#ศึกษาคำว่า_นิพพานให้เข้าใจ
ทีนี้จะสรุปสั้น ๆ ให้เข้าใจง่ายว่า 
นิพพาน ๆ ในทุกความหมายเลย 
#ไม่เกี่ยวกับความตาย; 
.
เราได้รับการสั่งสอนมาผิด ๆ ว่า…
นิพพานเป็นการตายของพระอรหันต์, 
มันผิดหลายชั้นนัก มันจะเป็นการหลับตา
พูดเสียมากกว่าว่า นิพพานเป็นความตาย
ในความหมายใดความหมายหนึ่ง 
.
พระอรหันต์นั้นตายไม่ได้ 
โดยเฉพาะพระพุทธเจ้า
แล้วก็ยิ่งตายไม่ได้; 
แต่ว่าสังขารร่างกายกลุ่มที่รองรับ
จิตใจนี้ มันแตกทำลายได้ 
.
ฉะนั้นจะเอาไปเป็นชื่อของการตาย
ของพระอรหันต์ไม่ได้;ส่วนพระอรหันต์
ไม่ตาย แต่ว่าร่างกายของพระอรหันต์
นั้นแตกทำลายได้ ก็เรียกว่าท่านดับขันธ์
ด้วยอนุปาทิเสสนิพพาน, 
.
ตามธรรมดาท่านมีนิพพานชั้นสูงสุด
อยู่เป็นประจำ แล้วการดับขันธ์
ดับร่างกายของท่าน มันดับไป
ในลักษณะที่มีนิพพานชนิดนี้คงมี 
.
เพราะฉะนั้นขอให้เข้าใจเสียใหม่ว่า 
ท่านดับขันธ์ด้วยอนุปาทิเสสนิพพาน 
ด้วยอนุปาทิเสสนิพพานนั้นมิใช่ความตาย 
.
ความตายอยู่ที่ขันธ์ทั้งหลาย 
ของพระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี 
ของพระพุทธเจ้าก็ดี, มันก็เป็น
การดับของขันธ์.
.
อย่าไปพูดว่าการดับหรือการนิพพาน
ของพระพุทธเจ้าหรือของพระอรหันต์ 
เราจะสูญเสียพระพุทธเจ้า 
หรือพระอรหันต์ไปหมด
ด้วยความโง่ของเราเอง 
ที่ไปเข้าใจและไปพูดว่า…
พระพุทธเจ้านิพพานคือตาย, 
พระอรหันต์นิพพานคือตาย
.
#นิพพานไม่ได้เกี่ยวกับความตาย 
นิพพานชั้นสูงสุดแล้วยิ่งไม่เกี่ยวกับ
ความตาย คือ อยู่เหนือความเกิด 
แก่ เจ็บ ตาย โดยประการทั้งปวง 
.
แม้แต่นิพพานน้อย ๆ นิพพานชั่วคราว 
นี้ยิ่งไม่เกี่ยวกับความตาย พระนิพพาน 
ที่มีอยู่แล้ว เป็นตัวอย่างเป็นเดิมพัน 
ว่ามีอยู่กับเราทุกวัน ๆ. 
.
อย่าพูดพล่ามพูดฝันเพ้อไปว่า…
อีกแสนกับป์แสนชาติกว่าจะนิพพาน, 
ทำได้แต่ปัจจัยแก่พระนิพพาน
ต่อแสนกัปป์แสนชาติ อย่างนี้
ไม่ใช่พุทธศาสนา ไม่ใช่พุทธบริษัท.
............................. 
.
#พุทธทาสภิกขุ
#ปณิธาน_๓_ประการ 
#ปณิธานข้อ_๑_พยายามเข้าถึงหัวใจศาสนาของตน 
#หน้า_๔๖-๔๘