คำตอบคือ มี และมีดีกว่าที่คิดด้วย

คนที่เคยไปหรือเคยรู้จักเมืองบริติชมิวเซียมกับลูฟวร์ คงจะไม่แปลกใจใช่ไหมถ้าไปพบเจอกรุมัมมี่หลายต่อหลายตน เพราะที่นั่นขนสมบัติสารพัดเข้ามาไว้จนเต็ม แล้วทำไมวาติกันจะทำแบบนั้นไม่ได้บ้างล่ะ ในเมื่อวาติกันเป็นนครรัฐที่เล็กแต่มีอำนาจไพศาล ก็เลยมีคนหอบสมบัติเข้ามาจากใครต่อใครที่จะปรนเปรอเอาใจผู้ครองนคร และที่สำคัญคือสำนักวาติกันมีการศึกษาวิจัยโบราณวัตถุ ศิลปะ ประวัติศาสตร์ กันนานมาแล้ว หลายคนจึงคิดว่าสิ่งของพวกนี้ควรจะอยู่ในวาติกันดีกว่า

นอกจากนั้น หลายโป๊ปทรงเป็นผู้มีรสนิยมวิไล ตามหาสมบัติทั่วโลกโดยเฉพาะโบราณวัตถุและงานศิลปะเข้ามาประดับบารมี เกิดการซื้อหามาสะสมตามความปรารถนาเพื่อให้วาติกันครอบครองสิ่งเหล่านี้

การสะสมโบราณวัตถุจากอียิปต์นั้นเป็นกระแสที่สะพัดความนิยมไปทั่วยุโรปตั้งแต่นโปเลียนได้พิชิตอียิปต์ ในปี 1798-1801 ทั่วโลกจึงได้รับรู้และเกิดความสนใจต่ออารยธรรมลึกลับแห่งนี้ ผู้ดียุโรปในยุคนั้นก็เลยสะสมอะไรๆเกี่ยวกับอารยธรรมอียิปต์กันเต็มไปหมด ทั้งข้าวของสวยงามที่พบในสุสาน โลงมัมมี่ จนถึงตัวมัมมี่เองด้วย เศรษฐีบางคนเอามือมัมมี่ไปไว้โชว์ในห้องรับแขกเพื่อแสดงบารมี เสริมสถานะให้ดูสูงศักดิ์ มีการจัดงานเลี้ยงต้อนรับมัมมี่ตัวใหม่และพิธีเปิดผ้าห่อเป็นไฮไลน์ของงานที่ทุกคนรอคอย


ภาพจาก https://www.mirror.co.uk/news/weird-news/gruesome-mummy-unwrapping-parties-victorians-25491601

แล้วจะมีหรือที่วาติกันจะตกยุค ไม่มีทางอยู่แล้ว ในเมืองบริติชมิวเซียมกับลูฟวร์มีสิ่งเหล่านั้น ฉันก็มีได้เช่นกัน แม้ว่างานศิลปะอียิปต์โบราณจะมีไม่มากนักที่วาติกันแต่ก็มีชิ้นสำคัญอยู่พอตัวทีเดียว

สันตะปาปาเกรกอรี่ที่ 16 ได้ทำการเปิดห้องอียิปต์ชื่อว่า Gregorian Egyptian Museum เพื่อนำคอลเลคชันต่างๆมาวางโชว์เป็นที่น่าภาคภูมิใจได้หน้ายิ่งนัก เมื่อเข้าไปจะพบกับเทวรูป ประติมากรรมหินขนาดต่างๆ โลงมัมมี่และมัมมี่ตัวจริงที่เปิดให้เห็นหน้าตาอันสุดสวย เครื่องใช้ที่ถูกฝังลงพร้อมกับพิธีศพก็มีให้เราได้ยล ข้าพเจ้าคงไม่เล่าทุกสิ่งให้เหนื่อย ขอยกมาเฉพาะบางชิ้นก็แล้วกัน

ขอเปิดตัวคอลเลคชันด้วยดาวเด่นที่สุดของพิพิธภัณฑ์ ที่ทุกคนต้องยอมรับ นั่นคือ นางฟ้าดำ (Black Angle) ซึ่งคาดว่าซึ่งเป็นชนชั้นสูงที่ได้รับการเก็บรักษาในสภาพดี เธอนอนนิ่งสงบวางมือยาวเรียวงามอย่างเรียบร้อยบนผ้าลินินที่หุ้มร่างไว้ เราไม่ค่อยรู้อะไรเกี่ยวกับแม่นางเท่าไรนัก แต่รู้ว่าเธอมาจากเมืองธีปส์


นางฟ้าดำแห่งวาติกัน (ผมถ่ายภาพเอง)

มัมมี่สุดสวยอีกนางหนึ่งที่เป็นคู่แข่งกันมีชื่อว่า คุณผู้หญิงแห่งวาติกัน (Lady of Vatican) เป็นที่เลื่องลือว่างามเลิศล้นกว่าตนอื่นตนไหน เธอเป็นมัมมี่ประเภทที่เรียกว่ามัมมี่ฟายุม (Fayum mummy)

ถ้าถามว่ามันคืออะไรเหรอ? ขอชี้แจงว่าเป็นมัมมี่ประเภทหนึ่งที่ถูกพบมากในเมืองฟายุม (แต่ก็มีที่เมืองอื่นเหมือนกัน) เป็นมัมมี่ในช่วงหลังที่รูปแบบเปลี่ยนแปลงไปในช่วงที่จักรวรรดิโรมันเข้ามามีอิทธิพลเหนืออียิปต์ ช่างทำโลงสมัยนี้ขี้เกียจมานั่งเกลาโลงเป็นรูปคน ระบายสีโลงแต่ละชั้นแบบละเอียดถึกๆทั้งโลงอีกแล้ว ก็เลยวาดแค่ใบหน้าผู้ตายบนแผ่นไม้แล้วก็วางแปะไว้บนหน้าของมัมมี่เท่านั้น ผลที่ได้ก็คือมัมมี่ที่ดูแบบลวกๆง่ายๆตลกดี


ภาพจาก https://hilarywhite.substack.com/p/the-fayum-mummies-and-amarna-princesses

อย่างไรก็ตาม แผ่นไม้ที่แปะไว้นั้นมีคุณค่าอย่างล้นเหลือ เพราะมันเป็นจิตรกรรมพอร์ตเทรตชั้นดีที่อุตส่าห์พยายามจะให้เหมือนเจ้าของร่างและทำให้ดูสวยงามมากที่สุด เทคนิคการวาดแบบนี้เป็นวิชาที่ได้จากโรมัน ต่างจากโลงมัมมี่สมัยก่อนที่วาดออกมาแล้วดูเป็นตุ๊กตาหรือการ์ตูน

คุณค่าที่เหลือหลายของหน้ากากมัมมี่แบบฟายุมก็คือ มันถูกเก็บรักษาไว้ในสุสานที่แห้งแล้งในทะเลทรายอียิปต์ นี่คือการถนอมรักษางานจิตรกรรมเหมือนจริงซึ่งสามารถทำให้รู้ได้ว่าคนอียิปต์สมัยนั้นหล่อและสวยอย่างไร และรู้ได้ด้วยว่าชาวอียิปต์ช่วงนั้นมีใบหน้าหลากหลาย น่าจะเกิดจากการผสมผสานหลายเชื้อชาติ หน้าตาก็ไปคนละแบบ

ภาพจาก https://en.wikipedia.org/wiki/Fayum_mummy_portraits

คุณผู้หญิงแห่งวาติกัน (Lady of Vatican) ก็คือหนึ่งในนั้น สวยไหมก็ลองตัดสินดูละกัน แต่ที่ถือกันว่าเธอเป็นฟายุมที่เลิศกว่าใครคือ ในขณะที่ช่างวาดคนอื่นวาดแค่ใบหน้า แต่คุณเธอถูกวาดระบายไปบนผ้าที่หุ้มอยู่ทั้งตัวจนเต็ม ทำให้สวยไปทั้งตัวซะเลย

คุณผู้หญิงแห่งวาติกัน (ซ้าย) เทียบกันกับมัมมี่ฟายุมทั่วไป

ดูใบหน้าคุณผู้หญิงกันชัดๆ https://www.museivaticani.va/content/museivaticani/en/collezioni/musei/museo-gregoriano-egizio/sala-ii--costumi-funerari-dellantico-egitto/telo-della-_dama-del-vaticano-.html#&gid=1&pid=1

มัมมี่อีกตนหนึ่งที่สำคัญมากจนไม่กล่าวถึงไม่ได้ คือมัมมี่ที่ไม่ได้มาจากอียิปต์แต่อย่างใด แต่มาจากวาติกันเอง หมายความว่าเป็นมัมมี่ที่ถูกทำขึ้นในวาติกัน และร่างที่เป็นมัมมี่ก็คือชาววาติกันด้วยเช่นกัน ขอเชิญท่านพบกับมัมมี่วาติกันของแท้ซึ่งแปะป้าย Made in Vatican ได้อย่างภาคภูมิใจ ซึ่งท่านนี้คือพระสันตะปาปาจอห์นที่ 23 นั่นเอง

นี่เป็นเรื่องจริงนะ ขอบอก แต่อย่าคิดนะว่าท่านโป๊ปจะถูกพันผ้าห่อไว้แบบมัมมี่อียิปต์ เพราะว่ากรรมวิธีแบบยุคใหม่สามารถถนอมร่างให้สดใหม่โดยไม่ต้องหุ้มผ้าอะไรอีกต่อไป เหตุที่ท่านได้มาเป็นมัมมี่ก็เพราะพระองค์เป็นที่นับถือมากจนได้รับการสถาปนาเป็นนักบุญ และได้สิทธิพิเศษนี้เมื่อสิ้นพระชมน์ลงโดยการใช้น้ำยาและเก็บในกล่องโลงแก้วระบบสุญญากาศจนไม่เน่าเปื่อย คงสภาพเหมือนนอนหลับเพื่อให้สาธุชนได้มาเยี่ยมเคารพ

ภาพจาก https://mummipedia.fandom.com/wiki/Pope_John_XXIII

ยังมีอีกเรื่องหนึ่งที่ต้องขอกระซิบดังๆ ว่าเคยมีการพบว่ามัมมี่ที่วาติกันบางตัวเป็นของปลอมด้วย นั่นหมายความว่ามันไม่ได้ถูกทำในยุคอียิปต์โบราณ จึงถือว่าเป็นมัมมี่ที่ใหม่มาก แต่นี่ก็ไม่ได้เกิดกับวาติกันที่เดียวนะ เพราะช่วงที่มัมมี่เป็นไอเทมยอดฮิตมันก็ทำให้ต้องมีของปลอมอยู่แล้วใช่มะ ใครเล่าจะไม่ทำ แต่มันคงรอดหูรอดตานักสะสมไปได้ช่วงนึงแล้วมาโป๊ะแตกเอาทีหลัง และมันก็ชวนคิดไปได้อีกว่า ชิ้นอื่นๆที่เป็นของจริงก็อาจโดนพบทีหลังว่าเก๊ก็เป็นได้

ไม่รู้เหมือนกันว่าหลังจากนี้จะมีอะไรโป๊ะแตกอีกไหมเนี่ย แต่อย่ามีเลย

ปล.ชื่อนางฟ้าสีดำ ผมตั้งขึ้นเอง เอาไปใช้ได้เลยฮะกับมัมมี่และเพื่อนๆ แต่อย่าไปถามหาในวาติกันนะ เขาอาจชี้ไปผิดคน