปฏิปทา

ทุกข์ อริยสัจ เป็นไฉน

ชาติคือความเกิดก็เป็นทุกข์ ชราคือความแก่ก็เป็นทุกข์ มรณะคือความตายก็เป็นทุกข์  
โสกะคือความโศกก็เป็นทุกข์ ปริเทวะคือความคร่ำครวญก็เป็นทุกข์ ทุกข์คือความทุกข์กาย ก็เป็นทุกข์ โทมนัสคือความทุกข์ใจก็เป็นทุกข์ อุปายาสคือความคับแค้นใจก็เป็นทุกข์ การประสบกับสิ่งไม่เป็นที่รักก็เป็นทุกข์ ความพลัดพรากจากสิ่งอันเป็นที่รักก็เป็นทุกข์ การไม่ได้ในสิ่งที่ต้องการก็เป็นทุกข์ กล่าวโดยย่อ อุปาทานขันธ์ ๕ นั้นเป็นทุกข์