ลองจินตนาการว่าคุณตัดสินใจจะดื่มกาแฟแทนชาในเช้านี้—มันเป็น "ทางเลือก" ของคุณจริง ๆ หรือเป็นเพียงผลลัพธ์ของปัจจัยที่ซ่อนเร้น เช่น ประสบการณ์ในอดีต สภาวะสมอง ฮอร์โมน หรือแม้แต่กฎฟิสิกส์ที่กำหนดไว้ล่วงหน้า?

"เสรีเจตจำนง" มีอยู่จริงหรือเป็นแค่สิ่งที่เราคิดไปเอง? ถ้าเราเชื่อว่ามนุษย์มี อิสระในการเลือก แปลว่าเราสามารถเปลี่ยนแปลงเส้นทางของชีวิตได้ตามใจต้องการ  แต่ถ้าทุกสิ่งทุกอย่างถูกกำหนดไว้แล้ว (Determinism) ตั้งแต่การกำเนิดของจักรวาล—นั่นหมายความว่า ทุกความคิดและการกระทำของเราถูก "ขีดเส้นไว้ล่วงหน้า" และเราก็แค่ "เดินตามบท" โดยไม่รู้ตัว

สมองของเราทำงานก่อนที่เราจะรู้สึกว่าเราเลือกเอง?  มีงานวิจัยในด้านประสาทวิทยาศาสตร์ที่พบว่า สมองของเราทำการตัดสินใจไปก่อนที่เราจะรู้ตัวว่าตัดสินใจแล้ว  นั่นหมายความว่าความรู้สึกของ "ฉันเป็นผู้เลือก" อาจเป็นเพียงผลลัพธ์ของกระบวนการทางสมองที่เราไม่สามารถควบคุมได้เลย

หรือว่าเรามีเสรีภาพแบบ "จำกัด"? บางทฤษฎีเสนอว่า เราอาจไม่มีอิสระ 100% แต่เรายังสามารถเลือกได้ในกรอบที่กำหนด เช่น คุณอาจไม่ได้เลือกเกิดมาในครอบครัวแบบไหน แต่คุณเลือกได้ว่าจะใช้ชีวิตอย่างไรภายใต้เงื่อนไขที่มี

ถ้าไม่มีเสรีภาพในการเลือกจริง ๆ จะเกิดอะไรขึ้นกับแนวคิดเรื่องความรับผิดชอบ? หรือเราแค่ต้อง "เชื่อ" ว่าเรามีอิสระ เพื่อให้ชีวิตมีความหมาย? ถึงแม้เราจะไม่มีอิสระจริง ๆ แต่ถ้าเราเชื่อว่าเราสามารถเลือกได้ มันอาจช่วยให้เราสร้างแรงจูงใจและมีเป้าหมายในชีวิตมากขึ้น แล้วคุณล่ะ? เชื่อว่าเสรีภาพในการตัดสินใจมีอยู่จริง หรือเป็นเพียงมายาคติที่หลอกให้เรารู้สึกว่าควบคุมชีวิตของตัวเองได้?