ทีละคำถามนะครับ

เรื่อง เจ้าชาย/เจ้าหญิง vs เจ้าฟ้าชาย/เจ้าฟ้าหญิง

ถ้าจะให้ตอบจริง ๆ ก็คือ ระบบกษัตริย์ของต่างประเทศมีแค่ Prince(ss) เท่านั้น สำหรับ Prefix ที่นำหน้าพระนาม อาจจะมีหลายชั้นเช่น HRH, HIH, HH, HSH และอื่น ๆ (ซึ่งในข้อนี้คุณอุราชิม่ามีความรู้ดีกว่าผมอีก ดังนั้นจะไม่ลงรายละเอียดครับ) อย่างไรก็ตาม ในราชสำนักของต่างประเทศ ความแตกต่างของคำนำหน้าพระนามเหล่านี้มีไม่มากครับ ในราชสำนักต่างประเทศ จะยึดถือสายพระราชสัมพันธ์ระหว่างเจ้านายพระองค์นั้น กับพระเจ้าแผ่นดินมากกว่า

ลองพิจารณาตัวอย่างดังนี้ครับ King George III นั้น  ทรงเป็นพระราชนัดดาใน George II พระฐานะเมื่อแรกประสูติ ย่อมเป็น HRH Prince George of Wales ตามที่พระบิดาทรงรับรัชทายาทอยู่ในขณะนั้น ต่อมาปรากฎว่า พระบิดาเสด็จสิ้นพระชนม์ล่วงไปก่อนพระราชอัยกีธิบดี พระองค์จึงทรงสืบราชสมบัติพระเจ้าปู่มา ในเวลาเมื่อเริ่มต้นรัชกาลนั้น พระเจ้าน้องยาเธอ Edward ทรงรับรัชทายาทอยู่ เมื่อปรากฎว่าในขณะนั้น พระเจ้าแผ่นดินไม่มีพระราชโอรสและพระราชนัดดา เจ้าชายเอดเวิร์ดจึวทรงเป็นเจ้านายฝ่ายหน้าที่มีลำดับโปเจียมสูงที่สุด และทรงพระดำเนินก่อนเจ้านายฝ่ายหน้าทั้งปวง รวมถึงพระเจ้าอา คือ HRH Duke of Cumberland ซึ่งเป็นพระราชโอรสในพระมหากษัตริย์รัชกาลก่อนด้วย ซึ่งตรงนี้ถ้าเทียบกลับมาเป็นยศเจ้านายไทย จะงงมากว่า ทำไมเจ้านายที่มิใช่ "ลูกเธอ" จึงสามารถดำเนินและมีพระยศสูงกว่าเจ้านายชั้น "ลูกเธอ" ได้

ถ้าเปรียบเทียบกับธรรมเนียมไทย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ได้ทรงพระกรุณาโปรดฯ ให้สถาปนาพระเชษฐภคินีขึ้นเป็นสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้า กระนั้นตลอดพระชนม์ชีพ สมเด็จเจ้าฟ้าพระองค์นี้ก็ต้องทรงพระดำเนินตามหลังสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ (ซึ่งเป็นลูกพี่ลูกน้องของพระเจ้าอยู่หัว) สาเหตุก็เพราพระองค์มิได้เป็น พระราชธิดาในรัชกาลก่อน ครับ

ตอบมายืดยาว ขอสรุปสั้น ๆ ว่า เนื่องจากพระยศเจ้านายของไทยและต่างประเทศมีความแตกต่างกัน ดังนั้นการเปรียบเทียบจึงทำได้ยาก วิธีการที่ดีที่สุด (และปลอดภัยที่สุด) คือการแปลคำว่า Prince(ss) ว่า เจ้าชาย เจ้าหญิง จะดีที่สุดครับ ถ้าเมื่อใดใช้คำว่า เจ้าฟ้า แล้ว อาจจะสับสนได้ เช่น ธรรมเนียมของเดนมาร์กปัจจุบันนี้ Prince(ss) ที่มีสิทธิใช้คำว่า HRH นำหน้าพระนามได้ คือพระราชโอรสธิดาในพระเจ้าแผ่นดิน และพระโอรสธิดาในมกุฎราชกุมาร ดังนั้น ในชั้นพระเจ้าหลานเธอ จะสับสนว่า ทำไมบางพระองค์เป็นเจ้าฟ้า บางพระองค์เป็นเจ้าชายเจ้าหญิงเฉย ๆ และทั้งอาจจะสับสนด้วยว่า พระโอรสธิดาในมกุฎราชกุมารนั้น เป็นพระราชโอรสธิดาหรือเปล่า จึงเป็นเจ้าฟ้า เป็นต้นครับ

เรื่องคำว่ากษัตริย์ ในส่วนนี้ต้องออกตัวก่อนว่าผมไม่ใช่ผู้เชี่ยวชาญด้านภาษา แต่มีความเห็นดังนี้ครับ คือคำว่า กษัตริย์ ไม่ใช่คำไทยแท้ แต่เป็นคำยืมจากภาษาเขมร  ถ้าผมเข้าใจไม่ผิด คำเขมรเป็นคำที่มีเพศ ฉะนั้นเมื่อภาษาไทยยืมมา เนื่องจากภาษาไทยไม่มีเพศ จึงเอามาแค่คำว่า กษัตริย์ (ไม่เอาคำของเพศหญิงมา) แต่ใช้กับพระเจ้าแผ่นดินทั้งหญิงและชาย อีกประการหนึ่ง เนื่องจากโดยทั่วไปแล้ว พระมหากษัตริย์ทั้งอดีตและปัจจุบัน มีเป็นบุรุษ มากกว่าสตรี ฉะนั้น โดยทั่วไปเมื่อกล่าวคำว่า กษัตริย์ คนจึงนึกถึงพระเจ้าแผ่นดินผู้ชาย มากกว่าพระเจ้าแผ่นดินผู้หญิงครับ

อนึ่ง เป็นที่น่าสังเกตว่า คำว่า สมเด็จพระราชาธิบดี นั้นไม่ใคร่เป็นที่ปรากฎแพร่หลายเท่าใด เพิ่งมามีช่วงหลงั ๆ นี้เองที่ใช้มากขึ้น เช่นสมเด็จพระราชาธิบดีแห่งภูฎาน, สมเด็จพระราชาธิบดีแห่งเนเธอร์แลนด์ เป็นต้นครับ