อัตราผู้สูงวัยอาจล้นประเทศไทยในอีกไม่ช้า? นี่อาจเป็นอีกหนึ่งสาเหตุฉุดรั้งการบริโภคและการเติบโตของเศรษฐกิจไทยหรือไม่ หลังพบข้อมูลว่าโครงสร้างประชากรไทยเปลี่ยนแปลง อัตราการเกิดลดลง สวนทางอัตราผู้สูงอายุเพิ่มมากขึ้น
ที่สำคัญจำนวนผู้สูงอายุราว 34% ของประเทศ มีรายได้ต่ำกว่าเส้นความยากจน (Poverty Line) โดยกระจุกตัวที่ภาคการเกษตรซึ่งมีรายได้เฉลี่ยเพียง 6,975 บาทต่อเดือน
มากไปกว่านั้นภาคธุรกิจขนาดกลางและย่อม หรือ SMEs นับวันยิ่งเสี่ยงถดถอย เนื่องจากการจ้างงานสูง แต่สร้างรายได้ต่ำ ซึ่งประเด็นนี้มีนัยสำคัญต่อเศรษฐกิจไทยอย่างมาก เพราะอะไร?
ศูนย์วิจัยกสิกรไทยรายงานบทวิเคราะห์ว่า ประเทศไทยพึ่งพาการบริโภคในสัดส่วนที่สูงขึ้น และฐานประชากรในอนาคตอาจมีกำลังซื้อจำกัด เสี่ยงต่อการบริโภคในประเทศที่มีแต่จะโตช้ามากไปเรื่อยๆ ไทยต้องปรับโครงสร้างเศรษฐกิจ เพื่อเพิ่มรายได้และคุณภาพชีวิตให้กับประชาชน รวมถึงดึงคนและแรงงานต่างชาติที่มีทักษะและมีศักยภาพเข้ามา เพื่อเพิ่มการบริโภคในประเทศ
หากลงลึกถึงรายละเอียดจะพบว่าวันนี้โครงสร้างประชากรไทยเปลี่ยนไป ทั้งจากจำนวนประชากรที่เริ่มลดลง และการเปลี่ยนผ่านไปสู่สังคมสูงวัยขั้นสุดยอด (Super-Aged Society) ส่งผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจไทย 3 ด้านหลัก ได้แก่
- การขาดแคลนแรงงานในระดับรุนแรงขึ้น
- การบริโภคในประเทศโตช้าลง
- ภาระทางการคลังเพิ่มขึ้น
เนื่องจากไทยพึ่งพาการบริโภคในประเทศในสัดส่วนสูงขึ้น แต่การเติบโตกลับมีแนวโน้มชะลอลงจากปัจจัยฉุดทางด้านเศรษฐกิจและกำลังซื้อ โดยในปี 2023 มีสัดส่วนอยู่ที่ 58% ของ GDP เพิ่มขึ้นจากเมื่อ 10 ปีที่ผ่านมาที่มีสัดส่วน 53% สวนทางกับประเทศอื่นๆ เช่น สิงคโปร์ ที่กำลังจะเป็นสังคมสูงวัยขั้นสุดยอดไล่เลี่ยกับไทย แต่มีแนวโน้มพึ่งพาการบริโภคในประเทศลดลงจาก 37% เหลือเพียง 31% หรือแม้แต่เวียดนามและอินโดนีเซีย ที่กำลังจะเข้าสู่สังคมสูงวัย ก็เริ่มเห็นสัดส่วนการพึ่งพาการบริโภคในประเทศลดลงเช่นกัน สะท้อนให้เห็นว่าประเทศเหล่านี้ต้องพึ่งพาอาศัยแรงขับเคลื่อนเศรษฐกิจด้านอื่นๆ เข้ามาเสริม
ไม่เพียงแค่นั้น ในช่วงที่ผ่านมาการบริโภคในประเทศของไทยเติบโตชะลอลงจากหลายปัจจัย ไม่ว่าจะเป็นภาวะเศรษฐกิจที่กระทบกำลังซื้อ ค่าครองชีพปรับตัวสูงขึ้นจากราคาสินค้าและบริการแพงขึ้น รวมถึงภาระหนี้ครัวเรือนที่อยู่ในระดับสูง ดังนั้นวันข้างหน้าหากจำนวนประชากรไทยมีแนวโน้มลดลงอย่างมีนัยสำคัญ จะฉุดการบริโภคในประเทศให้ขยายตัวช้าลงอีก
“โครงสร้างประชากรไทยเปลี่ยนแปลงชัดเจนขึ้นเรื่อยๆ ขณะที่รายได้ประชากรมีความไม่แน่นอนตามสถานการณ์เศรษฐกิจ การบริโภคที่อาจลดลงจากทั้งผู้สูงอายุที่ใช้จ่ายน้อยลงและจำนวนประชากรน้อยลง จะยิ่งส่งผลลบต่อการบริโภคในประเทศ”
โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อฐานประชากรไทยในอนาคตมีกำลังซื้อจำกัด ไม่ว่าจะเป็นผู้สูงอายุไทยที่จะกลายเป็นฐานประชากรที่สำคัญมีรายได้น้อย เห็นได้จากผู้สูงอายุไทยกว่า 34% มีรายได้เฉลี่ยต่อเดือนต่ำกว่าเส้นความยากจน
“ในบรรดาผู้สูงอายุที่ยังทำงานทั้งหมด 5.1 ล้านคน พบว่า 3.7 ล้านคน ประกอบอาชีพในภาคเกษตร (59%) และภาคการค้า (14%) ซึ่งมีค่าจ้างเฉลี่ยต่ำกว่าอาชีพอื่นๆ ส่งผลกดดันการบริโภคของผู้สูงอายุไทย”
เกิดอะไรขึ้นกับโครงสร้างประชากรไทย ผู้สูงวัยล้น มีรายได้แค่ 6,975 บาท/เดือน ต่ำกว่าเส้นความยากจน
มากไปกว่านั้นภาคธุรกิจขนาดกลางและย่อม หรือ SMEs นับวันยิ่งเสี่ยงถดถอย เนื่องจากการจ้างงานสูง แต่สร้างรายได้ต่ำ ซึ่งประเด็นนี้มีนัยสำคัญต่อเศรษฐกิจไทยอย่างมาก เพราะอะไร?
ศูนย์วิจัยกสิกรไทยรายงานบทวิเคราะห์ว่า ประเทศไทยพึ่งพาการบริโภคในสัดส่วนที่สูงขึ้น และฐานประชากรในอนาคตอาจมีกำลังซื้อจำกัด เสี่ยงต่อการบริโภคในประเทศที่มีแต่จะโตช้ามากไปเรื่อยๆ ไทยต้องปรับโครงสร้างเศรษฐกิจ เพื่อเพิ่มรายได้และคุณภาพชีวิตให้กับประชาชน รวมถึงดึงคนและแรงงานต่างชาติที่มีทักษะและมีศักยภาพเข้ามา เพื่อเพิ่มการบริโภคในประเทศ
- การขาดแคลนแรงงานในระดับรุนแรงขึ้น
- การบริโภคในประเทศโตช้าลง
- ภาระทางการคลังเพิ่มขึ้น
เนื่องจากไทยพึ่งพาการบริโภคในประเทศในสัดส่วนสูงขึ้น แต่การเติบโตกลับมีแนวโน้มชะลอลงจากปัจจัยฉุดทางด้านเศรษฐกิจและกำลังซื้อ โดยในปี 2023 มีสัดส่วนอยู่ที่ 58% ของ GDP เพิ่มขึ้นจากเมื่อ 10 ปีที่ผ่านมาที่มีสัดส่วน 53% สวนทางกับประเทศอื่นๆ เช่น สิงคโปร์ ที่กำลังจะเป็นสังคมสูงวัยขั้นสุดยอดไล่เลี่ยกับไทย แต่มีแนวโน้มพึ่งพาการบริโภคในประเทศลดลงจาก 37% เหลือเพียง 31% หรือแม้แต่เวียดนามและอินโดนีเซีย ที่กำลังจะเข้าสู่สังคมสูงวัย ก็เริ่มเห็นสัดส่วนการพึ่งพาการบริโภคในประเทศลดลงเช่นกัน สะท้อนให้เห็นว่าประเทศเหล่านี้ต้องพึ่งพาอาศัยแรงขับเคลื่อนเศรษฐกิจด้านอื่นๆ เข้ามาเสริม
“โครงสร้างประชากรไทยเปลี่ยนแปลงชัดเจนขึ้นเรื่อยๆ ขณะที่รายได้ประชากรมีความไม่แน่นอนตามสถานการณ์เศรษฐกิจ การบริโภคที่อาจลดลงจากทั้งผู้สูงอายุที่ใช้จ่ายน้อยลงและจำนวนประชากรน้อยลง จะยิ่งส่งผลลบต่อการบริโภคในประเทศ”
โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อฐานประชากรไทยในอนาคตมีกำลังซื้อจำกัด ไม่ว่าจะเป็นผู้สูงอายุไทยที่จะกลายเป็นฐานประชากรที่สำคัญมีรายได้น้อย เห็นได้จากผู้สูงอายุไทยกว่า 34% มีรายได้เฉลี่ยต่อเดือนต่ำกว่าเส้นความยากจน
“ในบรรดาผู้สูงอายุที่ยังทำงานทั้งหมด 5.1 ล้านคน พบว่า 3.7 ล้านคน ประกอบอาชีพในภาคเกษตร (59%) และภาคการค้า (14%) ซึ่งมีค่าจ้างเฉลี่ยต่ำกว่าอาชีพอื่นๆ ส่งผลกดดันการบริโภคของผู้สูงอายุไทย”