ระวังไว้ถ้าไม่แม่นหลัก จะติดกับดักเป็นมิจฉาทิฏฐิ อันได้แก่ลัทธิเทพเจ้าบันดาลถือเอาอวิชชาและคำว่าอิทัปปัจจยตาเป็นมูลการณ์

กระทู้สนทนา

พระไตรปิฎก ศาสนาพุทธ พระพุทธศาสนา ศาสนา พระพรหมคุณาภรณ์ (ประยุทธ์ ปยุตฺโต)

บทนำ
เนื่องจากมีผู้นำหลักธรรมที่สมเด็จ ป.อ.ปยุตฺโต ซึ่งได้เขียนอธิบายเกี่ยวกับการแปลความปฏิจจสมุปบาทไว้ในหนังสือพุทธธรรม ไปเผยแพร่
แล้วตีความว่า สมเด็จ ป.อ.ปยุตฺโต ไม่เห็นด้วยกับการอธิบายปฏิจจสมุปบาทแบบข้ามภพข้ามชาติ เห็นด้วยเฉพาะแบบขณะจิต

ความจริงคือ สมเด็จ ป.อ.ปยุตฺโต ท่านไม่เห็นด้วยกับการอธิบายปฏิจจสมุปบาทแบบมูลการณ์
ท่านเห็นด้วยกับการอธิบายปฏิจจสมุปบาทแบบข้ามภพข้ามชาติ และแบบขณะจิตฯ

เนื้อหาที่อธิบาย
ท่านเขียนเป็นหัวข้อไว้ แล้วหลังจากนั้นก็อธิบาย มีหัวข้อดังนี้
๓. การแปลความหมายหลักปฏิจจสมุปบาท
หลักปฏิจจสมุปบาทนี้ ถูกนำมาแปลความหมายและอธิบายโดยนัยต่างๆ ซึ่งพอสรุปเป็นประเภทใหญ่ๆ ได้ดังนี้
๑. การอธิบายแบบแสดงวิวัฒนาการของโลกและชีวิต โดยการตีความพุทธพจน์บางแห่งตามตัวอักษร เช่น พุทธดำรัสว่า โลกสมุทัย^[302] เป็นต้น
๒. การอธิบายแบบแสดงกระบวนการเกิด – ดับแห่งชีวิต และความทุกข์ของบุคคล ซึ่งแยกได้เป็น ๒ นัย

ในที่นี้ มุ่งเน้นจะนำเสนอการตีความแบบที่ ๑. จึงปิดหัวข้อย่อยของข้อที่ ๒ ไว้ ผู้ศึกษาคลิกอ่านเพิ่มเติมได้จากข้อความที่ซ่อนไว้
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้
ในการอธิบายแบบที่ ๑
บางครั้งมีผู้พยายามตีความหมายให้หลักปฏิจจสมุปบาทเป็นทฤษฎีแสดงต้นกำเนิดของโลก
โดยถือเอาอวิชชาเป็นมูลการณ์ (The First Cause) [307] แล้วจึงวิวัฒนาการต่อมาตามลำดับหัวข้อทั้ง ๑๒ นั้น

เชิงอรรถ ^[307]ผู้ตีความหมายอย่างนี้
บางพวกแปลคำ “อวิชชา” ว่า สิ่งหรือภาวะที่ไม่มีความรู้ จึงอธิบายว่า วัตถุเป็นต้นกำเนิดแห่งชีวิต
บางพวกแปลคำ “อวิชชา” ว่า ภาวะที่ไม่อาจรู้ได้ หรือ ภาวะที่ไม่มีใครรู้ถึง จึงอธิบายอวิชชาเป็น God ไปเสีย
ส่วนคำว่า “สังขาร” ก็ตีความหมายคลุมเอาสังขตธรรมไปเสียทั้งหมด ดังนี้เป็นต้น

อ้างอิง https://book.watnyanaves.net/buddhadhamma/index.php?cid=84&pid=56
และคลิกอ่านที่มุมขวามมือด้านบนของหน้าจอฯ

เนื่องจากพื้นที่พิมพ์ตัวอักษรจำกัด ผู้รวบรวมลงภาพเอกสารหน้าถัดไป ไว้ดังนี้

งานนิพนธิ์อื่น ที่เกี่ยวข้องกับการอธิบายปฎิจจสมุปบาทแบบมูลการณ์
มองดู ฉันทะ-ตัณหา ไล่มาตั้งแต่เจงกิสข่าน
https://www.watnyanaves.net/th/book_detail/668
ผู้ศึกษาคลิกดาวน์โหลดจากไฟล์ pdf
ผู้รวบรวม นำภาพอักษรบางตอนมาให้อ่าน ดังนี้

อ่านศึกษาร่วมกับงานนิพนธ์อื่น ๆ ที่สมเด็จ ป.อ.ปยุตฺโต ได้นิพนธ์ไว้ พอสรุปได้ว่า
1. ท่านอธิบายความเป็นมาการอธิบายปฏิจจสมุปบาท ว่า แต่ละแบบอย่างมีความเป็นมาอย่งไร
2. ท่านไม่ยอมรับการอธิบายแบบมูลการณ์ โดยแสดงเหตุผลว่า ขัดกับหลักพุทธธรรม

อ่านเพิ่มเติมได้จากหนังสือ พุทธธรรม พุทธธรรมออนไลน์ หน้า 168 จนถึง 182

ตัวอย่างพระสูตรที่แสดงถึงพระตถาคตปฏิเสธพระเจ้าผู้สร้าง
ติตถายตนสูตร ว่าด้วยที่เกิดแห่งทิฏฐิเป็นดุจท่า
https://84000.org/tipitaka/read/m_siri.php?B=20&siri=106

พุทธศาสนิกชน ควรรู้ว่า
อาจจะมีผู้แอบอ้างคำสอน เรื่อง อวิชชา ปฏิจจสมุปบาท (อิทัปปัจจยตา) ในพระพุทธศาสนาไปขยายความว่าคืออันเดียวกันกับมูลการณ์ของผู้สร้าง
และ ควรรู้ว่า
มีพุทธศาสนิกชนบางพวกที่อธิบายปฏิจจสมุปบาทโดยพยายามค้นหาเสาะหาที่มาของจิตดวงแรกของการกำเนิดมนุษย์คนแรกในจักรวาฬนี้
พยายามอธิบายต้นกำเนิดปฏิจจสมุปบาท ตลอดจนถึงอธิบายต้นกำเนิดมนุษย์แบบปฐมเหตุ นั่นคือ เป็นการกล่าวผิดไปจากหลักคำสอนของพระตถาคต

ข้อควรระวัง : ระวังจะพลัดหลงไปเชื่อหลักการอธิบายปฏิจจสมุปบาทแบบมูลการณ์ ซึ่งไม่ใช่หลักคำสอนในพระพุทธศาสนา

เชิญผู้ศึกษา แสดงความเห็นอิงอรรถ อิงธรรม อิงหลักฐาน

แก้ไขข้อความเมื่อ