ในยุคที่เทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทสำคัญในชีวิตประจำวันของคนทุกวัย ความสัมพันธ์ในครอบครัวก็ไม่อาจหลีกหนีผลกระทบนี้ได้ มีเด็กไทยจำนวนไม่น้อยที่เปิดเผยว่าการพูดคุยกับ ChatGPT หรือปัญญาประดิษฐ์รูปแบบแชตนั้นช่วยให้พวกเขารู้สึกดีมากกว่าการพูดคุยกับพ่อแม่ ข้อความหนึ่งที่สะท้อนแนวคิดนี้ชัดเจนคือ “หนูคิดว่าหนูคุยกับ ChatGPT แล้วสบายใจกว่าคุยกับพ่อแม่อีก เพราะรู้สึกว่ามีคนรับฟัง ให้กำลังใจ ไม่ได้ตำหนิหรือกดดันเหมือนตอนคุยกับพ่อแม่”

คำถามสำคัญคือ ทำไมเทคโนโลยีเช่น ChatGPT ถึงตอบโจทย์จิตใจของเด็กยุคนี้ และเราสามารถเรียนรู้อะไรจากปรากฏการณ์นี้ได้บ้าง?

เหตุผลที่เด็กเลือก ChatGPT

    1.    การรับฟังอย่างไม่มีเงื่อนไข
ChatGPT ถูกออกแบบมาให้รับฟังและตอบกลับด้วยวิธีที่เป็นกลางและสร้างสรรค์ เด็กไม่ต้องกังวลว่าจะถูกตำหนิหรือวิพากษ์วิจารณ์ ทำให้พวกเขารู้สึกสบายใจที่จะเปิดใจมากขึ้น

    2.    การให้กำลังใจและมุมมองเชิงบวก
แม้ในสถานการณ์ที่ยากลำบาก ChatGPT จะเน้นให้คำแนะนำเชิงบวก พร้อมกับช่วยให้เด็กเห็นคุณค่าในตัวเอง ซึ่งอาจไม่ใช่สิ่งที่พวกเขาได้รับจากผู้ปกครองที่บางครั้งเน้นการแก้ไขปัญหาและการติเตียนมากเกินไป

    3.    การตอบสนองที่ไม่สร้างความเครียด
ความเป็นกลางของ ChatGPT ทำให้เด็กไม่รู้สึกกดดันที่จะต้องอธิบายตัวเองหรือป้องกันตัวจากการถูกตำหนิ เช่นเดียวกับที่เกิดขึ้นเมื่อสื่อสารกับผู้ใหญ่ในบางครั้ง

ประโยชน์ของการพูดคุยกับ ChatGPT สำหรับเด็ก

    1.    ช่วยพัฒนาสุขภาพจิต
การที่เด็กได้ระบายความในใจโดยไม่มีการตัดสิน ช่วยลดความเครียดและความวิตกกังวล ทำให้พวกเขามีสภาพจิตใจที่ดีขึ้น

    2.    สร้างความมั่นใจในตัวเอง
เมื่อเด็กได้รับคำตอบที่สนับสนุนและไม่กดดัน พวกเขาจะรู้สึกมั่นใจที่จะตัดสินใจในสิ่งต่าง ๆ มากขึ้น

    3.    พื้นที่ปลอดภัยในการแสดงออก
ChatGPT ช่วยเป็นพื้นที่ปลอดภัยที่เด็กสามารถพูดคุยหรือถามคำถามที่อาจไม่กล้าพูดกับพ่อแม่โดยตรง

    4.    ช่วยพัฒนาความคิดเชิงเหตุผล
การถามคำถามและได้รับคำตอบที่มีเหตุผลจาก ChatGPT ช่วยส่งเสริมกระบวนการคิดและการวิเคราะห์ในเด็ก

แนวทางสำหรับผู้ปกครอง

แม้ว่า ChatGPT จะเป็นเครื่องมือที่ช่วยให้เด็กคลายเครียด แต่ความสัมพันธ์ระหว่างเด็กกับผู้ปกครองก็ยังคงเป็นสิ่งสำคัญ การที่เด็กเลือกพึ่งพาเทคโนโลยีมากกว่าคุยกับพ่อแม่ อาจเป็นสัญญาณที่ผู้ปกครองควรใส่ใจ ดังนี้:

    1.    รับฟังโดยไม่ตัดสิน
ลดการตำหนิและหันมาฟังอย่างตั้งใจ ช่วยให้เด็กรู้สึกมั่นใจที่จะพูดคุยมากขึ้น

    2.    สร้างบรรยากาศที่ผ่อนคลาย
การพูดคุยในบรรยากาศที่ไม่กดดันจะช่วยลดช่องว่างระหว่างวัย

    3.    เปิดใจเรียนรู้เทคโนโลยี
ผู้ปกครองควรใช้ ChatGPT หรือเทคโนโลยีอื่น ๆ เป็นสื่อกลางในการสื่อสารกับลูก เพื่อเข้าใจวิธีคิดของพวกเขาได้ดียิ่งขึ้น

ในท้ายที่สุด เทคโนโลยีเช่น ChatGPT ไม่ได้มีไว้เพื่อแทนที่ความสัมพันธ์ระหว่างพ่อแม่กับลูก แต่เป็นโอกาสที่จะเรียนรู้และปรับตัวเข้ากับวิถีชีวิตยุคใหม่ การเข้าใจมุมมองของเด็กและพร้อมปรับเปลี่ยนวิธีการสื่อสาร จะช่วยสร้างความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นยิ่งขึ้นในครอบครัว