จิตนิยม   เชื่อว่า   จิตเป็นจริง มีอยู่จริง  และวัตถุเป็นมายา  ไม่เที่ยงแท้ ไม่แน่นอน  ไม่มีสารัตถะในตัวเอง
สมัยก่อน  พวกจิตนิยมมักอยู่ในกลุ่มผู้เชื่อในศาสนา

ตรงข้ามกันได้แก่  วัตถุนิยม  ที่เชื่อว่า  วัตถุเป็นความจริง  
เป็นสารัตถะของสรรพสิ่ง  ไม่มีนามธรรมอื่นใดทรงความหมายมากกว่าวัตถุที่เป็นจริง


ยุคสมัยได้ทำให้มนุษย์อยู่กันอย่างแออัด หนาแน่น  แข่งขัน  ในกรอบโครงเศรษฐกิจ-สังคม
มีกฏกติกามากมายคอยกำกับ  ควบคุม  มีการบังคับใช้กฏหมาย  มีการลงโทษผู้ฝ่าฝืน  
ความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์มีความซับซ้อนโดยภาษา  และเครื่องมือการสื่อสารทันสมัย
ยุคการระเบิดของข้อมูลข่าวสาร และการติดต่อกันได้แบบทันใจ แบบเรียลไทม์  มีเครือข่ายโซเชียลมีเดีย
ที่สามารถสร้างพลังเปลี่ยนแปลงยุคใหม่ได้อย่างไม่น่าเชื่อ    สร้างกระแสการวิพากษ์วิจารณ์แค่ชั่วข้ามคืน  เปลี่ยนมุมมองด้วยการเผยข้อมูลใหม่ๆอย่างยากจะปิดกั้นได้   ทำให้มนุษย์เป็นอิสระจากความไม่รู้โดยผู้มีอำนาจได้อย่างชะงัก


จิตนิยม ในโซเชียลมีเดีย

ในโลกจริง   เรา มนุษย์ต่างเป็นวัตถุที่ดิ้นรน ท่ามกลางการรวมหมู่อันซับซ้อน หลากหลาย
ถูกควบคุมภายใต้กรอบโครงของ ระเบียบ  กฏกติกา  นัดหมาย  ตารางเวลา

เราถูกลดทอนให้กลายเป็น  ชิ้นเล็กชิ้นน้อย ของ กลไกระบบสังคม
คุณค่าของเรา  ขึ้นอยู่กับการทำหน้าที่ตามสถานะแห่งกลไก   ถ้าไร้สามารถ  ก็จะถูกขจัดปัดทิ้งออกไป

โลกคู่ขนานโลกจริงได้แก่   เครือข่ายโซเชียลมีเดีย   ที่จิตท่องไปในโลกของความเห็น การกดไลท์ การเขียนแสดงตัวตน
มันมีอยู่จริง อย่างเสมือนจริง ที่มีพลังสะท้อนกลับไปในโลกจริงได้   รวมถึงการเป็นที่ระบายความคับข้องใจ การหามิตร การปลอบและการด่าทอ

ต่อหน้าจอคอมพ์   จิตนิยมได้ทำงานทะลุเบิกฟ้าไกลอย่างไร้พรมแดน  
บ่มเพาะความรู้  ความคิด และการรู้จักเลือก หรือกระทั่งถูกหลอก

ดูเหมือนว่า  เรียลไทม์เช่นนี้   จากคุณูปการของโซเชียลมีเดีย   
ได้ทำให้การทำงานของจิตนิยม  ...ปรากฏเป็นจริง

แต่แปลก...ที่แนวโน้มผู้เชื่อในศาสนากลับลดลง (หรือไม่?)
หรือว่า ..อาจแค่ไม่ชอบพิธีกรรม  หรืออำนาจครอบจากวัตถุนิยม ..(หรือไม่?)
ในขณะที่เสพติดความสะดวกสบายจากวัตถุนิยมบริโภค  งอมแงม..ฮ่า