แมวบ้านเดินทางมาถึงจีนเมื่อใด/อย่างไร
ผลการวิเคราะห์ DNA ของแมวครั้งใหม่
ชี้ให้เห็นว่าพ่อค้าและนักการทูต
น่าจะพาสัตว์เลี้ยงเหล่านี้ติดตัว
ไปตามเส้นทางสายไหมอันโด่งดัง
เมื่อราว 1,400 ปีก่อน

การวิจัยใหม่นี้ซึ่งได้รับการยกย่องว่าเป็น
การศึกษาที่น่าจับตามอง
การมาถึงของแมวบ้านในเอเชียตะวันออก
ช้ากว่าการศึกษาครั้งก่อนหลายร้อยปี
และดูเหมือนว่าแมวบ้าน จะได้รับความนิยม
ในหมู่ชนชั้นสูงในท้องถิ่นทันที

“ แมวถือเป็นสัตว์เลี้ยงแปลกใหม่ที่มีมูลค่า
พฤติกรรมลึกลับของแมว
ซึ่งสลับไปมาระหว่างความห่างเหิน
และความรักใคร่ ทำให้แมวดูลึกลับยิ่งขึ้น "
Luo Shu Jin ผู้ร่วมเขียนผลการศึกษา
และหัวหน้านักวิจัยจากห้องปฏิบัติการ
ความหลากหลายทางพันธุกรรมและวิวัฒนาการ
Laboratory of Genomic Diversity and Evolution
Peking University ในประเทศจีน
กล่าวกับ Live Science ทางอีเมล
.


แมวบ้าน Felis catus ในปัจจุบัน
สืบเชื้อสายมาจากแมวป่าแอฟริกา
Felis silvestris lybica
ผลจากการศึกษาครั้งใหม่ระบุว่า
แมวเหล่านี้เริ่มอาศัยอยู่ร่วมกับคนเรา
ในตะวันออกกลางเมื่อประมาณ 10,000 ปีก่อน
ก่อนที่จะวิวัฒนาการและแพร่กระจาย
ไปยังยุโรปเมื่อประมาณ 3,000 ปีก่อน
.



" ในช่วงประมาณปี ค.ศ. 600
พ่อค้าและนักการทูตได้นำแมวบ้าน
ใส่ในลังและกรงขนาดเล็ก
จากทะเลเมดิเตอร์เรเนียนตะวันออก
ผ่านเอเชียกลาง เป็นครั้งแรก
พ่อค้าและนักการทูตเหล่านี้
นำสัตว์เลี้ยงเพียงไม่กี่ตัวมาที่จีน
เพื่อมอบให้กับชนชั้นสูง "
Luo Shu Jin กล่าวสรุป

หลักฐานทางโบราณคดีแสดงให้เห็นว่า
กินเวลานานมาก ก่อนที่แมวบ้านจะมาถึงจีน
ผู้คนในชุมชนชนบทของจีน
ต่างเคยอาศัยอยู่ร่วมกับแมวเสือดาวพื้นเมือง
Prionailurus bengalensis
นักวิจัยเคยพบกระดูกของแมวเสือดาว
อายุราว 5,400 ปีก่อน
ภายในหมู่บ้านเกษตรกรรมโบราณ
ในมณฑลส่านซี ทางตะวันตกเฉียงเหนือ
ซึ่งบ่งชี้ว่าคนกับแมวเคยอยู่ร่วมกันในชุมชน
.



แต่ความสัมพันธ์กับแมวเสื้อดาวพื้นเมือง
ไม่เทียบเท่ากับการนำแมวบ้านมาเลี้ยง
ผู้เขียนงานวิจัยชิ้นใหม่โต้แย้ง
นอกจากนี้ สมมติฐานทั่วไปที่ว่า
การนำแมวมาเลี้ยงเกิดขึ้นในจีน
ในช่วง ราชวงศ์ฮั่น ระหว่าง 206 ปี
ก่อนคริสตกาล ถึง 220 คริสตศักราช
ก็ขาดหลักฐานสนับสนุนเช่นกัน
เพราะไม่มีซากโบราณสถาน/ซากแมวเลี้ยง
ในช่วงเวลาดังกล่าวที่อ้างถึง

Luo Shu Jin กล่าวในการศึกษาครั้งนี้ว่า
จำเป็นต้องมีการประเมินใหม่ทั้งหมดว่า
แมวบ้านเข้ามาในประเทศจีน
เมื่อใดและอย่างไร  เป็นงานที่ท้าทายอย่างยิ่ง


เพื่อตอบคำถามเหล่านี้
Luo Shu Jin และเพื่อนร่วมงาน
ได้วิเคราะห์ซากแมว 22 ตัว
จากแหล่งโบราณคดี 14 แห่งในจีน
ซึ่งตั้งมานานประมาณ 5,000 ปี
นักวิจัยได้จัดลำดับ Nuclear และ
Mitochondrial DNA
จากในกระดูกก่อนเพื่อระบุสายพันธุ์
จากนั้นนักวิจัยได้เปรียบเทียบผลลัพธ์
กับข้อมูลที่ตีพิมพ์ก่อนหน้านี้จาก 63 Nuclear
และ 108 Mitochondrial genomes
ที่สรุปวิวัฒนาการพันธุกรรมแมวทั่วโลก
.



“ นี่เป็นการศึกษาเกี่ยวกับแมวขนาดเล็ก
ที่อาศัยอยู่ใกล้ชิดกับคนเราในจีน
ที่ใหญ่ที่สุดและครอบคลุมมากที่สุด
การประกอบตัวอย่างโบราณคดี
ของซากแมวจากจีน ในช่วงเวลาดังกล่าว
[เป็น] งานที่ท้าทายอย่างยิ่ง ”
Luo Shu Jin กล่าวใน Email
.


กระดูกแมว 14 ชิ้นจาก 22 ชิ้น
ที่นำมาจากจีนเป็นของแมวบ้าน
ตามการศึกษาวิจัยซึ่งอัปโหลด
เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2025
ไปยังฐานข้อมูลก่อนตีพิมพ์ BioRxiv
และยังไม่ผ่านการตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ

กระดูกแมวเลี้ยงที่เก่าแก่ที่สุดเหล่านี้
มาจากเมือง Tongwan มณฑล Shaanxi
และมีอายุย้อนไปถึงปี ค.ศ. 730
โดยใช้ Radiocarbon dated
ซึ่งบ่งชี้ว่าแมวบ้านมาถึงจีน
กินเวลานานมากหลังจาก
ที่ราชวงศ์ฮั่นสิ้นสุดลง

แมวบ้าน 14 ชิ้นในตัวอย่างทั้งหมด
มีลายเซ็นทางพันธุกรรมร่วมกัน
ใน Mitochondrial DNA
ที่เรียกว่ากลุ่ม IV-B ซึ่งลายเซ็นนี้พบได้ยาก
ในแมวบ้านจากยุโรปและเอเชียตะวันตก

แต่ผู้วิจัยพบว่าข้อมูล
ที่เผยแพร่ก่อนหน้านี้
เกี่ยวกับแมวที่อาศัยอยู่
ระหว่างปี ค.ศ. 775-940
ในเมือง Dhzankent คาซัคสถาน
มีความตรงกันอย่างใกล้ชิด

.


แมว Dhzankent
เป็นแมวบ้านที่เก่าแก่ที่สุด
ที่รู้จักบนเส้นทางสายไหม
ซึ่งให้เบาะแสที่น่าสนใจเกี่ยวกับ
ต้นกำเนิดของแมวบ้านในจีน
ยุครุ่งเรืองของเส้นทางสายไหม
กินเวลานานระหว่างคริสตศักราช 500 - 800
ซึ่งบ่งชี้ว่าพ่อค้าและนักการทูต
น่าจะนำแมวเหล่านี้ไปยังเอเชียตะวันออก
ตามเส้นทางสายไหมนี้
.


สีขนที่หายาก

นักวิจัยได้ระบุไว้ในการศึกษาว่า
แมวที่พ่อค้าและนักการทูตมอบให้
ชนชั้นสูงของจีนในตอนแรก
น่าจะเป็นแมวสีขาวล้วน
หรือแมวลายจุดสีขาว
DNA จากแมว Tongwan City บ่งชี้ว่า
มันเป็นแมวตัวผู้ที่แข็งแรง
มีหางยาวและขนสั้น

นักวิจัยระบุว่า
แมวบ้านขนสีขาวล้วนหรือสีขาวบางส่วน
แม้กระทั่งในปัจจุบัน สัดส่วนของแมวสีขาว
ในเอเชียตะวันออกยังคงสูงกว่าที่อื่นในโลก

(Tongean City คือ
อาณาจักรยุคโบราณ ชุมทางการค้า
ระหว่างชนเผ่านอกกับพ่อค้าคนจีน
มีหลายชนเผ่ามาค้าขายกันที่นี่)
.


" แมวบ้านได้รับความนิยมอย่างมาก
หลังจากที่พวกมันถูกนำเข้ามาจีน
จนผู้คนนำแมวบ้านเข้ามาเป็น
ส่วนหนึ่งของศาสนาพื้นบ้านของจีน
ชาวจีนโบราณยังทำพิธีกรรมทางศาสนา
(ลัทธิเต๋า) เมื่อนำแมวเข้ามาในบ้าน
โดยไม่ได้มองว่า แมวบ้านเป็นเพียงทรัพย์สิน
แต่แมวเป็น แขกผู้มีเกียรติ "
Luo Shu Jin กล่าว

Melinda Zeder นักโบราณคดีสัตววิทยา
Smithsonian Institution's National Museum of Natural History
ซึ่งไม่ได้มีส่วนร่วมในงานวิจัยใหม่นี้
กล่าวกับนิตยสาร Science ว่า
“ งานวิจัยนี้ให้ข้อมูลเชิงลึกอันมีค่า
เกี่ยวกับวิธีที่แมวบ้านเดินทางมาถึงจีน
การผูกโยงพวกแมวเข้ากับเส้นทางสายไหมนั้น
ช่างเป็นเรื่องลึกลับซับซ้อน/ปวดหมอง
มันเป็นการศึกษาที่น่าที่งมาก ”
.
.


เรียบเรียง/ที่มา

Livescience
.