มนสิการในเรื่องเอ็น
เอ็น รึงรัดกระดูกภายในสรีระอยู่. ในเรื่องเอ็นนั้น พึงมนสิการดังนี้-เมื่อเอาเถาวัลย์ผูกรัดกระดานฝาไว้ กระดานฝาย่อมไม่รู้ว่าตัวเองถูกผูกรัดด้วยเถาวัลย์ แม้เถาวัลย์ก็ย่อมไม่รู้ว่าตนเองผูกรัดกระดานฝาไว้ ฉันใด กระดูกก็ย่อมไม่รู้ว่าตัวเองถูกรึงรัดไว้ด้วยเอ็น แม้เอ็นก็ไม่รู้ว่าตัวเองรึงรัดกระดูกไว้ ฉันนั้นนั่นแล. สิ่งเหล่านี้ย่อมปราศจากการนึกและการพิจารณาของกันและกัน. ด้วยเหตุดังกล่าวมานี้ เอ็นซึ่งเป็นส่วนหนึ่งโดยเฉพาะในสรีระนี้ ไม่มีเจตนา เป็นอพยากฤต เป็นของสูญ ปราศจากความเป็นสัตว์ เป็นของแข็ง จึงชื่อว่าเป็นปฐวีธาตุ.
มนสิการในเรื่องกระดูก
ในบรรดากระดูกทั้งหลาย กระดูกส้นเท้า ตั้งหนุนกระดูกข้อเท้าอยู่. กระดูกข้อเท้าตั้งหนุนกระดูกแข้ง กระดูกแข้งตั้งหนุนกระดูกขา กระดูกขาตั้งหนุนกระดูกสะเอว กระดูกสะเอวตั้งหนุนกระดูกสันหลัง กระดูกสันหลังตั้งหนุนกระดูกคอ กระดูกคอตั้งหนุนกระดูกศีรษะ,กระดูกศีรษะตั้งอยู่บนกระดูกคอ กระดูกคอตั้งอยู่บนกระดูกสันหลัง กระดูกสันหลังตั้งอยู่บนกระดูกสะเอว กระดูกสะเอวตั้งอยู่บนกระดูกขา กระดูกขาตั้งอยู่บนกระดูกแข้ง กระดูกแข้งตั้งอยู่บนกระดูกข้อเท้า กระดูกข้อเท้าตั้งอยู่บนกระดูกส้นเท้า.
ในเรื่องกระดูกนั้น พึงมนสิการดังนี้-ในบรรดาของที่กองสุมกันอยู่ มีอิฐฟืนและมูลโค เป็นต้น สิ่งที่อยู่ตอนล่างๆย่อมไม่รู้ว่าตัวเองหนุนสิ่งที่อยู่ตอนบนๆ แม้สิ่งที่อยู่ตอนบนๆก็ไม่รู้ว่าตัวเองอยู่บนสิ่งที่อยู่ตอนล่างๆฉันใด กระดูกส้นเท้าย่อมไม่รู้ว่าตัวเองตั้งหนุนกระดูกข้อเท้าอยู่ กระดูกข้อเท้าก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งหนุนกระดูกแข้ง กระดูกแข้งก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งหนุ่นกระดูกขา กระดูกขาก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งหนุนกระดูกสะเอว กระดูกสะเอวก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งหนุนกระดูกสันหลัง กระดูกสันหลังก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งหนุนกระดูกคอ กระดูกคอก็ไม่รู้ว่าตนเองตั้งหนุนกระดูกศีรษะ,กระดูกศีรษะก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งอยู่บนกระดูกคอ กระดูกคอก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งอยู่บนกระดูกสันหลัง กระดูกสันหลังก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งอยู่บนกระดูกสะเอว กระดูกสะเอวก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งอยู่บนกระดูกขา กระดูกขาก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งอยู่บนกระดูกแข้ง กระดูกแข้งก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งอยู่บนกระดูกข้อเท้า กระดูกข้อเท้าก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งอยู่บนกระดูกส้นเท้า ฉันนั้นนั่นแล. สิ่งเหล่านี้ ย่อมเว้นจากการนึกและการพิจารณาของกันและกัน. ด้วยเหตุดังกล่าวมานี้ กระดูกซึ่งเป็นส่วนหนึ่งโดยเฉพาะในสรีระนี้ ไม่มีเจตนา เป็นอพยากฤต เป็นของสูญ ปราศจากความเป็นสัตว์ เป็นของแข็ง จึงชื่อว่าเป็นปฐวีธาตุ.<!--/data/user/0/com.samsung.android.app.notes/files/clipdata/clipdata_bodytext_241215_085104_547.sdocx-->
มนสิการในเรื่องเยื่อในกระดูก
เยื่อในกระดูก อยู่ภายในกระดูกนั้นๆ ในเรื่องเยื่อในกระดูกนั้น พึงมนสิการดังนี้-เมื่อเอายอดหวายนึ่งเป็นต้นใส่ไว้ในตัวเอง แม้ยอดหวายเป็นต้นก็ย่อมไม่รู้ว่าตัวเองอยู่ในกระบอกไม้ไผ่เป็นต้น ฉันใด กระดูกก็ย่อมไม่รู้ว่ามีเยื่ออยู่ในภายในตัวเอง แม้เยื่อในกระดูกเองก็ไม่รู้ว่าตัวเองอยู่ภายในกระดูก ฉันนั้นนั่นแล. สิ่งเหล่านี้ย่อมเว้นจากการนึกและการพิจารณาของกันและกัน. ด้วยเหตุดังกล่าวมานี้ เยื่อในกระดูกซึ่งเป็นส่วนหนึ่งโดยเฉพาะในสรีระนี้ ไม่มีเจตนา เป็นอพยากฤต เป็นของสูญ ปราศจากความเป็นสัตว์ เป็นของแข็ง จึงชื่อว่าเป็นปฐวีธาตุ.
มนสิการในเรื่องไต
ไต ย่อมบริรักษ์เนื้อหัวใจอยู่ โดยถูกยึดไว้ด้วยเอ็นอวบๆ ซึ่งมีโคนอันเดียวที่งอกออกจากหลุมคอ ยื่นออกไปหน่อยหนึ่ง แล้วแยกออกเป็นสองเส้น. ในเรื่องไตนั้น พึงมนสิการดังนี้-เมื่อมีมะม่วงสองผลติดอยู่กับขั้ว ขั้วย่อมไม่รู้ว่าตัวเองยึดไตไว้ แม้ไตเองก็ไม่รู้ว่าตัวเองถูกเอ็นอวบยึดไว้ฉันนั้นเหมือนกัน, สิ่งเหล่านี้ย่อมเว้นจากการนึกและการพิจารณาของกันและกัน ด้วยเหตุดังกล่าวมานี้ ไตซึ่งเป็นส่วนหนึ่งโดยเฉพาะในสรีระนี้ ไม่มีเจตนา เป็นอพยากฤต เป็นของสูญ ปราศจากความเป็นสัตว์ เป็นของแข็ง จึงชื่อว่าเป็นปฐวีธาตุ.<!--/data/user/0/com.samsung.android.app.notes/files/clipdata/clipdata_bodytext_241215_085111_970.sdocx-->
(คัดลอกจาก สัมโมหวิโนทนี อรรถกถาพระวิภังคปกรณ์ แปล เล่ม 1,หน้า79-80)
มนสิการในเรื่องเอ็น เอ็น รึงรัดกระดูกภายในสรีระอยู่. ในเรื่องเอ็นนั้น พึงมนสิการดังนี้-เมื่อเอาเถาวัลย์ผูกรัดกระดานฝาไว้
เอ็น รึงรัดกระดูกภายในสรีระอยู่. ในเรื่องเอ็นนั้น พึงมนสิการดังนี้-เมื่อเอาเถาวัลย์ผูกรัดกระดานฝาไว้ กระดานฝาย่อมไม่รู้ว่าตัวเองถูกผูกรัดด้วยเถาวัลย์ แม้เถาวัลย์ก็ย่อมไม่รู้ว่าตนเองผูกรัดกระดานฝาไว้ ฉันใด กระดูกก็ย่อมไม่รู้ว่าตัวเองถูกรึงรัดไว้ด้วยเอ็น แม้เอ็นก็ไม่รู้ว่าตัวเองรึงรัดกระดูกไว้ ฉันนั้นนั่นแล. สิ่งเหล่านี้ย่อมปราศจากการนึกและการพิจารณาของกันและกัน. ด้วยเหตุดังกล่าวมานี้ เอ็นซึ่งเป็นส่วนหนึ่งโดยเฉพาะในสรีระนี้ ไม่มีเจตนา เป็นอพยากฤต เป็นของสูญ ปราศจากความเป็นสัตว์ เป็นของแข็ง จึงชื่อว่าเป็นปฐวีธาตุ.
มนสิการในเรื่องกระดูก
ในบรรดากระดูกทั้งหลาย กระดูกส้นเท้า ตั้งหนุนกระดูกข้อเท้าอยู่. กระดูกข้อเท้าตั้งหนุนกระดูกแข้ง กระดูกแข้งตั้งหนุนกระดูกขา กระดูกขาตั้งหนุนกระดูกสะเอว กระดูกสะเอวตั้งหนุนกระดูกสันหลัง กระดูกสันหลังตั้งหนุนกระดูกคอ กระดูกคอตั้งหนุนกระดูกศีรษะ,กระดูกศีรษะตั้งอยู่บนกระดูกคอ กระดูกคอตั้งอยู่บนกระดูกสันหลัง กระดูกสันหลังตั้งอยู่บนกระดูกสะเอว กระดูกสะเอวตั้งอยู่บนกระดูกขา กระดูกขาตั้งอยู่บนกระดูกแข้ง กระดูกแข้งตั้งอยู่บนกระดูกข้อเท้า กระดูกข้อเท้าตั้งอยู่บนกระดูกส้นเท้า.
ในเรื่องกระดูกนั้น พึงมนสิการดังนี้-ในบรรดาของที่กองสุมกันอยู่ มีอิฐฟืนและมูลโค เป็นต้น สิ่งที่อยู่ตอนล่างๆย่อมไม่รู้ว่าตัวเองหนุนสิ่งที่อยู่ตอนบนๆ แม้สิ่งที่อยู่ตอนบนๆก็ไม่รู้ว่าตัวเองอยู่บนสิ่งที่อยู่ตอนล่างๆฉันใด กระดูกส้นเท้าย่อมไม่รู้ว่าตัวเองตั้งหนุนกระดูกข้อเท้าอยู่ กระดูกข้อเท้าก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งหนุนกระดูกแข้ง กระดูกแข้งก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งหนุ่นกระดูกขา กระดูกขาก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งหนุนกระดูกสะเอว กระดูกสะเอวก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งหนุนกระดูกสันหลัง กระดูกสันหลังก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งหนุนกระดูกคอ กระดูกคอก็ไม่รู้ว่าตนเองตั้งหนุนกระดูกศีรษะ,กระดูกศีรษะก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งอยู่บนกระดูกคอ กระดูกคอก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งอยู่บนกระดูกสันหลัง กระดูกสันหลังก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งอยู่บนกระดูกสะเอว กระดูกสะเอวก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งอยู่บนกระดูกขา กระดูกขาก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งอยู่บนกระดูกแข้ง กระดูกแข้งก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งอยู่บนกระดูกข้อเท้า กระดูกข้อเท้าก็ไม่รู้ว่าตัวเองตั้งอยู่บนกระดูกส้นเท้า ฉันนั้นนั่นแล. สิ่งเหล่านี้ ย่อมเว้นจากการนึกและการพิจารณาของกันและกัน. ด้วยเหตุดังกล่าวมานี้ กระดูกซึ่งเป็นส่วนหนึ่งโดยเฉพาะในสรีระนี้ ไม่มีเจตนา เป็นอพยากฤต เป็นของสูญ ปราศจากความเป็นสัตว์ เป็นของแข็ง จึงชื่อว่าเป็นปฐวีธาตุ.<!--/data/user/0/com.samsung.android.app.notes/files/clipdata/clipdata_bodytext_241215_085104_547.sdocx-->
มนสิการในเรื่องเยื่อในกระดูก
เยื่อในกระดูก อยู่ภายในกระดูกนั้นๆ ในเรื่องเยื่อในกระดูกนั้น พึงมนสิการดังนี้-เมื่อเอายอดหวายนึ่งเป็นต้นใส่ไว้ในตัวเอง แม้ยอดหวายเป็นต้นก็ย่อมไม่รู้ว่าตัวเองอยู่ในกระบอกไม้ไผ่เป็นต้น ฉันใด กระดูกก็ย่อมไม่รู้ว่ามีเยื่ออยู่ในภายในตัวเอง แม้เยื่อในกระดูกเองก็ไม่รู้ว่าตัวเองอยู่ภายในกระดูก ฉันนั้นนั่นแล. สิ่งเหล่านี้ย่อมเว้นจากการนึกและการพิจารณาของกันและกัน. ด้วยเหตุดังกล่าวมานี้ เยื่อในกระดูกซึ่งเป็นส่วนหนึ่งโดยเฉพาะในสรีระนี้ ไม่มีเจตนา เป็นอพยากฤต เป็นของสูญ ปราศจากความเป็นสัตว์ เป็นของแข็ง จึงชื่อว่าเป็นปฐวีธาตุ.
มนสิการในเรื่องไต
ไต ย่อมบริรักษ์เนื้อหัวใจอยู่ โดยถูกยึดไว้ด้วยเอ็นอวบๆ ซึ่งมีโคนอันเดียวที่งอกออกจากหลุมคอ ยื่นออกไปหน่อยหนึ่ง แล้วแยกออกเป็นสองเส้น. ในเรื่องไตนั้น พึงมนสิการดังนี้-เมื่อมีมะม่วงสองผลติดอยู่กับขั้ว ขั้วย่อมไม่รู้ว่าตัวเองยึดไตไว้ แม้ไตเองก็ไม่รู้ว่าตัวเองถูกเอ็นอวบยึดไว้ฉันนั้นเหมือนกัน, สิ่งเหล่านี้ย่อมเว้นจากการนึกและการพิจารณาของกันและกัน ด้วยเหตุดังกล่าวมานี้ ไตซึ่งเป็นส่วนหนึ่งโดยเฉพาะในสรีระนี้ ไม่มีเจตนา เป็นอพยากฤต เป็นของสูญ ปราศจากความเป็นสัตว์ เป็นของแข็ง จึงชื่อว่าเป็นปฐวีธาตุ.<!--/data/user/0/com.samsung.android.app.notes/files/clipdata/clipdata_bodytext_241215_085111_970.sdocx-->
(คัดลอกจาก สัมโมหวิโนทนี อรรถกถาพระวิภังคปกรณ์ แปล เล่ม 1,หน้า79-80)